کاروانسرای ینگی امام؛ ظرفیتی در محاق فراموشی

«جهان‌صنعت»- صنعت توریسم و در راستای آن موضوع جذب گردشگر در ابعاد مختلف اعم از اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… موضوعی است که باقابلیت‌های ارزشمندی که داراست در رونق‌بخشی و شکوفایی شهرها و بخش‌های مختلف کشور تاثیرات بسزایی داشته و موجبات فراهم‌آوری بستر توسعه روز‌افزون را باعث می‌شود، به طوری که امروزه می‌توان اذعان داشت بخش مهمی از درآمدهای پایدار بسیاری از کشورهای دنیا را همان‌طورکه همگان شاهدیم از طریق همین صنعت به دست می‌آید. تقاضاهای روزافزون گردشگران درجهت بهره‌مندی از جاذبه‌های طبیعی و بازدید از اماکن مختلف تاریخی، باستانی، فرهنگی و مذهبی موجب شده تا دست‌اندرکاران امر گردشگری و جذب توریسم به صورت لحظه‌ای خلاقیت‌های مختلف را در جهت بسط و توسعه هرچه بیشتر و فراهم کردن امکانات لازم جهت پیشبرد اهداف مد‌نظر به عمل آورند. ارائه مطالب فوق و بحث پیرامون مقوله مهم گردشگری بااین بهانه انجام می‌شود تا به تشریح وضعیت کنونی یکی از بناهای تاریخی کشورمان یعنی کاروانسرای «ینگی امام» واقع در شهرستان ساوجبلاغ بپردازیم که حال‌و‌روز خوشی نداشته و این ظرفیت عالی تاریخی که قادر است از هر حیث خود را بنمایاند به محاق فراموشی و بی‌توجهی سپرده شده است؛ مجموعه‌ای متعلق به دوران صفوی و در مسیر جاده ابریشم که با ظرفیت کم‌نظیر و فوق‌العاده خود می‌تواند این امکان را فراهم کرده تا گردشگران بسیاری از شهرها و کشورهای مختلف را جذب خود کند.
این روزها خوشبختانه با همت، کوشش و تلاش مدیران شهری هشتگرد اعم از شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر تحول بسیار مثبت و شایسته‌ای را در خصوص برگزاری روز فرهنگی شهر و نیز برپایی جشنواره چشمه شاهدیم که نام این شهر را فراتر از استان قرار داده است که به همین بهانه و نیز توجه دادن دست‌اندرکاران به حفظ، نگهداری و استفاده بهینه از آثار باستانی از جمله کاروانسرای ینگی امام، گفت‌وگوهایی را ترتیب داده‌ایم که در پی می‌آید:
دکتر مهراب رجبی البرز‌پژوه و مشاور البرز‌شناسی استاندار که دغدغه‌های فرهنگی وی بر همگان آشکار است می‌گوید: شهر هشتگرد یکی از کانون‌های مترقی در استان البرز است که از شاخصه‌های آن می‌توان به وجود کاروانسرای «ینگی امام» در این شهر اشاره کرد که در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته است‌. وی ادامه می‌دهد: روز ثبت کاروانسرای ینگی امام یعنی هفدهم آذر‌ماه به عنوان روز فرهنگی هشتگرد نامگذاری شده که بهانه‌ای است تا به امر مهم توجه ویژه به مرمت و فراهم کردن شرایط گشایش و بازدید هموطنان و گردشگران خارجی از این محیط تاریخی پرداخته شود.
این البرز‌پژوه در ادامه می‌گوید: صحبت‌هایی که با شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر داشتیم آنها متفقا اظهار کر‌دند که به دلیل عدم مالکیت آن از سوی شهرداری امکان فراهم کردن شرایط مرمت این اثر تاریخی فراهم نیست که لازم است عنوان کنم که اینجانب شخصا با استاندار و مدیران سازمان میراث فرهنگی تمامی تلاش خود را خواهم کرد تا حداکثر ظرف یک سال آینده شاهد مرمت و استفاده همگان از این مکان تاریخی باشیم. دکتر حسین عسگری نویسنده و پژوهشگر شاخص البرزی در گفت‌وگوی با ما می‌گوید: بنا به قول معروفی که از مدارک تاریخی در دست داریم کاروانسرای ینگی‌امام جزو ۹۹۹ کاروانسرایی است که در زمان شاه‌عباس صفوی ساخته شده و دارای زیبایی خاص خود است ضمن آنکه پس از ثبت ملی آن در هفدهم آذر سال ۱۳۷۷ در روز ۲۶ شهریور سال جاری نیز به همراه ۵۴ کاروانسرای دیگر در پرونده میراث جهانی یونسکو به نام کاروانسرای ایران ثبت جهانی شده است.
