کاهش اشتغال و ارزش‌افزوده صنایع بزرگ

کاهش میزان اشتغال و ارزش‌افزوده در برخی صنایع بزرگ و مولد ایران براساس برآوردهای مرکز آمار ایران، زنگ خطر را برای فضای تولید و اشتغالزایی کشور به صدا درآورده است.
برآوردهای مرکز آمار ایران حکایت از کاهش تعداد واحدهای صنعتی دارد. صنایع ایران در دوره زمانی بین سال‌های ۸۹ تا ۹۰ شرایط بسیار نامطلوبی را داشته‌اند. در این دوره زمانی ارزش‌افزوده برخی رشته‌های صنعتی کاهش یافته است.
پیش از این فعالان صنعتی بارها اشاره کرده بودند که همزمان با افزایش نرخ تورم، افزایش نرخ ارز و دشواری‌های تولید وضعیت واحدهای صنعتی به آستانه بحران رسیده است.
گزارش مرکز آمار نیز حکایت از آن دارد که در دوره مورد بررسی فعالیت برخی صنایع خاص که به حوزه‌هایی مانند فرهنگ وابسته بودند، با خطر مواجه شده است.
خبر آنلاین گزارش می‌دهد که در این دوره صنایعی که کار چاپ و نشر رسانه‌ها را انجام می‌دادند از تعدادشان کاسته شده است. همچنین صنایع مولد صنعتی نیز با کاهش نیروی شاغل مواجه بوده‌اند. افزایش نرخ ارز، هزینه‌های جانبی تولید و همچنین اجرای ناقص فاز اول طرح هدفمندی یارانه‌ها موجب کاهش اشتغال در صنایع بزرگ ایران شده است که جداول مربوطه موید این امر است.
نبض تولید صنعتی در سال‌های اخیر نامنظم است
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که نبض تولید صنعتی در ایران در سال‌های اخیر نامنظم بوده به‌نحوی که مرکز آمار ایران در گزارش خود آورده است که هرچند میزان تولید و ارزش‌افزوده صنعتی افزایش یافته اما تعداد کارگاه‌های صنعتی در سال‌های ۸۸ و ۸۹ بیش از ۱۰ درصد افت کرده است.
افزون بر اینها از تعداد شاغلان صنعتی در ایران هم کاسته شده درحالی‌که پیش از این گفته شده بود صنعت رشد کرده و میزان اشتغال بالارفته است. ۱۷۷۰ کارگاه صنعتی با نیروی کار ۱۰ نفر و بیشتر در سال‌های ۸۸ و ۸۹ تعطیل شده‌اند و ۱۳ هزار و ۱۷۵ نفر نیروی کار در بخش صنعت هم کار خود را از دست داده‌اند.
آمارها چه می‌گویند
این یک روایت رسمی است که مرجع اعلام این آمارها هم مرکز آمار ایران است. بر اساس این گزارش یافته‌های مرکز آمار از وضعیت کارگاه‌های صنعتی دارای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۹ تعداد ۱۵ هزار و ۳۰۲ کارگاه به فعالیت صنعتی اشتغال داشته‌اند که نسبت به سال ۱۳۸۸ اندکی بیش از پنج‌درصد کاهش را تایید می‌کند. این آمارها همچنین نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۸ تعداد کارگاه‌های صنعتی ایران با ۱۰ نفر نیروی کار و بیشتر از ۱۷ هزار و ۷۲ واحد به ۱۶ هزار و ۱۲۹ واحد رسیده که نشان از افت ۵/۵ درصدی دارد.
نهاد رسمی آماری کشور در گزارش خود اشاره‌ای به تغییر در ظرفیت واقعی کارگاه‌های صنعتی نمی‌کند اما در سال۸۹ نسبت به سال ۸۸، ارزش‌افزوده ایجادشده توسط کارگاه‌های صنعتی دارای ۱۰ نفر نیروی کار و بیشتر ۹/۱۷ درصد، ارزش تولید ۴/۲۲ درصد، ارزش صادرات مستقیم ۲۹درصد و ارزش سرمایه‌گذاری ۶/۱۳ درصد رشد کرده است. رشد ارزش‌افزوده، ارزش تولید، ارزش صادرات مستقیم و ارزش سرمایه‌گذاری از یکسو و کاهش تعداد کارگاه‌های صنعتی و افت اشتغال در این کارگاه‌ها از سوی دیگر نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از رشد ارزش‌های یادشده ناشی از بالارفتن هزینه تولید و قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات صنعتی بوده است.
محاسبات رسمی نشان از رشد بهره‌وری نیروی کار در بخش صنعت ایران به میزان ۱۸ درصد در سال ۸۹ نسبت به سال ۸۸ دارد اما اشاره‌ای به وضعیت بهره‌وری سرمایه نمی‌کند. از سوی دیگر، تعداد شاغلان در بخش صنعتی ایران در سال ۱۳۸۹ حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر برآورد شده که نسبت به سال ۱۳۸۸ کاهش۱۴/۰ درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین تعداد شاغلان کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سال ۸۸ بیش از یک میلیون و ۲۵۱ هزار نفر برآورد شده که بر این اساس حدود ۹/۰ درصد از نیروی کار صنعتی نسبت به سال قبل آن ریزش کرده است. مرکز آمار در ارزیابی وضعیت کارگاه‌های صنعتی کشور با نیروی کار ۱۰ نفر و بیشتر در سال ۸۸ نسبت به سال ۸۷ به این جمع‌بندی رسیده است که ارزش تولید این واحدها ۳۶ درصد و ارزش‌افزوده صنعتی سه درصد بیشتر شده اما ارزش سرمایه‌گذاری صنعتی با افتی ۴/۱۵ درصدی مواجه شده است. همچنین بهره‌وری کار در کارگاه‌های صنعتی یادشده در سال ۸۸ نسبت به سال قبل آن ۹/۳ درصد بیشتر شده است. جدول فوق نشان می‌دهد که نبض تولید صنعتی در سال‌های اخیر چگونه بوده است.