کارنامه ۳۰ ماهه عشقی در بورس

«جهان‌صنعت»-در دوره ۳۰ ماهه مسوولیت مجید عشقی به عنوان ریاست سازمان بورس اتفاقات کم‌‌نظیری رخ داد که بعضا تا قبل از آن بی‌سابقه بود. تاریخی‌ترین ریزش بورس در ۱۷ اردیبهشت سال ۹۷ تا مصوبات مختلف در حوزه پالایشی‌ها و نرخ‌های خوراک همگی باعث نوسانات شدیدی در بازار سرمایه شد. نکته مهمی که از سوی کارشناسان مطرح می‌شود این است که اساسا برخی اتفاقات که در سطح اقتصاد کلان رخ می‌داده نمی‌توانسته به رییس سازمان بورس مطرح باشد. حالا جلسه شورای عالی بورس برای تعیین‌تکلیف ریاست سازمان- بعد از پایان زمان اتمام ریاست عشقی- برگزار شده است که اعضای شورا و سازمان با دوراهی ابقا یا تغییر رییس سازمان بورس مواجه هستند. باید دید که در نهایت چه سرنوشتی در انتظار مجید عشقی است که این روزها انتقادات از او در کنار رییس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد بسیار بالا گرفته است.
اما در نهایت پس از بحث‌های صورت‌گرفته در جلسه دیروز شورای‌عالی بورس مجید عشقی در سمت فعلی خود به عنوان رییس سازمان بورس ابقا شد.
«جهان‌صنعت» در گفت‌وگو با یک کارشناس ارشد بورس به ارزیابی عملکرد رییس فعلی سازمان بورس پرداخته است.
با تغییر عشقی شوک مثبتی وارد نمی‌شود
پیام الیاس‌کردی کارشناس و تحلیلگر ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: نکته‌ای که باید به آن توجه کرد و خیلی مهم است این است که اتفاقاتی که در این مدت در بورس رخ داده عمدتا از اختیارات سازمان بورس فراتر بوده است و به نظر نمی‌رسد ریاست سازمان بورس بر نرخ خوراک یا شرایط اقتصاد کلی کشور یا در مورد نرخ بهره تاثیرگذار بوده باشد. او گفت: بیشتر از روسای سازمان بورس انتظارمان واکنش‌های رسانه‌ای است یا اینکه کمک و لابی‌هایی را در جهت منافع بورس انجام دهند بنابراین شاید بین روسای ۵ دوره گذشته سازمان بورس تفاوت معناداری وجود نداشته است. این کارشناس بورس تصریح کرد: واقعیت این است که همان انتقادات و کارهای قبلی که در دوره روسای قبلی وجود داشته و انجام شده همچنان به قوت خود باقی است. به نظر من اقتصاد ایران در شرایطی که نرخ بهره به بالای ۳۰ درصد رسیده است و نقدینگی و تورم وجود دارد و وضعیت قیمت ارز را هم مشاهده می‌کنیم تغییر رییس سازمان تفاوتی ایجاد نمی‌کند اما تنها موردی که ریاست سازمان بورس می‌توانست به عنوان مزیت از آن استفاده کند و استفاده نکرد این بود که بر خلاف بازار پول، بازار سرمایه همیشه فعالانی داشته که می‌توانستند بازوهای رسانه‌ای و سربازان رایگان سازمان بورس باشند اما ریاست سازمان از این فرصت مهم استفاده نکرد. در شرایطی که این امکان وجود داشت که این شرایط به ریاست سازمان کمک کند ولی از جنبه‌های دیگر تغییری با روسای قبلی وجود نداشته است. الیاس‌کردی گفت: با تغییر رییس سازمان بورس شوکی ایجاد نمی‌شود، چون ما اصلا در آن مرحله نیستیم و حتی نرخ بهره هم نمی‌تواند شوکی را ایجاد کند. اصولا بازارها مثل بازار سرمایه بعضا به روسای خود واکنش‌های مثبت و منفی می‌دهند، یعنی بعضی وقت‌ها مثلا فردی می‌آید و واکنش‌ها مثبت می‌شود، چراکه اهداف حقوقی‌ها محقق می‌شود یا اینکه مثلا رییسی می‌آید که با اهداف حقوقی‌ها همسو نیست و واکنش‌ها بر این اساس منفی می‌شود. این اتفاقات در این دوره با این اوضاع بازار بعید است که اتفاق بیفتد. دیروز (دوشنبه) هم که بحث تغییر رییس سازمان مطرح بود حجم معاملات ما بالا نبوده است.
