گام نخست برای حل مشکل یمن

گروه سیاسی- ایران خود را قدرت برتر خاورمیانه می‌داند و دوست دارد به خاطر اهمیت استراتژیک، موقعیت جغرافیایی، توانمندی‌های نظامی، قدرت اقتصادی، جمعیت زیاد و ثروت و منابع طبیعی وافر به آن به چشم یک قدرت برتر منطقه‌ای نگاه شود. از این رو مقامات ایران سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند که هدف آنها مقابله با قدرت سایر بازیگران منطقه‌ای برای حفظ موازنه قدرت در سطح منطقه یا تغییر این موازنه به نفع تهران است که در این میان می‌توان به جنگ یمن اشاره کرد.
جدیدترین دور مذاکرات صلح یمن روز پنجشنبه پس از عزیمت هیات مذاکره‌کننده جنبش انصار‌الله و دولت مستعفی یمن به سوئد با میانجیگری ‌مارتین گریفیتس‌ نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن در سوئد آغاز شد. توقف حملات و درگیری‌های دو‌جانبه، اداره بندر الحدیده، بازگشایی فرودگاه صنعاء و تبادل اسرا از جمله موضوعات مورد مذاکره میان طرف‌های یمنی در سوئد است. تاکنون چندین بار برای پایان دادن به جنگ یمن تحرکاتی صورت گرفته است اما هر بار با کارشکنی عربستان به بن‌بست رسیده است. نخستین نشست صلح در دی سال ۱۳۹۴ در ژنو بدون هیچ نتیجه‌ای پایان یافت. دومین دور مذاکرات صلح نیز پس از چندین ماه وقفه، در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ در کویت به جریان افتاد که با کارشکنی ائتلاف سعودی به بن‌بست رسید.
از آنجا که ایران خواهان ایفای نقشی سازنده در پایان دادن به جنگ یمن است و سازمان ملل نیز روی نقش ایران در حل بحران یمن حساب باز کرد انتظار می‌رفت که یک مقام بلند‌پایه برای مذاکرات صلح یمن به سوئد فرستاده شود اما ایران در این مذاکرات حضور فیزیکی نداشت. عدم حضور ایران در حالی مطرح می‌شود که مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزاری نشست سوئد درباره اوضاع یمن را نتیجه نقش تاثیرگذار جمهوری اسلامی ایران دانسته است. به نظر می‌رسد ایران به عنوان یکی از کشورهای تاثیرگذار منطقه در این صلح ابتدایی نیز نقش قابل توجهی داشته ضمن اینکه مذاکرات به نفع انصارالله پیش می‌رود و این همان چیزی است که ایران خواهانش است.
اما طبق آنچه المانیتور دریافته، دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا مانع از حضور ایران در این گفت‌و‌گوها شده است. این در حالی است وزارت امور خارجه ایران تمایل خود را برای اعزام یک مشاور ارشد محمد‌جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به مذاکرات صلح یمن که تحت حمایت سازمان ملل متحد برگزار شد را به سوئد، میزبان این مذاکرات، اعلام کرده بود. اما وزارت خارجه آمریکا حتی از تایید هر گونه ایفای نقش در کوتاه کردن دست ایران از این مذاکرات خودداری کرده و گفته است جزئیات مباحثات دیپلماتیک خصوصی را علنی نمی‌کند. سفارت سوئد در واشنگتن و مارتین گریفیتس، نماینده سازمان ملل متحد در این مذاکرات هم از پاسخ به درخواست‌ها برای اظهارنظر در این زمینه خودداری کردند. وزارت خارجه آمریکا گفت معتقد است ایرانی‌ها نقش مفیدی در حل و فصل مشکلات ایفا نخواهند کرد. یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا نیز اعلام کرد که: «اگر ایران می‌خواهد کمکی کند، اول از همه باید به همه تحریم‌های سازمان ملل متحد احترام بگذارد و از فراهم آوردن تسلیحات و دیگر ابزار مشابه و کمک‌های فنی، آموزش، کمک‌های مالی و یا سایر کمک‌های مرتبط با فعالیت‌های نظامی یا اقداماتی که به سود حوثی‌ها تمام شود، خودداری کند. اکنون زمان آن رسیده است که برای دستیابی به صلح، رفاه و امنیت در یمن، مصالحه جایگزین تعارض شود.»
