گارد صعودی تورم

«جهان‌صنعت»‌- آخرین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان‌ماه ۱۴۰۳ حاکی از افزایش تورم است؛ روندی که از ابتدای پاییز آغاز شده و به نظر می‌رسد تورم دوباره گارد صعودی به خود گرفته است. آخرین گزارش این مرکز حاکی از این است که تورم ماهانه در آبان به 8/2‌درصد رسید تا برای دومین ماه پیاپی، تورم ماهانه بیش از 5/2درصدی ثبت شود. همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه که از ابتدای سال در مرز 30‌درصدی قرار داشت، کم‌کم از این محدوده فاصله گرفته ‌است. در آبان امسال تورم‌نقطه‌به‌نقطه با افزایش 9/0‌واحد درصدی نسبت به مهر به 5/32‌درصد رسید که بالاترین رقم از بهمن ماه سال گذشته محسوب می‌شود.
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد غذایی از ابتدای پاییز ۱۴۰۳ عامل کلیدی افزایش تورم بوده است. میانگین تورم ماهانه گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» از ابتدای پاییز به حدود ۳‌درصد افزایش یافته است، در حالی که این رقم از ابتدای سال گذشته حدود ۲‌درصد بود. نگرانی اصلی اما به احتمال ادامه این روند بازمی‌گردد. با توجه به تغییر سیاست‌های ارزی دولت و افزایش نرخ ارز ترجیحی، احتمال سرایت افزایش قیمت به سایر کالاهای خوراکی مانند گوشت قرمز و مرغ وجود دارد که می‌تواند در ماه‌های آینده نیز محرک اصلی تورم باشد. در بخش کالاهای غیرخوراکی، با وجود کاهش تورم ماهانه، چشم‌انداز روشنی برای کاهش بیشتر دیده نمی‌شود؛ افزایش قیمت دلار در بازار غیررسمی، سیاست‌های اقتصادی دولت مانند افزایش احتمالی قیمت حامل‌های انرژی، تشدید نااطمینانی سیاسی و همچنین شرایط بازار اجاره احتمال کاهش تورم این گروه کالایی را دور از انتظار می‌کند.
به‌طور کلی تورم آبان‌ماه ۱۴۰۳ نه‌تنها یک هشدار اقتصادی است بلکه تصویری از چالش‌هایی را ارائه می‌دهد که اقتصاد ایران در آینده نزدیک با آن روبه‌رو خواهد بود.
مختصات تورمی آبان‌ماه
براساس گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه آبان به بیش از 8/2‌درصد رسید که نسبت به مهر افزایش 15/0واحد درصدی را نشان می‌دهد تا از یک‌سو بالاترین تورم ماهانه یک‌سال گذشته ثبت و از سوی دیگر، برای دومین ماه پیاپی، تورم ماهانه بالای 5/2درصد باقی مانده‌ باشد. بررسی داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد که افزایش قیمت مواد خوراکی محرک اصلی تورم در دومین ماه پاییز ۱۴۰۳ بوده‌است؛ تورم ماهانه خوراکی‌ها در آبان با افزایش 4/1‌واحد درصدی نسبت به مهر به 6/3‌درصد رسید. این در حالی است که تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی در دومین ماه پاییز کاهش یافته و از 9/2‌درصد در مهر به 5/2 درصد در آبان رسیده ‌است. به‌طور کلی گروه کالایی «سبزیجات» و «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» با 4/13 و 7/4‌درصد بیشترین تورم ماهانه را در آبان تجربه کردند. تورم نقطه‌به‌نقطه نیز که از ابتدای امسال در محدوده ۳۰‌درصد قرار داشت، به نظر می‌رسد روند صعودی به خود گرفته ‌است. براساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه‌به‌نقطه در دومین ماه پاییز برابر با 5/32‌درصد بوده‌ که نسبت به مهر افزایش 9/0‌واحد درصدی را نشان می‌دهد. این رقم بالاترین تورم نقطه‌به‌نقطه از بهمن‌ماه سال گذشته محسوب می‌شود. گروه کالایی «سبزیجات» و «حمل‌ونقل عمومی» به ترتیب با 3/59 و 5/54درصد بالاترین تورم نقطه‌نقطه را ثبت کردند.
مواد غذایی؛ محرک اصلی تورم
بررسی روند تورم به ویژه از ابتدای پاییز حاکی از این است که افزایش قیمت مواد غذایی و خوراکی‌ها محرک اصلی تورم در دو ماه گذشته بوده ‌است. میانگین تورم ماهانه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» از ابتدای پاییز در حالی به حدود ۳‌درصد افزایش یافته که میانگین تورم ماهانه این گروه از ابتدای سال گذشته در محدوده ۲درصد قرار داشته‌ است.
«سبزیجات»، «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» و «نان» را می‌توان مهم‌ترین کالاهایی دانست که منجر به افزایش تورم مواد غذایی شده ‌است. میانگین تورم ماهانه «سبزیجات» در دو ماه ابتدایی پاییز برابر با 6/8‌درصد بوده که این رقم از ابتدای سال گذشته در محدوده 2/2درصدی قرار داشته است. با این وجود افزایش قیمت این گروه کالایی بیشتر تحت تاثیر نوسانات فصلی قرار دارد و نمی‌تواند عامل اصلی افزایش تورم مواد غذایی در نظر گرفته شود. در حقیقت افزایش قیمت «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» و «نان» را باید بازیگران اصلی تورم مواد غذایی دانست.
