کشف سازه‌ای بزرگ با کاشیکاری‌های قرن هشتم در ربع رشیدی

در فصل سوم کاوش‌های باستان‌شناسی و پژوهش‌های حفاظتی و مرمتی مجموعه رَبع رشیدی تبریز سازه‌ای بزرگ با مساحت حدود ۳۶۰۰ متر مربع که بازمانده‌های کاشیکاری قرن هشتم هجری قمری دارد، کشف شد.
بهرام آجورلو با اعلام این خبر گفت: سومین فصل از کاوش‌های باستان‌شناختی، مطالعات مرمتی و نقشه‌برداری ژئوفیزیکی در راستای ادامه روند عملیاتی شدن پروتکل بین‌المللی ربع رشیدی با همکاری دانشگاه هنر اسلامی تبریز و موسسه باستان‌شناسی آلمان آغاز شده است.
آجورلو گفت: در شش ترانشه کاوش، بقایای معماری مدفون لایه‌های قرون هشتم تا دهم هجری قمری پدیدار شده است که از جمله باید به سازه‌ای بزرگ با مساحت حدود ۳۶۰۰ متر مربع اشاره کرد که بازمانده‌های کاشیکاری قرن هشتم هجری قمری دارد.
سرپست هیات کاوش در پایان خاطرنشان کرد: کشف سه مرحله معماری دیوار و نیز شواهد فعالیت‌های صنعتی و نیز داده‌های درخت گاهشناسی از دیگر دستاوردهای فصل سوم است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: این پروژه تحت نظارت مدیریت پایگاه پژوهشی ملی مجموعه میراث فرهنگی ربع رشیدی و با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.
این باستان‌شناس تصریح کرد: هیاتی متشکل از باستان‌شناسان، باستان سنجان و مرمتگرانی از پایگاه پژوهشی ملی ربع رشیدی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، موسسه باستان‌شناسی آلمان و همچنین کارشناسانی از دانشگاه «اوتو فریدریش» شهر بامبرگ، موزه لوور پاریس و دانشگاه هنر اصفهان به ادامه مطالعات مرمتی و مقاوم‌سازی سازه‌های تاریخی ربع رشیدی و برداشت‌های ژئوفیزیکی مشغول هستند.
رَبع رشیدی
ربع رشیدی یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر تبریز واقع در خیابان عباسی به سبک معماری آذری است. حدود ۷۰۰ سال پیش در تبریز، دانشگاهی به‌نام رشیدالدین فضل‌الله همدانی ایجاد شد. رشیدالدین وزیر غازان خان از حکمرانان وقت آن دیار بود. در آن زمان این دانشگاه شامل چهار دانشکده بود که در چهار طرف آن قرار داشت و اربع یا چهار عربی را به خود اختصاص داد و این مکان به نام ربع رشیدی شهرت یافت. این اثر در تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۵۴ با شماره‌ ثبت ۹۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این مجموعه که در دامنه‌ کوه سرخاب در محلی باصفا و بلند جای گرفته‌است، در اوایل قرن هشتم یا اواخر قرن هفتم هجری بنا شد. برابر با نوشته‌ تاریخ‌نگاران و جهانگردان بزرگ دارای پهناوری بسیار و ساختمان‌های گوناگون همچون مسجد و مدرسه و بیمارستان (دارالشفا) و کتابخانه و گنبدی برای آرامگاه خواجه رشیدالدین بوده‌ است. این بنا مانند بیشتر شهرهای کهن دارای حصار و بارویی بزرگ بوده‌ است. از مضمون نامه‌ای که خود خواجه رشیدالدین فضل‌الله به دو پسرش درباره ساختمان این بنا نوشته چنین برداشت می‌شود که در آن زمان ربع رشیدی در جایگاه دانشگاهی بوده که از هر دانشی در آنجا شعبه‌ای راه‌اندازی شده بود و شش هزار تن دانشجو در آن تحصیل می‌کرده‌اند و خواجه اوقافی برای تکمیل کتابخانه و مدرسه و نشر کتب و تامین هزینه زندگی و تحصیل طلاب علوم مختلف اختصاص داده بود و دانشمندان بزرگ از هر گوشه گرد آورده و به ‌کار تالیف و تدریس گماشته و مقرری آبرومندی برای آنان تعیین کرده بوده‌ است و از آن میان پنجاه پزشک و چندین جراح از هند، مصر، چین و شام در آنجا مشغول به کار بوده‌اند.