کرونا، جوانان و کسب‌وکار

مروارید حدیدی*- باور عمومی این‌گونه است که با همه‌گیر شدن ویروس کرونا، تمامی کسب‌وکارها دچار اختلال شده است. البته که چنین تصوری چندان اشتباه نیست، چرا که این ویروس بر ابعاد مختلف زندگی تمامی ساکنان این کره خاکی تاثیر گذاشته؛ از کسب‌وکارهای کوچک گرفته تا بزرگ‌ترین رستوران‌ها و پاساژ‌ها و کمپانی‌های بزرگ. اما در کنار تمامی جنبه‌های منفی این ویروس، مردم سراسر دنیا انعطاف‌پذیری نسبی‌ای در مقابل آن داشته‌اند. در ایران نیز تولید امکانات اولیه بهداشتی مانند ماسک در مدت زمان کوتاهی به انبوه و حتی صادرات رسیده است. علاوه بر این امکان استفاده از فضای مجازی در زمینه‌های آموزشی و انجام بسیاری از فعالیت‌های اداری به وجود آمده است.
در این پژوهش برای بررسی تاثیر ویروس کرونا بر نحوه کسب‌وکار جوانان، از ۳۰ جوان عموما شاغل در رده سنی ۲۰ تا ۳۰ سال و دارای تحصیلات دانشگاهی کارشناسی و کارشناسی ارشد مصاحبه شده است. پاسخ به سوالات به صورت گزینه‌های بسیارکم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد بوده است که در هنگام استخراج نتایج پرسش نامه رتبه یک تا پنج را به خود اختصاص داده‌اند. طبق نتایج به دست آمده رضایت پاسخ‌دهندگان نمونه از عملکرد دولت در مقابله بیماری کرونا بسیار ضعیف بوده است، همان‌طور که در جدول قابل مشاهده است، در دو گروه مردان و زنان میانگین رضایت از عملکرد دولت زیر ۲ و رضایت مردان از زنان کمتر بوده است. ۹۰ درصد از پاسخ‌دهندگان در ارتباط با رضایت از عملکرد دولت در مقابله با این بیماری گزینه بسیار کم را انتخاب کرده‌اند و فقط سه زن گزینه متوسط (۳) را انتخاب کرده‌اند.
طبق توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی رعایت کردن پروتکل بهداشتی و بهبود سرعت واکسیناسیون مهم‌تربن عوامل برای جلوگیری از مبتلا شدن است که پاسخ‌دهندگان این نمونه نیز به آن تاکید کردند. با وجود اینکه حدود ۶۰ درصد از پاسخ‌دهندگان شاغل بوده‌اند، در ارتباط با ضرورت قرنطینه برای مقابله با کرونا عموما گزینه‌های زیاد و بسیار زیاد را انتخاب کرده‌اند. بالاترین میانگین در پاسخ به سوالات، واکنش مثبت به واکسیناسیون و پایین‌ترین میانگین مربوط به عملکرد دولت به ترتیب با ارقام ۴/۴ و ۸/۱ بوده است.
همان‌گونه که در جدول مشاهده می‌شود، تاثیر منفی این بیماری بر کسب‌وکار قابل توجه بوده و حدود ۷۴ درصد از پاسخ‌دهندگان گزینه زیاد و بسیار زیاد (میانگین ۹/۳) را انتخاب کرده‌اند که این مقدار قابل توجهی است که نشان‌دهنده شدت ضرر وارد شده به مشاغل است. همچنین ۹۰ درصد از پاسخ‌دهندگان در ارتباط با واکسیناسیون گزینه‌های زیاد و بسیار زیاد را انتخاب کرده‌اند که از این میان حدود ۶۴ درصد گزینه بسیار زیاد و حدود ۲۶ درصد گزینه زیاد را انتخاب کرده‌اند و فقط سه زن گزینه متوسط و کمتر را انتخاب کرده‌اند، طبق این نظرسنجی زنان جوان خوش‌بین‌تر از مردان جوان جامعه هستند. در نهایت اولین خواست جامعه به ویژه جوانان این سرزمین در مقابله با کووید۱۹، شفافیت وضعیت واکسن و تهیه هر چه سریع‌تر آن است.
با آنکه با بهره‌گیری از فضای مجازی انعطاف‌پذیری نسبی در بسیاری از فعالیت‌ها به وجود آمده و برخی از بنگاه‌ها به سمت فروش و ارائه خدمات مجازی پیش رفته اند، اما پاسخ‌دهندگان جوان در این پژوهش امکان بهره‌گیری از فضای مجازی برای ادامه کسب‌وکار خود را عمدتا کم (میانگین ۶/۲) بیان کرده‌اند.
نباید از یاد برد که با شیوع کرونا بسیاری از مشاغل با زیان و خطر ورشکستگی رو‌به‌رو شده‌اند و ادامه فعالیت برای آنها ممکن نبوده است. بسیاری از کشورها، برای جبران زیان وارد شده بر کسب‌وکارهای بخش خصوصی، تسهیلات ویژه و یارانه‌های خاص در اختیار بنگاه‌ها قرار داده اند؛ در حالی که در کشور ما این‌گونه حمایت‌ها بیشتر جنبه شعارگونه به خود گرفته است و اکثر بنگاه‌های خصوصی از برنامه‌های حمایتی دولت ناراضی بوده‌اند که این نارضایتی در پاسخ‌دهندگان جوان این نمونه نیز انعکاس یافته است. در این پژوهش مشاهده شده که مردان جوان، در مقایسه با زنان، نارضایتی بیشتری از عملکرد دولت در مورد کرونا و تاثیر منفی آن بر کسب‌وکارها دارند که این نارضایتی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند سنت‌ها و انتظارات از مردان خانواده در مواجه با مسائل مالی آینده باشد که نگرانی بیشتری برای مردان جوان به وجود آورده است.تاثیر تحریم‌ها بر کنترل کووید۱۹ نیز زیاد ( میانگین ۷/۳) ارزیابی شده است، حدود ۷۴ درصد از جوانان گزینه زیاد و بسیار زیاد را برای تاثیر تحریم بر کنترل کووید۱۹ انتخاب کرده‌اند و فقط ۲۰ درصد از نمونه‌ها تاثیر تحریم‌ها بر گسترش این همه‌گیری را ضعیف تلقی کرده‌اند.
طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش، مناسب‌ترین راه برای مقابله با کرونا به ترتیب واکسیناسیون (میانگین ۴/۴) قرنطینه (میانگین ۱/۴) است و اعمال جریمه‌های هنگفت برای متخلفان از قوانین مربوط به جلوگیری از گسترش بیماری کووید ۱۹(میانگین ۲/۳) در مرحله سوم قرار گرفته است. جوانان، همانند دیگر اقشار جامعه خواستار عملکرد بهتر و کارآمد‌تر در مقابله با کرونا هستند. امید می‌رود که دولت و تمامی نهادها و سازمان‌های کشور بتوانند در مقابله با بحران‌ها سازمان‌یافته‌تر عمل کند و راهکارهای مناسب برای اجرای برنامه‌ای سریع و فراگیر برای واکسیناسیون مردم به اجرا گذارند؛ و رفع تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی نیز مقابله با ویروس کرونا را تسهیل و تسریع کند.
*کارشناس ارشد اقتصاد