جرالد فییرشتاین، سفیر آمریکا در یمن در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، نیز گفت که دولت ترامپ به وضوح به سازمان ملل متحد اعلام کرده است که نمی‌خواهد ایران در گفت‌و‌گوهای صلح یمن مشارکت داشته باشد. فییرشتاین گفت که این مساله در آخرین سفر گریفیتس به واشنگتن اوایل سال جاری میلادی مطرح شده، اما فرستاده سازمان ملل متحد در آستانه مذاکرات صلح در سوئد به آمریکا سفر نکرده و تنها سفری به عربستان سعودی داشته است که متحد اصلی عبد ربه منصور‌هادی به شمار می‌رود. فییرشتاین گفت: «شنیده‌ام که دولت ترامپ عملا از سازمان ملل متحد خواسته است تا ایرانی‌ها را درگیر این مساله نکند. اساسا دیدگاه مقامات دولت ترامپ این است که ایرانی‌ها کمکی به حل و فصل ماجرا نخواهند کرد. آنها حوثی‌ها را به انجام اقداماتی برای کاهش تنش‌ها تشویق خواهند کرد؟ یا اینکه می‌خواهند آنچه را که مارتین گریفیتس به دنبال انجام آن است، تضعیف کنند؟»
این دیپلمات بازنشسته که اکنون معاون ارشد رییس موسسه خاورمیانه در واشنگتن است، هشدار داد که مذاکرات بیشتر به مثابه یک جلسات مشاوره بوده که مسیر را برای مذاکرات نهایی صلح از طریق تدابیر اعتمادسازی مانند بازگشایی فرودگاه صنعا و آزادی زندانیان هر دو طرف، هموار می‌سازد. او گفت اگر که ایران می‌خواهد در مذاکرات مورد استقبال قرار گیرد، باید حوثی‌ها را به پایان ناآرامی‌ها ترغیب کند. فییرشتاین گفت: «اگر آنها می‌خواهند در مذاکرات مشارکت داشته باشند، باید به وضوح بیان کنند که از حل و فصل درگیری‌ها به شیوه‌ای دیپلماتیک حمایت می‌کنند. به عبارت دیگر، اگر می‌خواهید بخشی از راه‌حل باشید، باید بخشی از راه‌حل باشید.» او گفت که در دوران دولت اوباما در سال ۲۰۱۴ نیز بحثی مشابه درباره همکاری یا عدم همکاری با ایران در رابطه با سوریه وجود داشت و در پایان، ایران برای مدتی بیش از یک سال از حضور در مذاکرات صلح منع شد.
نقش سازنده ایران در سوئد
اما بهرام قاسمی در واکنش به نتایج مذاکرات‌‌‌‌ طرف‌‌‌‌های اصلی بحران یمن در استکهلم ضمن استقبال از تفاهمات و توافقات صورت گرفته میان طرفین با نظارت نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد، گام‌‌‌‌های مثبت اعتمادساز و توافقات اولیه حاصله را برای استمرار گفت‌وگوها امیدوارکننده خواند و افزود: جمهوری اسلامی ایران در چارچوب رویکرد مسوولانه خود در قبال بحران‌‌‌‌های منطقه‌‌‌ای نقش سازنده‌‌‌‌ای در ترتیبات اجرایی گفت‌وگوهای یمنی – یمنی در سوئد ایفا کرده و همچنان در راستای طرح چهار ماده‌‌‌‌ای ارائه شده از سوی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران راه‌حل نهایی بحران یمن را توقف جنگ و خونریزی و تداوم گفت‌وگوهای یمنی‌- یمنی می‌‌‌داند.وی توافق حاصله در خصوص شهر و بندر الحدیده را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: این تفاهم نشان می‌‌‌‌‌دهد گروه‌های یمنی حاضر در گفت‌وگوها به دقت و درستی شرایط اسفبار مردم مظلوم یمن را درک کرده و برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع در آن کشور به دلیل تشدید درگیری‌‌‌ها در اطراف الحدیده استمرار وصول کمک‌‌‌های انسانی را بر منافع گروهی خود ترجیح داده‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه ابراز امیدواری کرد بندر حدیده و سایر بنادر و فرودگاه‌های یمن از جمله فرودگاه صنعا هر چه سریع‌‌‌‌تر برای دریافت کمک‌های انسان‌دوستانه و فعالیت‌های مدنی به منظور کاهش رنج و آلام مردم یمن آماده‌‌‌سازی شوند. قاسمی افزود: امیدواریم تفاهم‌‌‌‌های حاصله در چارچوب و بازه زمانی تعیین شده اجرایی و زمینه لازم را به منظور دور بعدی گفت‌وگوها در آینده نزدیک برای رسیدن به توافق نهایی فراهم کند.