گرداب رشد اقتصادی

گروه انرژی- سه فصل تمام، بازار نفت
روی خوش ندیده است. اوپک‌پلاس همه تلاش خود را به کار برده تا شاید قیمت نفت دوباره روزهای خوش کانال ۱۰۰ دلاری را ببیند، اما بخت با تولیدکنندگان نفت یار نیست.
کشورهایی که توانستند از فرصت محدود خروج از دوران قرنطینه‌های کرونا استفاده کنند و نفت‌شان را به قیمت بالاتر بفروشند، بخت با آنها یار بود و به قولی بلیت‌شان برنده شد. از مدار افزایشی نفت به سودهای کلان رسیدند و حالا در حال تجدید قوا هستند.
کشورهایی مثل ایران که گرفتار تحریم‌ها بودند، یا تولیدکنندگانی که به دلیل شرایط داخلی توان فروش نفت دوران کوتاه افزایش قیمت‌ها را نداشتند، حالا با قیمت‌های پایین هرچقدر هم که نفت بفروشند، باز هم جبران آن فصل طلایی نمی‌شود.
حال سوال این است چه شد که قیمت نفت از ۱۲۰ دلار در هر بشکه به کانال ۶۰ دلاری سقوط کرده است؟ آیا تقاضایی در بازار نیست یا اقتصادهای بزرگ بازار را به سوی کاهش قیمت‌ها سوق می‌دهند؟
تازه‌ترین نظرسنجی رویترز به این پرسش پاسخ داده است. این نظرسنجی که با مشارکت ۲۷ اقتصاددان و تحلیلگر بازار نفت تهیه شده، تاکید می‌کند مشکلات اقتصادی کشورها مانع افزایش قیمت‌های جهانی نفت‌خام در سال ۲۰۲۳ میلادی می‌شود.
در این نظر‌سنجی پیش‌بینی شده که قیمت نفت امسال برای افزایش با موانع بسیاری همراه است، زیرا اوضاع اقتصاد جهانی مانع از رشد اقتصادی شده است. در عین حال با توجه به امکان احیای شرایط اقتصادی چین پس از لغو محدودیت‌های ناشی از مهار شیوع ویروس کرونا و برنامه کاهش عرضه ائتلاف تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپک (اوپک‌پلاس) شرایط برای تقویت قیمت‌ها وجود دارد.۳۷ اقتصاددان و تحلیلگر همچنین پیش‌بینی کرده‌اند که میانگین قیمت نفت‌خام برنت در سال ۲۰۲۳ میلادی به ۸۳ دلار و ۳ سنت برای هر بشکه می‌رسد، در حالی که این رقم در ماه می ۸۴ دلار و
۷۳ سنت برای هر بشکه برآورد شده بود.
پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد شاخص نفت‌خام برنت دریای شمال که پس از کاهش حدود ۱۳ درصدی تاکنون حدود ۷۵ دلار به ازای هر بشکه معامله می‌شود، در سه ماهه سوم به میانگین ۸۳ دلار و ۲۸ سنت و در
سه ماهه چهارم به بالای ۸۶ دلار برای هر بشکه برسد.پیش‌بینی‌ها برای نفت‌خام شاخص دبلیوتی‌آی آمریکا نیز از ۷۹ دلار و ۲۰ سنت در ماه گذشته میلادی، به ۷۸ دلار و ۳۸ سنت به ازای هر بشکه در سال ۲۰۲۳ رسید.
۳ ماه سرنوشت‌ساز
تحلیلگران بازار نفت می‌گویند از آنجا که برآوردها درباره رشد تقاضای بالای اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی برای جلوگیری از فشار کاهشی بیشتر بر قیمت‌های جهانی نفت‌خام باید به نتیجه برسد، سه ماهه سوم، بازه زمانی سرنوشت‌سازی خواهد بود.گلدمن ساکس این هفته اعلام کرد افزایش نرخ بهره همچنان به عنوان عاملی کاهنده برای بازارهای جهانی نفت‌خام باقی خواهد ماند.این در حالی است که افزایش پایه نرخ تورم و تضعیف رشد اقتصادی چین بر بازارهای نفت تاثیر گذاشته است. برخی تحلیلگران مشاهده کردند قیمت‌ها به‌دلیل اقدام‌های محرک و کاهش عرضه اوپک‌پلاس به رهبری عربستان کاهش یافته است.آژانس بین‌المللی انرژی اوایل ماه جاری اعلام کرد توافق اوپک‌پلاس سبب تقویت چشم‌انداز افزایش قیمت‌ها می‌شود، در حالی که شرکت دولتی نفت سعودی آرامکو عربستان پیش‌بینی کرد تقاضای نفت از سوی چین و هند خطر رکود را در کشورهای توسعه‌یافته جبران می‌کند.
