کتابشناسی

سفر به شب
«سفر به شب» عنوان آخرین نمایشنامه بهرام بیضایی است که توسط انتشارات روشنگران به چاپ رسیده است. بیضایی این فیلمنامه را سال ۱۳۶۸ پس از بازگشت به ایران نوشت، اما تا اردیبهشت ۱۳۹۶ منتشر نشد. به گفته شهلا لاهیجی، انتشارات روشنگران پس از چند سال کار آماده‌سازی توانست متن و طرح جلد را به تایید بیضایی، که در این سال‌ها در آمریکا به سر می‌برد، برساند و کتاب را به سی‌اُمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برساند. آخرین اثر بیضایی در ۸۵ صفحه با شمارگان ۳۰۰۰ نسخه و قیمت ۷۰۰۰ تومان منتشر شده است.
شب هزارویکم
شب هزارویکم کتابی است با سه نمایشنامه تک‌پرده‌ای هم‌نام پی‌در‌پی، یا سه پرده از یک نمایش بلند، از بهرام بیضایی. به گفته بیضایی در نمایش نخستین «شب هزارویکم» نمونه پیشین و گم شده افسانه ضحاک (اژدهاک) بازسازی شده؛ داستان گفته نشده شاه ضحاک و همسرانش شهرناز و ارنواز که نویسنده فکر می‌کند سرچشمه اصلی داستان پایه‌ای و بنیادین کتاب نابود شده هزار‌افسان است. « نمایش دوم» داستان گفته نشده مترجم گمنامی است که هزارافسان را از پارسی به عربی برگرداند و نام آن را الف لیله و لیله گذاشت؛ کتابی که قرن‌ها بعد در بازگرداندن دوباره به پارسی نام هزارویک شب گرفت. و نمایش سوم نیز حتما چند دهه پس از تاریخ چاپ بازگردان هزارویک شب به فارسی-۱۲۸۰ ه. ق- می‌گذرد و به روزگار ما نزدیک‌تر است؛ و داستان گفته نشده سرانجام زنی است که هزارویک شب خواند. این کتاب نخستین بار سال ۱۳۸۲ توسط انتشارات روشنگران به چاپ رسید. در چاپ‌های بعدی عکس‌ها و اطلاعات اجرای نمایش به کتاب پیوست شد. سه نمایش شب هزارویکم نخستین بار به کارگردانی بیضایی از ۲۶ شهریور تا ۱۷ آبان ۱۳۸۲ هر شب هر سه نمایش پی‌درپی مانند سه پرده از یک نمایش در تالار چهارسوی تئاتر شهر در تهران بر صحنه رفت.
نمایش در ایران
کتاب نمایش در ایران یکی دیگر از آثار بهرام بیضایی است که به تاریخ نمایش ایران می‌پردازد. مقالات «نمایش در ایران» در دوره سوم مجله موسیقی از شماره ۶۲ تا ۷۷ به سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ چاپ شد. سپس‌ در سال ۱۳۴۴ مجموع این چهارده مقاله در کتابی به نام نمایش در ایران: با شصت تصویر و طرح و یک واژه‌نامه به چاپ رسید. این کتاب سال‌ها نایاب بود و به صورت غیرقانونی تکثیر می‌شد، تا اینکه سرانجام دوباره‌ در سال ۱۳۷۹ توسط نشر روشنگران تجدید چاپ شد.
مرگ یزدگرد
مرگ یزدگرد یا مجلس شاه‌کشی نمایشنامه‌ای دیگر از بهرام بیضایی، درباره مرگ یزدگرد سوم است. بیضایی نخستین بار این نمایشنامه را با نام مرگ یزدگرد (مجلس شاه‌کُش) در شماره پانزده کتاب جمعه نوشت. در سال ۱۳۵۹ انتشارات روزبهان در تهران آن را منتشر کرد و پس از آن انتشارات روشنگران آن را تجدید چاپ کرد. «مرگ یزدگرد» نخستین بار از یکم مهر تا بیستم آبان ۱۳۵۸ به کارگردانی بیضایی در تالار چهارسوی تئاتر شهر اجرا شد.
روز واقعه
«روز واقعه» فیلمنامه‌ای از بهرام بیضایی است که شهرام اسدی بر اساس آن فیلمی با همین نام ساخته است.
روز واقعه در سال ۱۳۶۱ نوشته شد و کتابش نخستین بار در سال ۱۳۶۳ درانتشارات ابتکار به چاپ رسید. پس از آن این کتاب توسط انتشارات روشنگران تجدید چاپ شد. محمد رحمانیان نیز نمایشنامه‌ای با همین نام نوشته‌است. بیضایی درباره این نمایشنامه گفته است: «سال‌ها پیش خیال داشتم فیلمی بسازم بر زمینه تعزیه. راجع به دسته‌ای که می‌کوشند تعزیه‌ای بازی کنند و آنچه میان آنان از برخورد و کشمکش می‌گذرد و آنچه بر سکوی تعزیه می‌گذرد. اگر نشد دلیلش بیشتر ترس‌های رایج بود. جز این دیگر هرگز نخواسته‌ام مستقیما به تعزیه بپردازم، جز این اواخر که روز واقعه را نوشتم و در واقع بخشی از حسابی را که با گذشته کاری‌ام داشتم صاف کردم، اگر نه همه آن را.»
آرش
آرش نوشته‌ای است از بهرام بیضایی. نویسنده آن را «برخوانی» نامیده است و در چاپ‌های متاخر در کتاب سه برخوانی (۱۳۷۶) همراه دو برخوانی دیگر به نام‌های «اژدهاک» و «کارنامه بندار بیدخش» چاپ کرده است. آرش پیش‌تر در سال ۱۳۵۶ جداگانه چاپ شده بود.
آینه‌های روبه‌رو
بیضایی فیلمنامه «آینه‌های روبه‌رو» را سال ۱۳۵۹ نوشت، اما هیچ‌گاه امکان ساخته‌شدن این فیلم فراهم نشد. این فیلمنامه دو بار توسط انتشارات دماوند به چاپ رسید و سپس توسط انتشارات روشنگران تجدید چاپ شد. داستان «آینه‌های روبه‌رو» در سال‌های منتهی به انقلاب ایران می‌گذرد و در ذات خود یکی از عاشقانه‌ترین آثار بیضایی است. محمد رحمانیان پس از ۳۷ سال، شهریور ۹۶ فیلم‌تئاتر «آینه‌های روبه‌رو» را در تالار وحدت به روی صحنه برد.
بیضایی در بخشی از مقدمه مفصل این کتاب در سال ۵۹ نوشته: «هر نوع برداشت اعم از نمایش، نمایش رادیویی، فیلم سینمایی، فیلم کوتاه، فیلم تئاتر و… منحصرا تا ابد در انحصار نویسنده است.» فیلم تئاتر «آینه‌های روبه‌رو» مرداد و شهریور‌ماه ۹۶ در تالار وحدت به روی صحنه می‌رود.