دکتر عسگری به یکی از ویژگی‌های مهم کاروانسرای ینگی‌امام اشاره می‌کند و می‌گوید: از این مکان در آن دوران به عنوان هتل دیپلماتیک برای فرستادگان کشورهای مختلف از قبیل ژاپن، آلمان، فرانسه و… استفاده می‌شده است، به‌طوری که نمایندگان و فرستادگان کشورها از آن به عنوان استراحتگاه استفاده می‌کردند. وی ضمن اظهار تاسف از عدم بهره‌برداری لازم از چنین فضای با اهمیتی اظهار کرد: چنین اقتضا می‌شود تا سازمان میراث فرهنگی توجه ویژه‌ای به این مکان کرده و با توجه به نگاه تیزبین کارشناسان میراث جهانی یونسکو در خصوص چگونگی حفظ و مرمت و استفاده از این اثر تاریخی، خدای ناخواسته حذف نام این اثر تاریخی از فهرست جهانی را شاهد نباشیم ولازم می‌نماید شرایطی فراهم شود که با طراحی یک کالبد مناسب و معماری شایسته و درخور ‌و حتی‌الامکان موزه کردن آن شاهد جهانی شدن این شهر باشیم. در ادامه گفت‌وگوها محمدرضا کاشف رییس شورای اسلامی شهر می‌گوید: جشنواره چشمه هشتگرد که هم اکنون در حال برگزاری آن هستیم و تمامی رویدادهای فرهنگی این شهر و وجه تسمیه روز فرهنگی را می‌توان گفت همگی متاثر از ثبت کاروانسرا در زمره آثار ملی و ثبت‌جهانی آن قرار می‌گیرد. وی در ادامه به مکاتبات چندین و چند‌باره با مسوولان مختلف و نیز وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اشاره کرد که مراتب تخریب روزافزون این اثر ملی به آنها گوشزد شده است و صراحتا هم اعلام کرده‌ایم که مدیریت شهری هشتگرد آمادگی کامل دارد تا با حفظ تولیت و استفاده از تخصص کارشناسان سازمان اقدام به حفظ و فراهم‌سازی شرایط استفاده عمومی کند و حتی این امکان نیز می‌تواند فراهم شود تا از ظرفیت‌های استانی، کشوری و حتی یونسکو در جهت ترمیم کاروانسرا اقدام شایسته‌ای انجام شود و این آمادگی را داشته و داریم که با تشریک مساعی به وجود آمده میان مدیران شهری و نیز سازمان میراث فرهنگی در جهت پیشبرد اهداف مدنظر در استفاده از این ظرفیت مهم نقش خود را ایفا کنیم.
در آخر نیز به سراغ بهروز افشار عضو و رییس فعلی کمیسیون فرهنگی شورای شهر رفته و نظرش را جویا شدیم. وی می‌گوید: از بدو شروع به کار شورای اسلامی شهر در این دوره‌، موضوع کاروانسرا جزو دغدغه‌های مدیران شهری بوده است که اخیرا نیز مجددا در این رابطه مکاتبه‌ای به امضای شهردار و رییس شورای اسلامی شهر با استاندار البرز شد تا ایشان به عنوان نماینده دولت در استان چاره‌ای بیندیشند. افشار، تقارن روز فرهنگی هشتگرد با حضور رییس‌جمهوری در استان البرز را فرصت خوبی عنوان می‌کند تا با جدیت تمام ضمن دستور به روشن کردن تکلیف این مکان تاریخی شرایطی فراهم شود تا ضمن تعیین مدیریت نگهداری و بهره‌برداری، بیش از پیش شاهد تخریب آن به علل مختلف نباشیم.