کاغذ گران‌تر از ارز

گروه فرهنگ- کاغذ نه گوجه فرنگی است که بشود ارزان‌ترش را از محله‌ای دیگر خرید و نه نان که بین فانتزی و سنگک و لواشش بتوان انتخاب کرد. کاغذ این روزها به سرعت نفس کشیدن، قیمتش بالا و بالاتر می‌رود و از آنجایی که در هر دکانی هم پیدا نمی‌شود، عرصه را بر فعالان حوزه فرهنگی تنگ و تنگ‌تر می‌کند. آنقدر که نه تنها روزنامه‌ها به سختی و با جیره روزانه منتشر می‌شوند که ناشران هم از چاپ کتاب‌هایشان باز می‌مانند، این وضعیت تنها منحصر به روزنامه‌ها یا ناشران خصوصی نیست و به اعتراف مدیر سازمان چاپ و نشر وزارت ارشاد‌ از اوایل سال ۹۱ فعالیت این سازمان هم با ۴۶ سال سابقه از افزایش حدودا دو برابری قیمت کاغذ در ماه‌های پایانی سال گذشته به شدت متاثر شده و مسوولان این انتشارات دولتی به ناچار به اجرای سیاست‌های تعدیلی در این زمینه روی آورده‌اند. پیشتر به نظر می‌رسید گرانی کاغذ تنها منجر به گرانی کتاب می‌شود، همچنان‌که قیمت پشت جلد کتاب‌ها در مدت کوتاهی تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرد. این روزها اما گرانی کاغذ روی دیگری از سکه‌اش را نشان می‌دهد. اسماعیل شفیعی سروستانی، استاد دانشگاه‌ مهدویت و ناشر در مطلبی که چند روز پیش در سایت موعود نوشت به ذکر تجربه‌ای شگفت‌انگیز پرداخت‌، با خواندن این خاطره به عمق فاجعه گرانی کاغذ پی می‌برید:
«روز دوشنبه ساعت ۱۰ صبح با چند واسطه و دلال در پی کشف قیمت واقعی کاغذ بودم تا برای چاپ یکی از ده‌ها کتاب بر زمین مانده‌ام کاغذ تهیه کنم. صدها ناشر دیگر همچون من طی پنج ماه اخیر، مبتلای این بیماری و بلا بوده‌اند؛ مبتلای تاجر نمایان بی‌انصاف و دلالان بی‌دین. بالاخره موفق به یافتن یک نوع کاغذ با کیفیت نه چندان خوب از تولیدات یکی از کشورهای آسیای شرقی شدیم، آن هم به قیمت هر بند ۶۰ هزار تومان. چاره‌ای جز خرید نبود، کتاب زیر دستگاه چاپ مانده بود. وقتی چک آماده کردیم و منتظر حواله شدیم، یعنی ساعت ۱۲، فروشنده دبه کرد و قیمت را به ۶۲۵۰۰ تومان افزایش داد. تنها او هم نبود، با چند تلفن می‌شد فهمید که به سرعت برق و باد، در سراسر کشور همه دلالان و فروشندگان قیمت‌ها را بالا می‌کشند. با کراهت و سختی خودمان را راضی و کاغذ را خریداری کردیم، قرار شد صبح علی‌الطلوع کاغذ را از انبار تحویل بگیریم اما وقتی برای تحویل کاغذ مراجعه کردیم‌ از تحویل خودداری کردند، قیمت به ناگهان خود را به پله ۶۴۰۰۰ هزار تومان کشیده بود.
