کوچ نقدینگی به سوی درآمد ثابت‌ها

یک کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر وضع قانون و مالیات بر سپرده‌های حقوقی در سال ۱۴۰۱ گفت: این موضوع باعث شد که در ماه‌های اخیر با ورود قابل توجه منابع به صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت مواجه شویم. حسام‌الدین جعفری‌ندوشن گفت: موضوع حدنصاب خرید سهام در صندوق‌های با درآمد ثابت ابلاغیه‌ای از سوی سازمان بورس است که حدود ۴،۵ سال اخیر اعلام شد و چند بار هم تغییر کرده است چراکه در ابتدا صندوق‌های با درآمد ثابت صرفا اوراق با درآمد ثابت می‌خریدند یا سپرده بانکی داشتند و الزامی به خرید سهام نداشتند، اما در چند سال اخیر این الزام به وجود آمد که درصدی معین سهام بخرند که در ابتدا ۵ و سپس به ۱۰ درصد رسید و این میزان طی دوره‌ای افزایش و کاهش یافت و در دورانی که بازار شرایط نزولی داشت، به حداقل۱۵ درصد افزایش دادند؛ بنابراین در طول زمانی که از ابداع این حدنصاب گذشته بار‌ها این موضوع مورد بازنگری قرار گرفته است.
این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: اعداد و ارقامی که درخصوص نصاب سهام در صندوق‌های «فیکس اینکام» موجود اعلام کردند، از دو جنبه مورد بررسی قرار می‌گیرد، اینکه صندوق‌های فیکس حد نصاب را رعایت نکردند درست نیست؛ نخست اینکه در این حدنصاب هم سهام و هم صندوق‌های سرمایه‌گذاری و هم اوراق سپرده کالایی محاسبه می‌شود. «فیکس‌اینکام‌ها» می‌توانند سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری را خریداری کنند و بسیاری از صندوق‌های با درآمد ثابت برای کاهش ریسک خود از میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی که در رنکینگ بازدهی خوبی داشتند را انتخاب می‌کنند؛ بدین معنی که عملا سهام خریدند. وی بیان کرد: موضوع دوم گواهی‌های سپرده کالایی است که این گواهی مانند زعفران و سایر کالا‌هایی که وجود دارد جزو سهام محسوب می‌شود؛ بنابراین اگر یونیت‌های سرمایه‌گذاری و گواهی‌های سپرده کالایی را جمع بزنند، به ۱۵ درصد نزدیک است و حتی برخی از آنها بالاتر از این میزان است.
جبران عقب‌ماندگی پرتفوی صندوق‌ها
جعفری تصریح کرد: صندوق‌های با درآمد ثابت عمدتا حدنصاب ۱۵ درصد را رعایت کردند، اما در ریزش‌های اخیر بازار ارزش سهام در پرتفوی کم شده که در این مدت حداقل ۳۰ درصد ارزش پرتفوی سهام از دست رفته است؛ بنابراین ۱۵ درصد سهام خریداری شده هم اکنون به ۱۱ درصد رسیده که این صندوق نمی‌تواند به سرعت خرید انجام دهد و درصد تعیین شده را جایگزین کند و لذا پس از مدتی بخشی از این ریزش جبران می‌شود و بازمی‌گردد.
نوسان سهام در سبد سرمایه‌گذاری
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: چون ماهیت صندوق از نام آن مشخص است و باید یک جریان نقدینگی را با درآمد ثابت تامین کند. عمده صندوق‌های با درآمد ثابت تقسیم سود ماهانه دارند و پایان هر ماه باید سود مناسبی را به مشتریان عرضه کنند. وی افزود: مشکل سهام در پرتفوی آنها این است که نوسان را زیاد می‌کند و چون باید کوتاه‌مدت به موضوع نگاه کنند و سود پرداخت کنند مشکل‌ساز می‌شود، سهام تلاطم‌های زیادی دارد و با ذات درآمد ثابت مطابقت ندارد، از سوی دیگر صندوق‌های با درآمد ثابت عمدتا از منابعی تغذیه می‌کنند که از بانک‌ها آمده است.
مقصد سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز
جعفری بیان داشت: مشتریان این صندوق‌ها عمدتا، مشتری بانک‌ها هستند که به جای سود بانکی به این صندوق‌ها رو آورده‌اند، بسیاری از این افراد اطلاع ندارند که بخشی از سرمایه آنها صرف خرید سهام می‌شود و اگر این موضوع را بدانند؛ قطعا در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. وی افزود: پس الزام به افزایش این حدنصاب ضربه بدی به فعالیت این صندوق‌ها خواهد زد، اگر این اتفاق رخ دهد، نوسانات سود آنها زیاد می‌شود و احتمالا در پایان ماه نمی‌توانند سود مورد انتظار را پرداخت کنند و اگر فقط یک ماه اتفاق بیفتد، شاهد خروج منابع از صندوق‌ها خواهیم بود.
ریسک‌های خروج منابع از صندوق‌ها
این کارشناس بازار سرمایه افزود: خروج منابع از صندوق‌ها موضوع خطرناک و جدی برای بازار است؛ چون مدیر صندوق برای پرداخت سود به مشتریان مجبور به فروش سهام در بازار می‌شود. از آن مهم‌تر اینکه این صندوق‌ها بیش از ۵۰ درصد دارایی آنها در بازار اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شده است، اما اگر صندوق‌ها مجبور به تامین پول برای پرداخت به سرمایه‌گذاران خود شوند، عرضه زیاد اوراق خواهیم داشت و متقاضیان اندک، پس مورد انتظار است که با جهش نرخ بهره روبه‌رو خواهیم شویم که بزرگ‌ترین ضربه به بازار سرمایه است. جعفری در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صدا و سیما تصریح کرد: افرادی که صندوق‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند، بدانند که منابعی در کوتاه‌مدت به بازار سهام تزریق می‌شود، اما پس از چند ماه با افزایش نرخ بازدهی اوراق ضربه مهلکی به بازار وارد خواهد شد که در آن صورت بازار دیگر نمی‌تواند قد علم کند و یک خودزنی است. نکته دیگر اینکه بسیاری از شرکت‌ها در مجامع سود تقسیم کردند، این سود‌ها در حساب‌های دریافتی صندوق‌ها آمده؛ در حالی که قبلا جزو سهام بوده. دوستانی که محاسبات انجام دادند فقط سهام در نظر گرفتند در صورتی که حساب‌های دریافتی به پول تبدیل نشده که صندوق‌ها با درآمد ثابت بتوانند آن را به سهام تبدیل کنند، پس باید حساب‌های دریافتی تعیین و تکلیف شود، ارقام هم بالاست، چون شرکت‌های بزرگ تقسیم سود‌های کلان داشتند. جعفری در پایان گفت: قاعدتا این صندوق‌ها که بلند‌مدت تصمیم‌گیری می‌کنند، نمی‌توانند ظرف یک یا دو ماه حجم بالای سهام را خریداری کنند؛ بلکه باید برنامه‌ریزی شده و تحلیل‌مند سهام بخرند.