گام بلند بورس در حذف رکوردهای کلافه‌کننده

مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارها با تشریح چگونگی شکل‌گیری بازار مشتقه در کشور‌ از تعریف فیوچرز بر شاخص خبر داد.
محمود‌رضا خواجه نصیری، مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس اوراق بهادار از پیچیدگی‌های بازار مشتقه به عنوان عاملی نام برد که سبب شده تا در کشورهای نوظهور راه‌اندازی این بازار از سوی مشاوران خارجی حرفه‌ای با برنامه و پروژه‌های ۵ تا ۱۰ ساله صورت گیرد، در حالی که کمتر کسی در حجم و ‌اندازه بورس ایران‌ این اعتماد به نفس را داشت که یک بازار مشتقه را خود راه‌اندازی کند.
بعد از راه‌اندازی فیوچرز سراغ خلق اختیار معامله رفتیم
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان‌های بورس و اوراق بهادار با اشاره به راه‌اندازی این بازار در بورس کالا به موج گفت‌: با وجود روش‌های پیچیده در بحث مدیریت ریسک و تضامین در بازار مشتقه، برای راه‌اندازی این بازار تلاش شد تا در وهله اول از روش‌های متداول استفاده شود.
وی تصریح کرد: با وجود سابقه ۴۰ ساله بورس تهران دانش مالی مشتقات در جامعه مالی زیاد نبود‌ از سوی دیگر و با توجه به ظرفیت ایجاد شده بر اساس قانون بازار سرمایه، باید سریع‌تر اقدام می‌کردیم بنابراین فیوچرز به عنوان بخش ساده‌تر معاملات مشتقات انتخاب شد تا سریع‌تر عملیاتی شود.
خواجه نصیری با بیان اینکه در خصوص مدیریت ریسک در بورس کالا و در سطح مشتری به تسویه‌حساب‌ها پرداختیم، ادامه داد: در واقع فضای کارگزاری را از ورود به بروز رسانی‌های روزانه در سطح مشتری دور کردیم و به نوعی بورس این مسوولیت را تقبل کرد چرا که واقعا این ظرفیت در بدنه کارگزاری وجود نداشت.
وی افزود: سرعت پیشرفت ما با ظرفیت محیط کسب و کار تعدیل شد که البته منطقی بود.
خواجه‌نصیری یاد‌آور شد: در مرحله اول با طراحی فیوچرز کالا، اولین قرار‌داد هر اونس طلا تا مرحله شکست نیز پیش رفت‌ اما با استفاده از سابقه و مطلوبیت سکه به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری افراد را به عرصه معاملات آتی وارد کردیم.
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان‌های بورس اوراق بهادار اضافه کرد: برای طراحی این مسیر در بورس اوراق بهادار نیز با استفاده از دانش و ساختار بورس کالا‌ به اقتضای جایگاه، توان و بسترهای کشور ایجاد شد.
وی ادامه داد: واقعیت این است که فیوچرز آماده روی میز نبود که بخواهیم انتخاب کنیم، در واقع فیوچرز تقریبا جا افتاده‌ای داشتیم‌.
خواجه‌نصیری اضافه کرد: بنابراین فیوچرز جا افتاده را راه انداختیم و بعد به سراغ خلق اختیار معامله رفتیم.
وی با بیان اینکه راه‌اندازی بازار موفق نیاز به ملزومات دارد‌ به ‌order book‌های کارگزاری اشاره کرد که با توجه به طراحی مدل فیوچرز با تسویه مبتنی بر کارگزار، هنوز order book کارگزاری‌ها نمی‌تواند به طور کامل تسویه در سطح مشتری را انجام دهد.
وی عنوان کرد: اگرچه شرکت‌های نرم‌افزاری بسیاری وجود دارند که می‌توانند‌order book‌ها را با برقراری ارتباط و دریافت اطلاعات تنظیم کنند اما باید این موضوع به صورت یک پروژه جدی پیگیری شود.
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان‌های بورس اوراق بهادار توسعه فضای این بازار را نیازمند همکاری بورس، شبکه کارگزاری و سیستم‌های نرم‌افزاری عنوان کرد.
در یک سال فعالیتم انتظار آنچنانی از بازار نداشتم
خواجه‌نصیری با اشاره به عملکرد شرکت‌های نرم‌افزاری تولید‌کننده سیستم‌های پشتیبان کارگزاری اظهار داشت: یک ماه پس از راه‌اندازی قرار‌داد آتی، شرکت‌های نرم‌افزاری می‌توانستند در کنار این بازار فعالیت‌های خود را در سیستم‌های order book کارگزاری آغاز کرده و به استقرار پایانه معاملاتی مشتقات بپردازند‌ اما این حرکت انجام نشد و توسعه نرم‌افزاری به طور مناسب شکل نگرفت.
