گاز آذربایجان بازار ایران را کوچک می‎‌کند؟

گروه انرژی- کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس، به جرگه سرمایه‌گذاران خارجی همسایه‌های ایران پیوسته‌اند. پس از عربستان و قطر حالا اماراتی‌ها برای سرمایه‌گذاری در میادین گازی آذربایجان ابراز تمایل کرده‌اند.
در تازه‌ترین اتفاق شرکت ملی نفت ابوظبی اعلام کرده که ۳۰ درصد از سهم میدان گازی آبشرون در آب‌های جمهوری آذربایجان را خریداری می‌کند.
پیش از این، شرکت توتال فرانسه فاز اول این میدان بزرگ گازی را ماه گذشته میلادی راه‌اندازی کرد و سهمی ۵۰ درصدی در این پروژه دارد. شرکت توتال اعلام کرده که همراه با شرکت ملی نفت جمهوری آذربایجان، سوکار، هر کدام ۱۵ درصد از سهم خود در پروژه میدان آبشرون را به شرکت اماراتی واگذار خواهند کرد. این میدان در فاز اول که ماه گذشته راه‌اندازی شد، سالانه دو میلیارد مترمکعب و در فاز دوم پنج میلیارد مترمکعب تولید گاز خواهد داشت و یکی از منابع جدید صادرات گاز به اروپا به حساب می‌آید. جمهوری آذربایجان سال گذشته از فاز دوم میدان «شاه‌دنیز» بزرگ‌ترین میدان گازی دریای خزر، ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز به اتحادیه اروپا صادر کرد و طبق تفاهمنامه امضاشده میان دولت باکو و کمیسیون اروپایی در خرداد پارسال، این رقم تا سال ۲۰۲۶ حداقل دو برابر خواهد شد.
شرکت ملی نفت ایران با سهم ۱۰ درصدی یکی از سهامداران پروژه توسعه میدان گازی شاه‌دنیز است.
مهران امیرمعینی کارشناس حوزه انرژی درباره سرمایه‌گذاری امارات در میادین گازی جمهوری آذربایجان و تاثیر آن بر برنامه‌های توسعه‌ای و صادراتی گاز ایران اظهار کرد: ابتدا اینکه ما در خزر تنها کار اکتشافی انجام دادیم و به سرانجام نرسیده و هیچ کار تولیدی تاکنون انجام نداده‌ایم، بنابراین فعالیت‌های کشورهای همسایه در این حوزه تاثیر مستقیم چندانی بر ایران ندارد، فقط به عنوان یک رقیب می‌توانیم به این کشورها نگاه کنیم که سرمایه‌گذاری و سهمی از بازار بیشتری را کسب می‌کند.
به گفته وی، امارات در حال حاضر بیشتر در زمینه ال‌ان‌جی فعال است و وقتی در آذربایجان سرمایه‌گذاری کند و به نوعی می‌تواند در بازار اروپا هم نقش‌آفرینی کند، در واقع گاز تولیدی را در قالب ال‌ان‌جی به اروپا روانه می‌کند.
این کارشناس ارشد حوزه گاز در گفت‌وگو با ایلنا می‌گوید: البته ما در حوزه شاه‌دنیز ۱۰ درصد سهم داریم و می‌توان به عنوان یک فعالیت ‌برون‌مرزی برای شرکت ملی نفت ایران هم متصور بود، یعنی در پروژه‌های نفتی و گازی دیگر کشورها به منظور کسب اعتبار در قالب یک شرکت توسعه‌دهنده بین‌المللی باید ورود کند. هرچند ما در میادین نفتی و گازی خودمان نیاز به سرمایه‌گذاری داریم، اما این موضوع ورود به پروژه‌های نفتی و گازی سایر کشورها را نفی نمی‌کند.
به گفته وی، در هر حال آذربایجان در حال تبدیل شدن به رقیبی است که درصدد ورود بازارهایی بوده که می‌توانست متعلق به ایران باشد.
امیرمعینی بر این باور است ایران به تدریج در حال از دست دادن بازارهای گازی است، هرقدر کشورهای همسایه بخش گاز خود را توسعه دهند می‌توانند بازارهای آتی ما را در دست بگیرند. علاوه بر این اکنون کشوری مثل عراق نیز در‌صدد توسعه میادین گازی خود است و به این ترتیب نیازهای وارداتی کاهش یافته و واردات از ایران را محدود می‌کند. این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به بازار ترکیه و تاثیر گاز آذربایجان بر صادرات ایران به این کشور گفت: باتوجه به اینکه روسیه کم‌کم در حال از دست دادن بازارهای اروپایی خود است، و با توجه به خط لوله‌هایی که احداث کرده به راحتی می‌تواند جایگزین ایران شود و نیازی به ورود آذربایجان هم حتی ندارد، بنابراین اگر نگاه بلندمدت داشته باشیم، بحث آذربایجان در ترکیه تاثیرگذار است، اما آنچه اکنون‌ بازار ما را در ترکیه تهدید می‌کند حذف روسیه از بازار اروپاست. به گفته وی باتوجه به حضور روسیه در بازار ترکیه و همچنین چشم‌انداز ورود گاز آذربایجان، چانه‌زنی و قدرت مانور ترکیه را برای اعمال تخفیف در دریافت گاز از ایران بالا می‌برد. وی معتقد است: در هر حال باید گفت آذربایجان بیشتر بازار اروپا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بازار هدف ما اروپا نیست، اکنون ‌بیشترین‌ فشاری که بر بازارهای ما وارد می‌شود از جانب روسیه است، به‌طوری که با محدود شدن این ‌کشور در بازار اروپا در حقیقت به دنبال بازارهای جدید است، بنابراین کار روسیه بیشتر به سمت آسیا میل خواهد کرد ‌و تا حدی این تعهد را از جانب آذربایجان به اروپا شاهدیم که بخشی از نیاز این اتحادیه را تامین کند.
امیرمعینی می‌گوید: به هرحال باتوجه به اینکه برنامه‌های توسعه‌ای کشورها در بخش گاز و تقاضای داخلی نیز به اندازه ایران ایجاد نشده، فرصت‌های صادراتی بیشتری خواهند داشت. اگر ما بنا داریم بازار گازی داشته باشیم، ابتدا باید منطقه‌ای برنامه‌ریزی کنیم و اولویت اول‌مان باشد، ضمن اینکه می‌توانیم به بازارهای دوردست هم فکر کنیم به شرطی که مشکلات سیاسی حل شود.