کلاف سر درگم هدفمندی

گروه اقتصادی- در حالی سازمان هدفمندی یارانه‌ها روز گذشته یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی دی‌ماه را پرداخت کرده است که هر ایرانی در طول شش سال اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، سه میلیون و ۲۳۰ هزار و ۵۰۰ تومان دریافت کرده است. در واقع اگر متوسط دریافتی شاغلان را رقمی بین یک میلیون تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم تلاش‌های شبانه روزی دولت در طول شش سال گذشته فقط جوابگوی دو تا سه ماه حقوق یک ایرانی در کشور بوده است.
مبلغ یارانه‌های نقدی که طی ۷۱ مرحله قبلی تاکنون هیچ تغییری نکرده و در زمان تغییرات تورمی و رونق یا رکود همواره همین ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان بوده است، در حالی به حساب ایرانیان واریز می‌شود که نه تنها دولت تصمیمی برای تغییر آن ندارد بلکه روز به روز هم در صدد کاهش تعداد یارانه‌بگیران و حذف افراد پردرآمد از این لیست است.
گرچه حقوق دو ماه یک کارگر معمولی در کشور آنقدر چشمگیر نیست که دولت را در طول شش سال گذشته از بابت پرداخت آن به زمین بزند با این حال وقتی اجرای طرح به صورت ناکارآمد و غیراصولی انجام شود و همچنین به دلیل نبود ساز‌وکار مناسب شناسایی و پرداخت به افراد نیازمند، همین می‌شود که دولت امروز مجبور است هر ماه به بیش از ۷۰ میلیون ایرانی یارانه بپردازد و این مصیبت عظما را وبال گردن خود می‌بیند.
در واقع بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که در طول اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، حدود ۲۴۰ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به هر ایرانی پرداخت شده و این در حالی است که هم‌اکنون تعداد دریافت‌کنندگان یارانه به ۷۴ میلیون نفر رسیده است.
باید قبول کرد که با حذف سه میلیون یا هفت میلیون یا هر رقم اندکی دیگری از تعداد یارانه‌بگیران مشکل این سیستم حل نخواهد شد و دولت باید به فکر راه‌های اساسی و کارشناسی شده اقتصادی باشد که به صورت پایه‌ای مشکلات موجود را رفع کند.
چگونه می‌توان با پرداخت رقم اندک سه میلیون تومان در طول شش سال به هر یک از مردم کشور آنها را از مشکلات زندگی در زمینه تامین مالی رهایی داد و با چه منطقی می‌توان طرح یارانه‌ها را «هدفمند» نامید؟ به واقع هدف این طرح چیست و چه دستاوردهایی جز فشار و نارضایتی هم بر دولت و هم بر ملت در طول سالیان گذشته به همراه داشته است؟
در واقع اگر ۷۰ میلیون ایرانی مستمند در کشور داریم پس رشد اقتصادی شش یا هفت درصدی با چه منطقی در کشور ایجاد شده است؟ یا اگر توسعه و رشد اقتصادی کشور در این برهه زمانی در اوضاع خوبی به سر می‌برد چرا نزدیک ۹۰ درصد مردم خود را نیازمند رقم ۴۵ هزار و پانصد تومانی دولت که با هزار زور و زحمت دریافت می‌کنند، می‌بینند؟
با این حال بنا به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تاکنون چهار میلیون نفر از دریافت یارانه حذف شده‌اند.
دولت در برنامه‌ای جدید، اقدام به ارسال پیامک به سه میلیون نفر دیگر از پردرآمدها کرده است. البته حذف این گروه در برنامه فعلی دولت نیست بلکه در آینده این اتفاق خواهد افتاد. به اعتقاد علی ربیعی، حدود هفت تا هشت میلیون نفر در کشور و تقریبا یک دهک جامعه درآمد خیلی بالا و رفتار غیرقابل کنترل اقتصادی دارند.
با این وجود، در جلسات بررسی برنامه ششم توسعه در مجلس، نمایندگان با ادامه حذف یارانه پردرآمدها و پرداخت آن به مددجویان کمیته امداد موافقت کردند. براساس این ماده، دولت موظف شد در طول اجرای قانون برنامه هر سال حداقل مستمری مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام‌خمینی و سازمان بهزیستی را علاوه بر یارانه موجود متناسب سطح محرومیت، ۲۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای‌عالی کار و از محل منابع هدفمندسازی یارانه‌ها و حذف خانواده‌های پردرآمد، در ردیف بودجه خاص سنواتی از طریق سازمان‌های مذکور پرداخت کند.