تغییر و تحولات در آستانه جلسه شورای عالی بورس
کمرنگ شدن احتمال تشدید تنش‌ها از طریق پاسخ مستقیم ایران به حمله اسرائیل و همچنین اخبار مثبت درباره نرخ تسعیر ارز بانک‌ها، وضعیت بازار سهام را پس از شوک ابتدای هفته در مسیر بهبود قرار داده است. تابلوی بورس اوراق بهادار تهران، ارزش معاملات خرد (سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی) را روز یکشنبه، سه هزار و ۸۰۶میلیارد تومان نشان داد. گفتنی است تابلوی بورس اوراق بهادار تهران، حجم معاملات دومین روز هفته را ۱۰میلیارد برگه سهم نشان داد. کارشناسان معتقدند هرچه حجم معاملات در محدوده‌های فعلی شاخص کل، سطوح بالاتری را لمس کند، چشم‌انداز روشن‌تری از موج تازه شاخص کل در ذهن سهامداران ترسیم می‌شود، چراکه ورود سهامداران تازه‌نفس راه صعود را هموارتر می‌کند. بورس تهران نیز مانند تمام بازارهای سهام دنیا، از تنش‌های ژئوپلیتیک فراری است، از همین ‌رو بورس به اتفاقات اخیر واکنش منفی نشان داد. بازار سهام معاملات دومین روز هفته را در فضایی امیدوارکننده آغاز کرد. پس از طوفان فروشندگان در معاملات شنبه، بازار سهام شروعی نسبتا خوب داشت.
اهالی بازار سرمایه با توجه به کاهش احتمال پاسخ مستقیم ایران به حمله اسرائیل و خبر اعلام نرخ تسعیر ارز بانک‌ها، با خوش‌بینی بیشتری به چشم‌انداز بازار نگاه می‌کنند. نرخ ۴۰هزار تومانی تسعیر بانک‌ها، به‌ خوبی فضای معاملات را نسبت به روز گذشته متحول کرده بود. فعالان بازار معتقدند این موضوع آغازی است بر تغییرات نرخ نیمایی دلار که بازار مدت‌هاست انتظار آن را می‌کشد.
در راستای پیش‌بینی بورس دوشنبه، می‌توان انتظار تداوم تقاضا برای نمادهای گروه بانکی و بهبود معاملات در نمادهای دلاری را داشت.

گزارش عشقی از عملکرد ۲/۵ساله و برنامه‌های آینده
رییس سازمان بورس با اعلام اقدامات ۵/۲ساله ازجمله صدور بیش از ۶۱میلیون کد سهامداری، راه‌اندازی بازارهای جدید و آمار عرضه‌های اولیه از برنامه‌های مهم طی سال جاری خبر داد. به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، مجید عشقی در خصوص اقدامات ۵/۲ساله گذشته و برنامه‌های پیش رو به ایسنا اعلام کرد: در این دوره پس از نوساناتی که طی سال‌های گذشته بر بازار حاکم شده بود همه تلاش به کار گرفته شد تا برنامه‌ها به سمت ایجاد تعادل در معاملات، کاهش ضرر و زیان‌های احتمالی سرمایه‌گذاران و بازگشت اعتماد ازدست‌رفته آنها پیش برده شود. در این راستا برای راه‌اندازی ابزارهای جدید و ایجاد توسعه از طریق تقویت نظام نظارتی هوشمند، افزایش شفافیت و ارتقای نظام حاکمیت شرکتی اقدام شد. طبق آخرین آمارها ۸۵۶ شرکت و بیش از هزار نهاد مالی با نظارت سازمان بورس در حال فعالیت هستند. تا پایان مهر ۱۴۰۲ بیش از ۶۱ میلیون کد سهامداری صادر شده که از این تعداد ۴۱میلیون سهامدار فعال هستند. سازمان به منظور ایجاد کسب بازدهی مناسب سهامداران تازه‌وارد از بورس راه را برای ورود سرمایه‌های خرد از طریق صندوق‌های سرمایه هموارتر کرد. آبان سال ۱۴۰۱ بیمه سبد سهام سهامداران حقیقی که ارزش پرتفوی آنها تا سقف ۱۰۰میلیون تومان بود در دستور کار قرار گرفت. این اقدام ضمن جلوگیری از روند نزولی شاخص زمینه بازگشت آرامش را فراهم کرد و بیش از نیم میلیون سهامدار از این طرح استقبال کردند.