پر واضح بود که در این میانه آنچه وجود ندارد دین و شرع و حلال و حرام است. برخی تاجران و دلالان به حرام‌خواری عادت کرده‌اند.القصه، با دعوا و مرافعه از فروشنده قطع امید کردیم و سر در پی تاجر و دلال دیگری گذاشتیم و واسطه تراشیدیم به فاصله ۲۰ دقیقه، در حالی که خودمان را مهیای خرید کاغذ با قیمت ۶۴ هزار تومان می‌کردیم ناگهان به پله ۶۶ پرید. من مانده بودم و حیرانی، من مانده بودم و ماجرایی که در آن کتاب و اوضاع آلمان قبل از جنگ جهانی دوم خوانده بودم و آنچه از دسیسه‌های بنی‌اسراییل و دست‌اندازی‌های آنان در اقتصاد اقوام و ملل قابل شناسایی است».
روی دیگر سکه اما جایی است که ناشران پر‌سابقه و حتی مذهبی که همواره مورد حمایت‌های ویژه بودند، به همان دلیل آمده ناگزیر از انتشار کتاب‌های نویسندگان پرآوازه خودداری می‌کنند. روز گذشته خبرگزاری فارس خبر از سر باز زدن ناشر از چاپ کتاب‌های علامه محمدرضا حکیمی داد و نوشت.فرید مسعودی، مسوول پخش انتشارات «دلیل ما» درباره گرانی کاغذ‌ گفت: گرانی کاغذ موجب شده تا این انتشارات کمتر به چاپ کتاب بپردازد.
وی اضافه می‌کند: انتشارات «دلیل ما» به دلیل گرانی کاغذ تنها کتاب‌هایی که برای نخستین بار منتشر می‌شوند و به نوعی مطالب آن به‌روز و تازه باشند را منتشر می‌کند در غیر این صورت به دلیل گرانی کاغذ نمی‌تواند طبق روال گذشته به انجام فعالیت بپردازد.
مسعودی ادامه می‌دهد: متاسفانه گرانی کاغذ‌ دامنگیر ناشران مذهبی نیز شده است به گونه‌ای که ناشران در بن‌بست گرانی کاغذ قرار دارند که ناشران مذهبی نیز از این امر مستثنا نیستند.
یدالله سعدی، مدیر انتشارات «دلیل ما» نیز درباره گرانی کاغذ این‌گونه گفت: این انتشارات فعلا به دلیل گرانی کاغذ از چاپ کتاب‌های دوره‌ای، دارای تعداد صفحات زیاد (حجیم) و به ویژه کتاب‌های مرجع خودداری می‌کند و تنها به چاپ کتاب‌هایی که دارای صفحات کم و درخواستی باشند، می‌پردازد.
وی اضافه کرد: گرانی فعلی قیمت کاغذ از نظر کارشناسی اصلا قابل توجیه‌ نیست چراکه مدیران و مسوولان نظارتی در این بخش‌ها به وظایف نظارتی و اجرایی خود عمل نمی‌کنند.
سعدی ادامه داد: در حال حاضر قیمتی که دولت برای ارز کاغذ در نظر گرفته یک هزار و ۲۲۶ تومان است که باید گفت همه کاغذهایی که در کشور موجود است اگر با نرخ کمتر از این ارز به کشور وارد نشده باشد با این نرخ وارد شده است اما باز این امر با قیمت کنونی کاغذ همخوانی ندارد.وی افزود: در حال حاضر اگر حتی کاغذ با نرخ ارز آزاد به کشور وارد شود نه قیمت ارز مصوب دولت، کاغذ باید با حداکثر قیمت ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان به ناشران ارایه شود اما امروز فروش کاغذ در کشور به قیمت ۷۵ هزار تومان رسیده که هیچ توجیهی برای آن قابل قبول نیست.
مدیر انتشارات «دلیل ما» گفت: در کشور فروشنده یا مغازه‌داری به علت گران‌فروشی جزیی به تعزیرات حکومتی برده و محکوم می‌شود اما کاغذ به سهولت به قیمت گزاف در کشور به فروش می‌رسد.
وی اضافه می‌کند: اکنون کاغذ ۳۰،۴۰ درصد بالاتر از قیمت ارز در کشور به فروش می‌رسد، توجیه دولت در این باب چیست؟‌