کژ رفتاری

کتاب «کژ رفتاری» اثر ریچارد تیلر، یکی از برجسته‌ترین آثار در زمینه اقتصاد رفتاری است که به تحلیل نحوه تصمیم‌گیری انسان‌ها در مواجهه با موقعیت‌های اقتصادی و مالی می‌پردازد. تیلر در این کتاب نشان می‌دهد که افراد معمولا به طور عقلانی و منطقی تصمیم نمی‌گیرند و رفتارهای آنها تحت‌تاثیر عوامل روانشناختی، اجتماعی و احساسی است.
یکی از مفاهیم اصلی این کتاب، نظریه انتخاب محدود است که توضیح می‌دهد افراد در انتخاب‌های خود دچار محدودیت‌های شناختی و اطلاعاتی می‌شوند. برخلاف مدل‌های اقتصادی کلاسیک که فرض می‌کنند انسان‌ها همیشه عقلانی عمل می‌کنند، تیلر تاکید دارد که انسان‌ها تحت‌تاثیر احساسات، اشتباهات شناختی و تاثیرات محیطی قرار دارند و این امر باعث می‌شود که تصمیمات آنها به‌طور مکرر غیرعقلانی و اشتباه باشد. تیلر در این کتاب به چندین پدیده روانشناختی پرداخته است که بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی تاثیر می‌گذارند. یکی از این مفاهیم، خودداری از انتخاب یا status quo bias است، به این معنی که مردم تمایل دارند از وضعیت موجود راضی باشند و از تغییر آن خودداری کنند، حتی اگر تغییر ممکن است به نفع آنها باشد. این تمایل به حفظ وضعیت موجود می‌تواند موجب تصمیمات اقتصادی ضعیف شود و فرد را از بهره‌برداری از فرصت‌های بهتر باز دارد.
موضوع دیگری که تیلر در کتاب خود به آن پرداخته، نظریه چشم‌انداز است که نشان می‌دهد انسان‌ها به طور متفاوتی به سود و زیان واکنش نشان می‌دهند. براساس این نظریه، افراد تمایل دارند که زیان‌ها را بیشتر از سودها احساس کنند. این احساس عدم توازن باعث می‌شود که افراد در مواجهه با ریسک‌ها و تصمیمات اقتصادی، بیش از حد به جلوگیری از زیان‌ها اهمیت دهند و از این رو گاهی از تصمیمات منطقی صرف‌نظر می‌کنند. تیلر همچنین به پدیده‌ای به نام اثر چارچوب اشاره می‌کند، به این معنا که نحوه ارائه اطلاعات می‌تواند تاثیر زیادی بر تصمیمات افراد داشته باشد. به عنوان مثال، اگر یک محصول به عنوان «80درصد بدون چربی» معرفی شود، افراد آن را مثبت‌تر از همان محصولی می‌بینند که به عنوان «20درصد چربی» معرفی شده است، حتی اگر این دو عبارت معانی مشابهی داشته باشند. در بخش دیگری از کتاب، تیلر توضیح می‌دهد که بسیاری از تصمیمات مالی افراد تحت‌تاثیر اثر لنگر قرار می‌گیرد. این اثر به این معناست که افراد تمایل دارند که تصمیمات خود را براساس اطلاعات اولیه یا «لنگر» تنظیم کنند، حتی اگر این اطلاعات اولیه بی‌ربط یا اشتباه باشند. به عنوان مثال، افراد ممکن است به قیمت اولیه یک کالا توجه کنند و این قیمت را معیاری برای ارزیابی ارزش واقعی آن کالا قرار دهند، حتی اگر قیمت واقعی آن کالا با قیمت اولیه تفاوت زیادی داشته باشد. در نهایت، تیلر با بررسی این کژ رفتاری‌ها، نشان می‌دهد که سیاستگذاران می‌توانند از این اطلاعات برای طراحی سیاست‌های عمومی استفاده کنند. او به طور خاص به نظریه نودار اشاره می‌کند که پیشنهاد می‌دهد دولت‌ها می‌توانند سیاست‌هایی را طراحی کنند که مردم را به انجام رفتارهای مطلوب‌تر ترغیب کنند، بدون اینکه نیاز باشد آنها به طور مستقیم مجبور به انتخاب شوند.