کوچ مستاجران به مناطق پایین‌تر

گروه مسکن- افزایش سرسام‌آور قیمت مسکن و اجاره‌بها در تهران در سال‌های اخیر، منجر به تغییرات اساسی در الگوی سکونت شهروندان این کلانشهر شده است. بسیاری از مستاجران، به دلیل محدودیت‌های درآمدی و ناتوانی در پرداخت اجاره‌های بالا، ناچار به ترک مناطق مرکزی و شمالی تهران و مهاجرت به مناطق پایین‌تر و حاشیه‌ای شده‌اند. این پدیده تاثیرات گسترده‌ای بر کیفیت زندگی، فرصت‌های شغلی و اجتماعی و حتی ساختار جمعیتی شهر داشته است.
یکی از اصلی‌ترین دلایل کوچ مستاجران تهرانی به مناطق پایین‌تر، عدم تطابق درآمدها با هزینه‌های مسکن است. در حالی که متوسط درآمد خانوارهای تهرانی رشد چندانی نداشته، قیمت اجاره‌بها به طور چشمگیری افزایش یافته است. این مساله به ویژه برای خانواده‌های جوان، کارگران و کارمندان با درآمد ثابت مشکل‌ساز شده است.
افزایش قیمت‌ها نه‌تنها در مناطق مرکزی و شمالی تهران بلکه در بسیاری از مناطق دیگر نیز مشاهده می‌شود اما به دلیل عدم توانایی مالی، مستاجران مجبور به انتخاب مناطق کم‌هزینه‌تر و در نتیجه، مناطق پایین‌تر و حاشیه‌ای شده‌اند.
مناطق پایین‌تر و حاشیه‌ای تهران اغلب از امکانات کمتری نسبت به مناطق مرکزی برخوردارند. کمبود زیرساخت‌های مناسب، خدمات شهری ناکافی و فاصله زیاد از مراکز تجاری و اداری از جمله مشکلاتی هستند که مستاجران با آن مواجه می‌شوند.
مهاجرت به مناطق دورتر از مرکز شهر، هزینه‌های حمل‌و‌نقل را برای خانواده‌ها افزایش می‌دهد. این هزینه‌ها شامل زمان و پول صرف شده برای رسیدن به محل کار، مدارس و سایر خدمات شهری است.
تغییر محل سکونت به مناطق پایین‌تر می‌تواند موجب فشارهای روانی و اجتماعی بر خانواده‌ها شود. احساس نابرابری، دوری از شبکه‌های حمایتی و اجتماعی و عدم امنیت روانی از جمله مسائلی هستند که ممکن است به همراه داشته باشد.
مهاجرت مستاجران تهرانی به مناطق پایین‌تر نتیجه مستقیم افزایش هزینه‌های مسکن و عدم تطابق آن با درآمدهاست. این پدیده تاثیرات گسترده‌ای بر زندگی اجتماعی و اقتصادی شهروندان دارد و نیازمند توجه جدی مسوولان و سیاستگذاران است. تنها با اتخاذ سیاست‌های جامع و موثر می‌توان از پیامدهای منفی این پدیده کاست و بهبود شرایط زندگی مستاجران را فراهم آورد.
در حال حاضر وضعیت نابسامان اقتصادی جامعه کار را به جایی رسانده که نمی‌توان یک الگوی ثابت را برای همه مستاجران و موجران درخصوص تمایل به پرداخت ودیعه بالا و اجاره کمتر یا ودیعه کمتر و اجاره بیشتر تعیین کرد اما می‌توان گفت که ترجیح بیشتر اجاره‌نشینان آن است که به دلیل محدودیت‌های درآمدی خود، اجاره کمتری پرداخت کنند. این امر به استثنای مستاجران صاحب مشاغل بازاری است که بودجه خود را در کسب‌و‌کارشان سرمایه‌گذاری کرده و سود بیشتری کسب می‌کنند بنابراین با اجاره‌های بالاتر مشکلی ندارند.