وی تصریح کرد: به هر حال دیر یا زود باید این توسعه صورت گیرد و من انتظار آنچنانی از این بازار در این یک سال فعالیت خود نداشتم به هر حال مهم این است که اراده بر توسعه این بازار است و این موضوع محقق خواهد شد.
خواجه نصیری با اشاره به تصور اولیه شکست فیوچرز در بورس کالا، موفقیت بازار فیوچرز سکه و طلا در بورس کالا را ناشی از حداقل تغییر سه بار دستورالعمل آن، چهار بار تغییر فرآیندها و انجام کارهای نرم‌افزاری عنوان کرد.
وی با بیان عدم رضایت در این حوزه ادامه داد: با وجود آنکه بازار طلا در راه‌اندازی آن به ما کمک کرد و نوسانات طلا هم سبب شد تا بیشتر در این حوزه وارد شویم اما تجربه جهانی نشان داد که راه‌اندازی بازار فیوچرز به راحتی صورت نمی‌گیرد.
خواجه نصیری با اشاره به شکست LME اولیه لندن در راه‌اندازی بازار فیوچرز پلاستیک، ازضرورت نقد‌شوندگی ذاتی بازار به عنوان مهم‌ترین مساله در بازار فیوچرز با وجود تمام برنامه‌ریزی‌ها و رعایت بسیاری از ملاحظات نام برد.
وی با تاکید برلزوم شکل‌گیری تضارب انتظارات بین خریدار و فروشنده در بازارهای سفارش محور ادامه داد: اساسا در بسیاری از بازارهای برخوردار از سیستم فارکس در دنیا، قیمت کشف نمی‌شود بلکه نوسان‌های بسیار بازار سازان آنها تنها مظنه می‌دهد و در اصطلاح آنها قیمت‌پذیر هستند تا قیمت‌گذار.
مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس اوراق بهادار مهم‌ترین مشکل بورس تهران در بازار فیوچرز را عدم نقدشوندگی آن دانست.
وی یاد‌آور شد: در بازار معاملاتی آتی سهام در طول روز تنها چهار تا پنج قیمت شناخته می‌شود که این امر فضای مطلوبی را برای فیوچرزها فراهم نمی‌کند.
بازار به‌اندازه هیجان ما، حرکت نمی‌کند
خواجه نصیری با بیان اینکه با رفع مشکلات نرم‌افزاری بازار آتی و بهبود ساختار آن‌ به بازاری کارا دست خواهیم یافت‌ به بروز رکودهای کلافه‌کننده‌ای برای سرمایه‌گذاران در برخی از روزهای کاری بورس اوراق بهادار اشاره کرد.
وی ادامه داد: این رکودها به طور عمده به دلیل نوسان و سودهای کم سرمایه‌گذاران را خسته و بی‌تفاوت می‌کند که خود می‌تواند منجربه ایجاد انگیزه برای ورود به بازار مشتقه شود.
خواجه نصیری تصریح کرد: اساسا در هنگام رکود در بورس، بازار آتی می‌تواند پتانسیل مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند.
وی با ارایه پیشنهاد راه‌اندازی هج فاندها در بازار سرمایه اضافه کرد: در حال حاضر بیش از ‌اندازه از صندوق‌های خود مایه می‌گذاریم به طوری که در روزهای منفی بودن بازار، صندوق‌ها به یک بازار گردان تبدیل شده بودند درحالی که هدف از تشکیل صندوق‌ها، ایجاد محلی برای سرمایه‌گذاری سهامداران غیر‌حرفه‌ای بود.
به گفته مدیر نظارت بر بورس‌ها، صندوق سرمایه‌گذاری یک نهاد تخصصی است که باید از ساختار تخصصی نیز برخوردار باشد‌ بنابراین نباید زیاد آنها را مسوول رفع مشکلات بازار کنیم.
خواجه نصیری با اعلام خبر ارایه پیشنهاد تعریف فیوچرز بر شاخص از سوی شرکت بورس به سازمان بورس‌ اظهار داشت: هنوز ظرفیت این بازار برای پیشرفت و توسعه محدود است‌ در واقع بازار به‌اندازه هیجان ما، حرکت نمی‌کند.
وی ادامه داد: دستورالعمل قرارداد اختیار معامله در مراحل نهایی است و به زودی به نتیجه خواهد رسید.