کشف تازه‌های قابل تامل در دهکده اشکانی

«جهان‌صنعت»- کشف گور دختر ۱۳‌ساله املشی یکی از آثار یافته‌شده در دهکده تاریخی اشکانی روستای لیارسنگ بن املش است که پژوهشگران و تاریخ‌نگاران پس از کاوش‌های فراوان به تازه‌های قابل تاملی دست یافتند.
ولی جهانی با بیان این مطلب گفت: این دهکده تاریخی دارای تاریخ پر‌رمز و رازی است که ابعاد تاریخی آن چند‌وجهی و دارای روایت‌های ارزشمند و شنیدنی است.
مدیرکل میراث فرهنگی گیلان با اشاره به پیشینه و سبقه تاریخی گیلان در بخش‌های مختلف افزود: مناطق تاریخی گیلان دارای رازهای پیدا و نهان است و واکاوی روی نقطه نقطه این آثار و سرگذشت تاریخی استان در دستور کار قرار دارد.
او با اشاره به داستان غم‌انگیز دختر جنگ جوی املشی دوره اشکان و کاوش و گور کشف‌شده مربوط به این دختر بیان کرد: گور شماره ۹۵۴۰۱ متعلق به دختر جنگجوی لیارسنگ بن املشی است که براساس آزمایش‌ها و سالیابی‌های انجام‌شده ۱۳ سال دارد که در حین فرار در شیب ۴۰ درجه کوه لیارسنگ بن مورد اصابت تیر یکی از کمانداران اشکانی قرار می‌گیرد.
جهانی ادامه داد: بعد از اصابت تیر به پایش همچنان از دست دشمنان فرار می‌کند و به منطقه امنی پناه می‌برد، آن چیزی که مشخص شده طبق نظر کاوشگران و پژوهشگران تا زمان مرگ این تیر در پایش بوده است. او با اشاره به جزئیات بیشتر گور کشف‌شده دختر جنگ جوی املشی افزود: طول جمجمه این گور ۱۸۰ میلیمتر و حداکثر عرض آن ۱۳۷ میلیمتر سنجش شده و سن این دختر بچه براساس شواهد دندان‌ها و مفاصل اندام و لگن بین ۱۲ تا ۱۳ سال برآورد شده است.
گور اسرارآمیز دختر ۱۳ ساله املشی
مدیرکل میراث‌فرهنگی گیلان با بیان اینکه گور کشف‌شده دختر ۱۳ ساله املشی دارای حقایق و اسرار شگفت‌انگیز است، گفت: چاله‌ای که تدفین شده به صورت ساده به همراه چیدمان سنگی که احتمالا به عنوان نشان روی گور است شکل چاله گور بیضی با جهت شمالی و جنوبی ۱۴۵ سانتیمتر طول و ۸۰ سانتیمتر عرضی و ۷۰ سانتیمتر عمق دارد.
جهانی با بیان اینکه دختر جنگجوی املشی دارای مهارت ویژه جنگاوری بوده و شهرت خاصی نزد مردمان آن زمان داشته است، اضافه کرد: بعد از فوت دختر ۱۳ ساله املشی، مردم لیارسنگ بن مراسم با‌شکوهی برای این دختر بچه تدارک می‌بینند و جسد این دختر بچه به صورت چمپاتمه‌ای یا جنینی به رسوم یادگاران گذشته است، در راستای شمالی و جنوبی در بلندترین نقطه شیب کوه لیارسنگ بن که مشرف بر تمامی گورستان لیارسنگ بن بوده و در پهلوی راست دفن می‌شود.
او افزود: بعد از رسم آیین دوره اشکانی یک ظرف سربی در بالای سر دختربچه قرار می‌دهند، آنچه مشخص است دختر ۱۳ ساله املشی علاقه‌مندی شدید به انواع و اقسام زیورآلات به ویژه انگشتر داشته است. تعداد ۹ انگشتر در سایزهای مختلف که همگی از نوع انگشترهای جنس فلز (احتمالا نقره) بوده‌اند در مراسم خاکسپاری اهدا شده و این احتمال دارد که این انگشترها توسط دختران دیگر این منطقه به این دختر جنگجوی لیارسنگ بن به مناسبت نشان شجاعت تهیه و هدیه شده باشد که در مراسم خاکسپاری با او دفن شده است.
مدیرکل میراث‌ فرهنگی گیلان به تشریح جزئیات بیشتر تدفین دختر‌بچه رزم‌آور و جنگجوی املشی پرداخت و تصریح کرد: نحوه قرارگیری انگشترها روی جمجمه پشت سر ۱۰ سانتیمتری مقابل فک پایین، مقابل پیشانی، در داخل حدقه چشم چپ، داخل دهان، زیر مهره‌های گردن، ۵ سانتیمتری لگن، چسبیده به پشت جمجمه، زیر جمجمه و پشت کمر نظر کاوشگران و محققان را به خود جلب کرد.
جهانی با بیان اینکه آنچه در کاوش گور دختر املشی مشخص شد وجود سرنیزه و سر‌پیکان در داخل فک استخوان بوده است، اضافه کرد: در ابتدای کاوش توده سنگی نامنظمی مشخص شد و بعد از برداشتن این توده سنگ نامنظم، چیدمان تخته‌سنگ‌های آهکی، سفیدرنگ دیگر آشکار شد که این دو سازه کاملا ارتباط مستقیمی با گور این دختربچه داشته که گویا بعد از دفن و پایان مراسم این توده‌های سنگی توسط کارگران جانمایی شده است. او با اشاره به اینکه چرایی عدم قرارگیری توده سنگی و معماری سنگی روی گور دختر جنگجو دارای ابهام است، افزود: این سازه‌های سنگی به نحوی که با امتداد شمالی و جنوبی کاملا هم‌امتداد و موازی با گور شکل گرفته‌اند ولی در امتداد شرقی- غربی این سازه‌ها با اندکی اختلاف در سمت غربی سطح گور قرار داده شده‌اند و همین موضوع موجب شک و تردید شده است. مدیرکل میراث فرهنگی گیلان با بیان اینکه احتمال دستبرد در گور دختر املشی وجود دارد، گفت:
به هم ریختگی سنگ و سازه‌های سنگی گور این دختربچه ممکن است به دلیل رانش باشد که با توجه به موقعیت توپوگرافی و آهکی بودن آن بعید به نظر می‌رسد خوردگی سنگ‌ها موجب رانش شود، ولی این احتمال وجود دارد بعد از دفن دختربچه جنگجوی لیارسنگ بن در همان زمان مورد دستبرد قرار گرفته باشد و بعضی از اشیای روی سنگ نشان از به هم ریختگی دارد که بعد از اینکه دستبرد قرار گرفته باشد با عجله نسبت به پر کردن خاک و توده‌های سنگی و نشان قبر در جای دیگر اقدام شده است.