میانگین تورم ماهانه «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» در دو ماه گذشته در حالی به 7/4‌درصد افزایش یافته که این رقم از ابتدای سال گذشته ۲درصد بوده ‌است. همچنین «نان» از ابتدای پاییز به‌طور میانگین ماهانه 4/3‌درصد افزایش قیمت را تجربه ‌کرده‌ است. این در حالی است که میانگین تورم ماهانه این گروه کالایی از ابتدای سال گذشته در محدوده 3/1‌درصدی قرار داشت.
درخصوص تورم ماهانه مواد غذایی نکته نگران‌کننده‌ای وجود دارد که احتمال افزایش آن را برای ماه‌های پیش‌رو بیشتر می‌کند. در حقیقت با توجه به تغییر سیاست ارزی دولت و افزایش نرخ ارز ترجیحی، به نظر می‌رسد که افزایش قیمت به سایر کالاهای این گروه کالایی ماننده گوشت قرمز و مرغ سرایت کرده و همچنان تورم این گروه به عنوان محرک تورم در ماه‌های آتی عمل کند.
از دلار تا اجاره خانه؛ سیگنال‌های منفی تورم
هر چند براساس گزارش مرکز آمار تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی در آبان روند نزولی داشت اما از یک‌سو همچنان تورم این گروه کالایی در سطح بالایی قرار دارد و از سوی دیگر، چشم‌انداز چندان روشنی برای کاهش تورم در این گروه دیده نمی‌شود.
اولین و مهم‌ترین مساله قیمت دلار و تحولات بازار ارز است. قیمت دلار در بازار غیررسمی به محدوده ۷۰‌هزار تومان رسیده و به نظر نمی‌رسد با توجه به شرایط کنونی، به سطح قبلی کاهش پیدا کند. با توجه به اینکه گروه کالاهای غیرخوراکی بیشترین اثر را از تغییرات قیمت دلار می‌بیند، احتمال اینکه در ماه‌های پیش‌رو شاهد سریز اثر رشد قیمت دلار و افزایش تورم در این گروه کالایی باشیم، چندان دور از انتظار نیست.
موضوع دیگر که احتمال افزایش تورم این گروه کالایی را محتمل‌تر می‌کند، به سیاست‌ اقتصادی دولت در تعدیل قیمت‌ها باز می‌گردد. افزایش قیمت حامل‌های انرژی و خودرو را می‌توان دو نمونه از رویکرد دولت در این خصوص دانست که تا حدودی اثر آن در‌ آمارهای تورم پاییز نمود پیدا کرده ‌است. میانگین تورم ماهانه آب، برق و سوخت خانوارها در شش‌ماه ابتدایی امسال حدود 5/2‌درصد بوده که این رقم در دو ماه ابتدایی پاییز به 5/3‌درصد افزایش پیدا کرده است، همچنین در حالی که میانگین قیمت خودرو در نیمه نخست امسال تقریبا بدون تغییر بود که براساس گزارش‌های مرکز آمار میانگین تورم ماهانه خودرو در مهر و آبان به 5/1‌درصد افزایش پیدا کرده ‌است.
افزایش هزینه اجاره، موضوع دیگری است که طی دوسال گذشته همواره به عنوان یکی از عوامل اصلی تورم مطرح بوده و همچنان نقش مهمی در تغییرات تورم دارد. براساس گزارش مرکز آمار تورم ماهانه اجاره خانه در آبان به 3/3‌درصد افزایش یافته که بالاترین میزان از آذر ماه سال گذشته محسوب می‌شود. با توجه به شرایط بازار مسکن به نظر نمی‌رسد که چشم‌انداز روشنی برای تعدیل افزایش اجاره خانه حداقل در کوتاه‌مدت وجود داشته باشد.
تورم گارد صعودی به خود گرفت؟
در حالی که از ابتدای امسال تورم نقطه‌به‌نقطه به محدوده ۳۰‌درصد رسیده بود و تلاش‌ سیاستگذار اقتصادی برای کاهش تورم به زیر این سطح بدون‌ نتیجه باقی ماند، حالا به نظر می‌رسد که نه‌تنها کاهش تورم دور از دسترس قرار گرفته بلکه ممکن است در ماه‌های باقیمانده از سال و همچنین سال آینده شاهد موج جدید تورم در اقتصاد باشیم.
افزایش قیمت دلار در بازار ارز، تحولات سیاسی و البته افزایش همیشگی تورم در ماه‌های پایانی سال از جمله مهم‌ترین عواملی است که چشم‌انداز تورم تا پایان سال را صعودی‌ می‌کند. از سوی دیگر، تعدیل نرخ ارز ترجیحی و دلار نیمایی، تعدیل‌ قیمت احتمالی حامل‌های انرژی و نااطمینانی درخصوص روند سیاست خارجی با بازگشت رسمی ترامپ و البته افزایش تنش میان ایران و اتحادیه اروپا نیز عواملی هستند که نه‌تنها کاهش تورم در سال آینده را محتمل نمی‌کند بلکه سیگنال افزایش تورم محسوب می‌شود.