اما ساز‌وکاری هم برای افراد معترض به حذف از لیست یارانه‌بگیران تدارک دیده شده است و در واقع نشانگر این امر است که دولت هم از حذف این تعداد مطمئن نیست و شاید در محاسبات و شناسایی خود اشتباه کرده باشد.
آن دسته از سرپرستان خانواری که طی هفته‌های گذشته پیامک حذف یارانه را دریافت کرده‌اند یا در آینده نزدیک دریافت خواهند کرد، باید برای اعتراض خود به سامانه هدفمندی یارانه‌ها مراجعه و ضمن ارائه مستندات و مدارک لازم برای اثبات نیازمندی خود را برای دریافت یارانه اعلام نظر کنند. مستندات باید به گونه‌ای باشد که ثابت کند در آینده با توجه به دارایی‌ها و میزان درآمد آنها به یارانه نقدی نیاز دارند.
شناسایی پردرآمدها
در همین حال یک مسوول دولتی هم ضمن دشوار و زمان‌بر دانستن شناسایی پردرآمدها برای حذف یارانه‌بگیران و تدریجی بودن اجرای این فرآیند از مشخص کردن شاخص‌هایی در قانون بودجه ۹۵ خبر داد.
مشاور رییس سازمان برنامه و بودجه در خصوص حذف یارانه پردرآمد‌ها در لایحه برنامه ششم توسعه گفت: در ماده «۹۴» لایحه برنامه ششم توسعه تنها محل هزینه‌کرد منابع حاصل از حذف خانوارهای پردرآمد مشخص شده و مدیریت این روند بر عهده دولت گذاشته شده است که با تدبیر دولت به تدریج در کشور عملیاتی می‌شود.
ایرج ندیمی بیان کرد: براساس ماده «۹۴» لایحه برنامه ششم توسعه دولت ملزم به حذف یارانه پردرآمدها و اختصاص منابع آن به مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی شده است.
وی افزود: به‌منظور حذف یارانه پردرآمدها برای دولت عددی تعیین نشده است، ازاین‌رو دولت نیز این روند را در دستور کار قرار داده و به‌تدریج اجرایی خواهد کرد اما عمده مشکل دولت در این بخش شناسایی این افراد است.
ندیمی تاکید کرد: دولت در شناسایی افراد با توجه به بانک اطلاعاتی موجود به‌منظور حذف پردرآمدها با چالش‌هایی مواجه است، از این‌رو عمده مشکل در این بخش خلا اجرایی از منظر شناسایی خانوارهای پردرآمد است که البته گزینش در این بخش دشوار است.
وی یادآور شد: در ماده «۹۴» لایحه برنامه ششم توسعه تنها محل هزینه‌کرد منابع حاصل از حذف خانوارهای پردرآمد در پرداخت یارانه مورد مشخص‌شده و گفته‌شده است در صورت حذف پردرآمدها منابع حاصل از آن باید در چه بخش‌هایی مصرف شود.
حذف تدریجی یارانه
مشاور رییس سازمان برنامه و بودجه خاطر نشان کرد: مدیریت پرداخت یارانه در طول اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها بر عهده دولت بوده است، ازاین‌رو در خصوص سرعت و میزان حذف پردرآمدها نیز دولت باتدبیر و به‌ مرور زمان این مساله را اجرایی خواهد کرد.
ندیمی در پایان تصریح کرد: دولت در حال حاضر در حال شناسایی پردرآمدها بر اساس شاخص‌هایی است که در قانون بودجه ۹۵ مشخص‌شده است اما این روند دشوار و زمان‌بر است که به‌تدریج در کشور عملیاتی خواهد شد.
از سوی دیگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی ۱۸ دی‌ماه در ادامه رسیدگی به گزارش کمیسیون تلفیق درباره لایحه برنامه ششم توسعه ماده ۹۴ این لایحه را با ۱۸۳ رای مخالف،۱۰ رای موافق و یک رای ممتنع از مجموع ۲۲۲ نماینده حاضر در صحن علنی تصویب کردند.
بر اساس این مصوبه نمایندگان مجلس دولت موظف کردند در طول اجرای قانون برنامه هرسال حداقل مستمری مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی را علاوه بر یارانه موجود متناسب با محرومیت ۲۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای‌عالی کار و از محل منبع هدفمندسازی یارانه‌ها و حذف خانواده‌های پردرآمد تامین و در ردیف خاص بودجه سنواتی و از طریق سازمان‌های یادشده پرداخت کند.