کسی که مساله‌آفرین است، خود حلال مساله نیست !

علی شمس‌اردکانی*
نظام بودجه‌نویسی ایران طی دهه‌های گذشته بر هزینه‌کرد عواید ناشی از فروش سرمایه‌های نفتی و ملی و رفع نیازهای نهادها و سازمان‌های خصولتی تدوین شده و دریغا که بخش خصوصی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری سهمی از برنامه دخل‌و‌خرج سالانه دولت ندارند.
بودجه‌های تدوین شده در ۴۰ سال گذشته و به ویژه در ۲۰ سال اخیر، بودجه‌های زایل‌کننده سرمایه، از بین برنده فرصت‌های شغلی و تولید ملی بوده‌اند. تدوینگران برنامه‌های دخل و خرج سرمایه به دنبال آن هستند که سرمایه‌های ملی کشور که عمدتا از محل فروش نفت تامین می‌شود را در بودجه جاری هزینه کنند. بنابراین تمام بودجه‌های تدوین شده طی چهار دهه گذشته از حیطه علم اقتصاد خارج و کاملا سفیهانه بوده است، چون فقط سفیه است که مایه‌خوری و سرمایه‌خوری می‌کند.
یکی از معضلات ساختاری بودجه‌های تدوین‌شده تا به امروز بی‌توجهی به خواست‌ها و نیازهای بخش خصوصی بوده است. با وجود آنکه در کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی مسائل و انتظارات بخش خصوصی در لایحه بودجه بررسی می‌شود اما مجلس و دولت هر دو از پیگیری خواسته‌های بخش خصوصی سر باز می‌زنند.
سازمان برنامه‌و‌بودجه نیز اگرچه بنا داشت برنامه‌ای را تدوین کند که به موجب آن بودجه تبدیل به یک بودجه سرمایه‌گذاری شود اما به نظر می‌رسد در سازمان برنامه‌و‌بودجه کسی مسوول امور سرمایه‌گذاری واقعی نیست و تعدد نهادهای دریافت‌کننده منابع بودجه‌ای موجب ترویج تفکر مایه‌خوری و سرمایه‌خوری و تبدیل سازمان برنامه به سازمان تامین بودجه شده است.
فشاری که به بودجه وارد است امکان سرمایه‌گذاری ملی و دولتی و خصوصی را از بین برده و بخش اعظمی از سرمایه‌های ملی را هم به خورد خصولتی‌ها داده است. بدیهی است افرادی که به دنبال تقسیم اموال ملی و سرمایه‌های ملی هستند قادر نخواهند بود اندیشه سرمایه‌گذاری و پیشرفت آینده کشور را در سر بپرورانند. به نظر می‌رسد سازمان برنامه‌و‌بودجه به محلی برای رفت‌و‌آمد نهادها و سازمان‌های مختلف کشوری تبدیل شده و هر یک از این نهادها بدون آنکه نقشی در حاکمیت ملی داشته باشند از منابع بودجه‌ای برخوردار می‌شوند. این چرخه هر سال تکرار می‌شود و سازمان برنامه‌و‌بودجه از محل کاهش منابع مورد نیاز نیروی انسانی، آموزش عالی و پرورش و نفت و گاز می‌کاهد و منابع مالی را صرف تامین نیازهای سازمان‌ها و نهادهای بودجه‌خواران می‌کند. بنابراین تا زمانی که این اساس برقرار باشد نکند گرگ پوستین‌دوزی!
*رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران