کاپ جام‌جهانی فقط ارزش فوتبالی ندارد!

«جهان صنعت»- آیا می‌دانید کاپ جام‌جهانی فوتبال که از سال ۱۹۷۴ تا سال ۲۰۱۸ میلادی، بالغ بر ۱۰ بار دست به دست شده است، یک اثر هنری است که علاوه بر قیمت طلای بالای به کار رفته در آن و جایگاه والای فوتبالی‌اش، طراحی و تفکر منحصربه‌فرد هنرمند سازنده‌اش، بر قیمت آن افزوده است؟
فاصله کوتاه باقیمانده تا جام‌جهانی قطر، سبب شد تا خبرنگار ایسنا این بار به مشخصات کاپ جام‌جهانی از منظر هنری نگاهی بیندازد؛ کاپی که به گفته جیانی اینفانتینو، رییس فیفا یک شیء اسطوره‌ای برای تمامی بازیکنان فوتبال در سراسر جهان محسوب می‌شود و همه علاقه‌مندان به فوتبال همین حس را به این کاپ دارند.
کاپ جام‌جهانی فیفا که هر چهار سال یک بار به برندگان جام‌جهانی تعلق می‌گیرد، ارزنده‌ترین شیء‌ در فوتبال جهان است و از بدو پیدایش، هدف اصلی هر تیم ملی فوتبالی است که این جام را حداقل چهار سال با خود به خانه ببرد.
در تمام دوره‌های برگزاری جام‌جهانی که مدت زمان آن به ۹۲ سال می‌رسد، تنها دو جام متفاوت برای این بازی‌ها وجود داشته است:
جام «ژول ریمه» که از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰ به تیم قهرمان اهدا می‌شد، توسط یک مجسمه‌ساز فرانسوی به نام «آبِل لافلور» ساخته شده بود و طبق توافق اعضای فیفا تصمیم گرفته شد، هر تیمی که سه بار برنده جام شود، مالک همیشگی آن شود.
لافلور در نهایت ۷۸ سال عمر کرد و در سال ۱۹۵۳ میلادی در فرانسه درگذشت.
او در طراحی این جام از نقره استرلینگ با روکش طلا استفاده کرده و پایه آبی کاپ از سنگ نیمه قیمتی (لاجورد) ساخته شده بود. در چهار طرف پایه چهار صفحه طلا وجود داشت که روی آنها نام برندگان جام نوشته شده بود. این مجسمه با الهام از الهه پیروزی ساخته شده بود و شامل جام کم‌عمق هشت‌ضلعی بود که بازوهای بلند‌شده‌ای اطرافش را گرفته. لافلور آگاهانه در طراحی جام به ظاهر الهه پیروزی وفادار نبود.
این جام را ابتدا ویکتوری می‌نامیدند اما در سال ۱۹۴۶ فیفا تصمیم گرفت که در راستای ادای دین به شخصیت «ژول ریمه» نام این جام را تغییر دهد.
سفر جام‌جهانی فوتبال با ژول ریمه، سومین رییس فدراسیون جهانی فوتبال فیفا آغاز شد. او برنامه‌های جام‌جهانی فوتبال را در سال ۱۹۲۸ ارائه کرد و پس از یک سال، رای به برگزاری اولین دوره در اروگوئه داد.
در طول جنگ جهانی دوم، جام درون یک جعبه در زیر تختی در منزل رییس آن زمان فیفا -اتورینو باراسی- مخفی شده بود تا از تاراج نازی‌ها در امان بماند، غافل از اینکه سرنوشتی عجیب در انتظار این جام بود؛ چراکه در طول برگزاری یک نمایشگاه عمومی در لندن و درست سه ماه پیش از آغاز مسابقات جام‌جهانی ۱۹۶۶ انگلستان این جام ربوده شد. البته سارق در نهایت به طرز عجیبی توسط یک سگ دستگیر شد تا انگلستان با خیالی آسوده برای برگزاری مسابقات مهیا شود اما جام دیگر بار دزدیده شد که در حال حاضر فقط نسخه بدلی آن در موزه‌ای در انگلیس نگهداری می‌شود.اما جام دیگر که امروزه از آن استفاده می‌شود، از سال ۱۹۷۴ هر چهار سال یک بار به برنده تحویل داده می‌شود.
اوایل دهه ۱۹۷۰ نسخه جدیدی از جام قهرمانی توسط سیلویو گازانیگا، هنرمند ایتالیایی طراحی شد. این طرح از بین ۵۳ طرح ارسالی از هفت کشور مختلف انتخاب و با ارتفاع ۵/۳۶ سانتیمتر و وزن ۱۷۵/۶ کیلوگرم ساخته شد.
سیلویو گازانیگا یک مجسمه‌ساز ایتالیایی بود. او به «آقای جام‌ها» شهرت داشت. خودش درباره کاپی که طراحی کرده گفته است: «من از دو نگاره پایه‌ای الهام گرفته‌ام؛ نگاره یک ورزشکار پیروز و جهان.»
او می‌خواسته یک نمایش پویا از پیروزی ایجاد کند که می‌تواند هماهنگی، سادگی و صلح را همزمان نشان دهد.
به اعتقاد گازانیگا این اثر باید دارای خطوط جسورانه و روشنی می‌بود که منعکس‌کننده افتخار فوتبالیست برنده باشد و ادامه داده است: «این قهرمان ورزشی که دنیا را به آغوش کشیده، روزبه‌روز قوام لازم برای فداکاری را در کنار هم‌تیمی‌هایش و چهره جهانی ورزش، از جمله تعهد و آزادی را به نمایش می‌گذارد.»
با چنین توصیفی کاپ فعلی نمایانگر پیکر دو ورزشکار است که توپ فوتبالی را به دست دارند که همزمان می‌تواند استعاره‌ای از کره زمین هم باشد. بر پایه این جام عبارت جام‌جهانی فیفا حک شده است. قبل‌تر صفحه‌ای به پایین جام متصل بود که نام کشورهای برنده به شکل عمودی بر آن حک شده بود اما با گذشت زمان، نام‌ها به صورت مارپیچی تنظیم شدند تا برندگان بیشتری را در خود جای دهد. این جام را برخلاف جام ژول ریمه، به طور کامل نمی‌توان به دست آورد و هر چهار سال یک بار به برنده مسابقات تحویل داده می‌شود.
سیلویو گازانیگا، طراح کاپ جام‌جهانی پنج سال قبل زمانی که ۹۵ سال داشت، در منزل مسکونی خود در شهر میلان و هنگامی که در خواب بود درگذشت.
جام فعلی که چند ماه دیگر انتظار برنده جدید را می‌کشد، در جام‌جهانی آلمان غربی رونمایی شد. مجموع وزن این جام ۶ کیلو و ۱۷۵ گرم و میزان طلای به کار رفته در آن ۴ کیلو و ۹۲۷ گرم است؛ ضمن اینکه طلای آن ۱۸ عیار است. اما طلای خالص به‌کار رفته در آن ۳ کیلو و ۲۵/۶۹۵ گرم است.