کنترل بازار بدون ارزپاشی؟

«جهان‌صنعت»- بازار ارز از هفته پیش نظاره‌گر افزایش التهابات قیمتی بود. دلار برای نخستین‌بار توانست از میانه کانال ۳۲ هزار تومان عبور کند و بالاترین نرخ ثبت‌شده برای آن نیز ۳۳ هزار و ۳۰۰ تومان بود. هرچند بانک مرکزی پیش از این تنها نظاره‌گر افزایش قیمت‌ها بود و اقدام خاصی در راستای کاهش نوسانات ارزی انجام نمی‌داد، اما در نهایت از سیاست جدیدی برای تعدیل قیمت‌ها رونمایی کرد. بنا بر سیاست جدید این نهاد، صرافی‌ها مجاز شده‌اند که ارز صادرکنندگان را با نرخ توافقی از آنها خریداری و بدون محدودیت در بازار عرضه کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این سیاست موجب عقب‌نشینی اندک قیمت‌ها در بازار شد به طوری که دلار در این چند روز حول کانال قیمتی ۳۲ هزار تومانی در نوسان بود. همچنین نرخ توافقی ارز نیز ۲۸ هزار تومان اعلام شده است. کارشناسان بر این باورند که این سیاست در حقیقت سیگنالی برای افزایش قیمت دلار در سامانه نیما بوده است چه آنکه نرخ دلار نیمایی نیز از روز گذشته تا ۲۵ هزار و ۴۰۰ تومان پیشروی کرده است. در مجموع به نظر می‌رسد بازار به سیاست جدید بانک مرکزی روی خوش نشان داده و عقب‌نشینی کرده است، با این حال باید دید در آینده روند قیمت‌ها در بازار ارز به چه صورت خواهد بود.
در همین ارتباط رییس کانون صرافان با مثبت ارزیابی کردن بخشنامه اخیر بانک مرکزی در خصوص عرضه ارز گفت: بخشنامه بانک مرکزی از این حیث که بسیاری از صادرکنندگان کالا نیاز داشتند تا ارز خود را به قیمت واقعی در بازار به فروش برسانند و برای آنها جذابیت قیمتی داشته باشد، حرکتی هوشمندانه و مهم بود. براساس این بخشنامه صادرکنندگان اجازه دارند ارز حاصل از صادرات خود را به نرخ توافقی با صرافی‌ها برای رفع تعهد در سامانه سنا به فروش برسانند.
کامران سلطانی‌زاده با تاکید بر اینکه در جلسات متعدد به تصمیم‌گیران یادآور شده‌ایم که به هیچ عنوان در سازوکار قیمت‌گذاری نباید دخالت داشته باشند، افزود: خوشبختانه بانک مرکزی هم مکانیسم کشف نرخ بر اساس عرضه و تقاضا را دنبال می‌کند و با توجه به اینکه براساس بخشنامه بانک مرکزی صرافی‌ها می‌توانند ارز صادرکنندگان را با نرخ توافقی خریداری کنند، تفاوت نرخ ارز در صرافی‌های در روزهای ابتدایی اجرای طرح قاعدتا وجود خواهد داشت و ممکن است در صرافی‌ها شاهد نرخ‌های متفاوتی باشیم ولی با کشف نرخ براساس عرضه و تقاضا این تفاوت‌ها از بین خواهد رفت.
وی افزود: در حال حاضر برای خرید ارز توسط صرافی‌ها هیچ سقف و محدویتی وجود ندارد ولی برای فروش به متقاضیان به ازای هر کدملی سالانه ۲۰۰۰ یورو یا معادل آن بدون اسناد یا مدارک مستند، می‌توانند به فروش برسانند.
رییس کانون صرافان تصریح کرد: بانک مرکزی برای خرید ارز توسط صرافی هیچ سقفی تعیین نکرده است ولی اصولا هر صرافی برمبنای نیاز و تقاضای موجود اقدام به خرید ارز از صادرکنندگان می‌کند و همچنین در قیمت‌های بالا شاید صرافی‌ها به دلیل افزایش ریسک در مقادیر بالا اقدام به خرید نکنند.
وی همچنین افزود: روز چهارشنبه هفته گذشته بانک مرکزی با انتشار اطلاعیه‌ای، ابهامات موجود در این زمینه را برطرف کرد و براساس مقررات بالادستی کلیه افراد حقیقی با اظهار ارز خود در گمرکات و مبادی ورودی کشور می‌توانند بدون هیچ ممانعتی اسکناس وارد کشور کنند، ضمن اینکه از معافیت مالیاتی نیز برخوردار شوند. همچنین در مورد ارزهای خانگی در سطح خرد نیز دارندگان ارز می‌توانند تا سقف ۱۰ هزار یورو یا معادل آن به شکل دیگر ارزها با مراجعه به شبکه رسمی صرافی‌های کشور ارز خود را با نرخ‌های توافقی به فروش برسانند.
سلطانی‌زاده ضمن اشاره به اینکه همواره اختلاف قیمت بین ارز بازار آزاد و ارز بازار نیما از یکدیگر پیروی می‌کنند،‌ گفت: هنگامی که در بازار ارز آزاد شاهد افزایش قیمت ارز هستیم به تبع آن افزایش نرخ در بازار نیمایی نیز رخ می‌دهد. ولی با این وجود، افزایش چشمگیر نرخ ارز در بازار نیمایی نداشته‌ایم و اکثر گروه‌های صادرکننده مانند پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و … ارز خود را با قیمت‌های ماه‌های گذشته عرضه می‌کنند و سایر صادرکنندگان و دارندگان ارز نیز براساس نمودار عرضه و تقاضا نسبت به فروش ارز به صرافی‌ها اقدام می‌کنند.
سیدکمال سیدعلی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی نیز درباره دستورالعمل جدید بانک مرکزی برای ثبات‌بخشی به بازار ارز مبنی بر مجوز خرید ارز صادرکنندگان توسط صرافی‌ها با قیمت توافقی گفت: خرید ارز صادرکنندگان با نرخ توافقی و احتمالا بالاترین نرخ موجود، بسیار تاثیرگذار است و کمک می‌کند تا ارز بیشتری وارد بازار شود، چراکه صادرکنندگان ترغیب می‌شوند تا ارزهایی را که به صورت اسکناس دارند به صرافی‌ها عرضه کنند.
وی ادامه داد: در گذشته برخی از صادرکنندگان این مشکل را داشتند که باید ارزهای نقدی (اسکناس) خود را در بازار متشکل ارزی می‌فروختند که این بازار قیمت پایینی نسبت به نرخ ارز بازار آزاد داشت بنابراین تصمیم اخیر بانک مرکزی می‌تواند تسهیل فرآیند صادرات را به همراه داشته باشد.
سیدعلی گفت: البته باید جزئیات کار اعلام شود و به صورت شفاف مشخص شود که صرافی، ارزهای حاصل از صادرات را به چه کسی و در چه چارچوب و مقرراتی می‌فروشد. این در حالی است که صرافی نمی‌تواند ارز را چند روز نزد خود نگه دارد بنابراین سامانه نظارتی نیز باید قوی‌تر شود.