اقداماتی برای بهبود وضعیت بازار سرمایه
نمایش رایگان عمق مظنه برای همه سهامداران به‌ صورت رایگان برای اولین بار، کاهش صف‌های معاملاتی، افزایش دامنه نوسان تا هفت درصد، افزایش نقدشوندگی با حذف حجم مبنا از دیگر اقدامات برای بهبود بخشیدن به وضعیت بازار سرمایه بود.
پرداخت سود از طریق سامانه سجام
هیات‌مدیره سازمان بورس بهمن ۱۴۰۱ اقدام به تصویب الزام پرداخت کامل سود به صاحبان سهام حداکثر تا چهار ماه پس از تصمیم مجمع عمومی کرد. پیگیری‌‌های مستمر باعث شد سود انباشته سهامداران بدون مراجعه به بانک از طریق سجام به حساب آنها پرداخت شود که این روند پرداخت‌ها همچنان ادامه دارد.
توسعه خدمات و ابزارهای سرمایه‌گذاری
اقدامات دیگری مانند راه‌اندازی سامانه توثیق الکترونیکی سهام، الکترونیکی شدن صدور گواهی حق‌تقدم، سامانه یکپارچه صدور مجوز نهادهای مالی، ارتقای شفافیت و سهولت در صدور مجوزها و صدور الکترونیکی گواهی تمکن مالی با هدف توسعه خدمات و ابزارهای سرمایه‌گذاری در دستور کار قرار گرفت.
صدور صدها مجوز فعالیت صندوق و نهاد مالی
با شکسته شدن فضای انحصاری صدور مجوزها طی ۲ سال گذشته علاوه بر صدور مجوز کارگزاری‌های جدید برای صدور صدها مجوز فعالیت صندوق و نهاد مالی اقدام شد. راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا باعث شد فرصت بسیار مناسبی برای ورود سرمایه‌های اندک مردم به بازار طلا به صورت کاملا شفاف فراهم شود.
حمایت از سرمایه‌گذاران در بخش انرژی
بورس انرژی خرداد ۱۴۰۲ به منظور کمک به رشد این حوزه اقدام به راه‌اندازی تالار برق سبز کرد تا مصرف‌کنندگان صنعتی کمتر تحت تاثیر قطعی برق قرار گیرند. منافع حاصل از راه‌اندازی تالار سبز در نخستین سال راه‌اندازی به بیش از ۵/۲هزار میلیارد تومان رسید. قرارداد آتی در بورس انرژی از اسفند سال ۱۴۰۰ راه‌اندازی شد. ایجاد مرجعیت و شاخص قیمت نفت خام در منطقه خاورمیانه و قاره آسیا، امکان پوشش ریسک‌پذیری نوسانات قیمت و سرمایه‌گذاری اهرمی به عنوان اهداف مهم این بازار تلقی می‌شود.
راه‌اندازی بازارهای جدید در بورس و فرابورس
بازار آتی تک‌سهم با هدف کمک به دوطرفه ‌شدن بازار سرمایه، پوشش ریسک سرمایه‌گذاران و پاسخگویی به خواسته فعالان بازار سرمایه مبنی بر تکمیل بازار مشتقات راه‌اندازی شد. بازار توافقی به منظور نظم‌بخشی به شرکت‌های فهرست شده در بازار پایه ایجاد شد که فاقد دامنه نوسان و حجم ‌مبنا بوده و معاملات آنها به ‌صورت بلوک و عمده و از طریق ایستگاه معاملاتی کارگزاری‌ها انجام می‌شود.بازار نوآفرین هم به منظور تامین مالی و با تمرکز بر پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی راه‌اندازی شد و مختص شرکت‌هایی است که ریسک بالاتری دارند.
ابلاغ دستورالعمل جدید حاکمیت شرکتی
اواخر دهه ۸۰ در راستای حمایت از منافع سهامداران، آیین‌نامه‌ها و موضوعات پیرامون حاکمیت شرکتی مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت سال ۹۷ دستورالعمل جدیدی ابلاغ و اجرای آن برای شرکت‌های بورسی و فرابورسی الزامی شد. این دستورالعمل در دوره جدید اصلاح و ۲۲ آذر سال ۱۴۰۱ ابلاغ شد. چک‌لیست‌های ارزیابی رعایت آن برای حسابرسان مستقل نیز آماده و ارائه شده است.