ایان مور کارشناس ارشد تحقیقات در موسسه آلمانی برنشتاین می‌گوید: نشانه اندکی از ضعف در تقاضای نفت چین وجود دارد، حتی اگر شرایط پس از لغو محدودیت‌های ناشی از کرونا در چین برخی سرمایه‌گذاران را ناامید کرده باشد، تولید پالایشگران چینی در پنج ماهه نخست امسال به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده است.
به گفته وی، رشد بیشتر باید با ادامه گسترش فعالیت‌های اقتصادی، البته با سرعت کمتر، به‌دست آید.
معمای تقاضای بیشتر
تقاضای جهانی نفت یک تا ۲ میلیون بشکه در روز افزایش می‌یابد؟ این سوالی است که رویترز از اقتصاددانان پرسیده است. پنج پاسخ‌دهنده کمبود عرضه نفت در نیمه دوم سال ۲۰۲۳ را پیش‌بینی کرده‌اند.همزمان، داده‌های موسسه ریفینیتیو ایکون نشان می‌دهد حتی در شرایطی که محموله‌های دریایی صادرات نفت روسیه در ماه می به رکورد ۴ساله رسیده است، کمبود عرضه تشدید می‌شود، زیرا مسکو به تقاضای هند، چین و ترکیه پاسخ می‌دهد.جووانی استانوو تحلیلگر موسسه یوبی‌اس در این باره می‌گوید: زمانی که این کمبودها در ذخیره‌سازهای خشکی قابل مشاهده باشد، انتظار می‌رود قیمت‌ها روندی افزایشی داشته باشند.پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی رویترز همچنین تا حد زیادی موافق بودند که اوپک‌پلاس اقدام‌هایی را برای حفظ کف قیمت نفت در سطوح ۸۰ دلار برای هر بشکه اتخاذ خواهد کرد.
رقیبی به نام تجدیدپذیرها
در همین حال، گزارش بررسی آماری انرژی جهان نشان می‌دهد که اگرچه تقاضای جهانی انرژی در سال ۲۰۲۲، حدود یک درصد افزایش داشته، اما رشد بی‌سابقه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه توسعه ظرفیت برق خورشیدی و بادی، تغییری در سهم غالب سوخت‌های فسیلی در عرضه انرژی جهان، با سهم ۸۲ درصد ایجاد نکرده است.در این گزارش تاکید شده که با وجود بزرگ‌ترین افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه توسعه ظرفیت برق خورشیدی و بادی، در مجموع به میزان ۲۶۶ گیگاوات، همچنان نفت، گاز و زغال‌سنگ سهم بیشتری در تامین افزایش تقاضای جهانی انرژی در سال ۲۰۲۲ داشته‌اند.سال گذشته بازارهای انرژی با آشفتگی همراه شد و قیمت گاز و زغال‌سنگ در اروپا و آسیا به‌شدت افزایش یافت.
این افزایش قیمت به لحاظ نظری باید موجب کاهش تقاضای آنها می‌شد، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد.روند مصرف انرژی در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد تقاضای جهانی انرژی‌های اولیه حدود یک درصد رشد کرد که نسبت به ۵/۵ درصد در سال گذشته کاهش داشت، اما تقاضای انرژی حدود ۳ درصد بالاتر از سطح قبل از شیوع همه‌گیری کووید۱۹ در سال ۲۰۱۹ بود.
همچنین انرژی‌های تجدیدپذیر بدون احتساب نیروگاه‌های آبی، ۵/۷ درصد از مصرف انرژی جهانی را به خود اختصاص داده‌اند که حدود یک درصد بیشتر از سال قبل (۲۰۲۱) است. مصرف جهانی نفت با افزایش ۹/۲ میلیون بشکه در روز به ۳/۹۷ میلیون بشکه در روز رسید که رشد آن نسبت به سال قبل کاهش یافته است.