در مورد مالکان نیز، همه آنها دیدگاه یکسانی ندارند اما تمایل اکثریت آنها، دریافت اجاره بیشتر برای تامین هزینه‌های زندگی است. با این حال، برخی از مالکان که ملک را به تازگی خریداری کرده‌اند، نیاز به دریافت ودیعه بیشتری دارند تا بتوانند رهن مستاجر قبلی یا باقیمانده مبلغ ملک را به مالک قبلی پرداخت کنند. در این صورت، این دسته از مالکان تمایل به دریافت ودیعه بیشتر دارند.
بررسی پلتفرم‌های آنلاین معاملات واحدهای مسکونی حاکی از آن است که فایل‌های سبز(زیر میانگین قیمت منطقه) و مشکی(در محدوده میانگین منطقه) افزایش یافته و از فایل‌های قرمز(بالاتر از میانگین منطقه) پیشی گرفته‌ است بنابراین می‌توان گفت که فروشندگان با توجه به رکود حاکم، عقب‌نشینی کرده‌اند. بررسی بازار خرید و فروش مسکن در شمال پایتخت نشان می‌دهد که وضعیت معاملات ملکی منطقه یک همچنان در رکود است.
همان‌طور که واسطه‌های ملکی در دو ماه اخیر گفتند، قیمت‌های پیشنهادی به مستاجران بالاتر از توان پرداختی مستاجران بود. این امر منجر به افزایش تمدید قراردادها یا کوچ آنها به مناطق پایین‌تر یا به سمت حاشیه‌های تهران شده است. برخی نیز از معیارهای خود و امکاناتی مانند متراژ بالا، آسانسور و انباری صرف‌نظر کرده‌اند تا بتوانند با بودجه خود آپارتمانی را اجاره کنند.
بررسی‌ها از سطح بازار اجاره مسکن نشان می‌دهند که با ودیعه یک‌میلیارد و ۶۲۵‌میلیون تومان می‌توان واحد آپارتمانی ۹۸ متری ساخت سال ۱۳۹۵ در محله امیرآباد را رهن کامل کرد.
با پول پیش ۷۰۰‌میلیون تومان و پرداخت ماهانه ۱۸‌میلیون تومان می‌توانید آپارتمانی ۱۸ ساله با متراژ ۹۵ متر در امیرآباد را اجاره کنید. همچنین آپارتمان ۱۸ ساله دیگری در این محدوده با متراژ ۸۰ متر و دو اتاق خواب، با ودیعه ۸۰۰‌میلیون تومان و کرایه ۱۲‌میلیون تومان قابل اجاره است.
یک واحد مسکونی ۱۳۰ متری با سن بنای ۱۶ سال در محله امیرآباد با ودیعه یک‌میلیارد تومان اجاره داده می‌شود. برای سکونت در این واحد باید ماهانه ۳۰‌میلیون تومان پرداخت کرد.
با ۶۰۰‌میلیون تومان ودیعه می‌توان خانه‌ای ۱۱۰متری با سن بنای ۳۲ سال را در این محدوده اجاره کرد. کرایه ماهانه این واحد ۲۴‌میلیون تومان اعلام شده است.
برای رهن کامل یک خانه هشت ساله با متراژ ۱۲۰متر در حوالی امیرآباد به سرمایه دو‌میلیارد تومان نیاز است.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهند که در شرایط کنونی امکان رهن کامل یک واحد نوساز با مبلغ ۵۰۰‌میلیون تومان وجود دارد، برای مثال در محله نظام‌آباد، برای رهن کامل آپارتمانی 41 متری، نوساز، دارای آسانسور و پارکینگ یا در محله تهرانپارس برای رهن کامل واحدی 65 متری و دو سال ساخت، بدون آسانسور و پارکینگ 500‌میلیون تومان تعیین شده است.