گردهمایی «آینده مشاوره مدیریت در ایران»

«جهان‌صنعت»- چهارمین نشست از سلسه نشست‌های مشاوره مدیریت در ایران چندی پیش به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. عنوان این گردهمایی «آینده مشاوره مدیریت در ایران» بود که به بررسی وضعیت کنونی و افق‌های آتی حرفه و صنعت مشاوره مدیریت اختصاص داشت. پیش از این سه نشست با عناوین چالش‌های صنعت مشاوره مدیریت در ایران (سال ۱۳۹۹)، موانع توسعه مشاوره مدیریت از منظر ذی‌نفعان
(سال ۱۴۰۰) و استراتژی‌های توسعه مشاوره مدیریت در ایران (سال ۱۴۰۱) با ابتکار پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شده بود. نادر سیدکلالی طراح و مدیرعلمی این سلسله نشست‌ها و پیمان عظیمی، دبیر نشست چهارم بود؛ نشستی که مشتمل بر ۳ پنل تخصصی بود و پنل اول با حضور محمدجعفر مرعشی، کاظم موتابیان و محمدرضا پورخردمند، پنل دوم با حضور امیرحسین داوودیان و ابوالقاسم بازرگان و پنل سوم با حضور محمد وکیلی و نادر سیدکلالی برگزار شد.
پنل نخست مشاوره با سخنرانی محمدجعفر مرعشی آغاز شد. وی ابتدا مروری بر تاریخچه مشاوره مدیریت در ایران داشت و ریشه‌های آن را به دهه ۳۰ شمسی مربوط دانست که همراه با حضور مشاوران مدیریت خارجی در کشور بود. از دیدگاه محمدجعفر مرعشی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی دوران شکوفایی مشاوره مدیریت در ایران بوده است. کاظم موتابیان دیگر سخنران این نشست، مشاوران و مدیران را در دو دسته طبقه‌بندی کرد و شناخت درست آنها را مقدمه پیش‌بینی یا ساخت آینده دانست. وی تاکید کرد که مشاوران موفق باید بتوانند علاوه بر مشورت‌های سازمانی به توسعه فردی مدیران هم کمک کنند، چراکه یک مدیر معمولی نمی‌تواند سازمانی رشدیابنده را مدیریت کند. سخنران سوم پنل اول رضا پورخردمند بود. از دیدگاه وی مشاوره مدیریت در ایران فعالیتی است که به سمت تک‌نفره شدن پیش رفته است. پورخردمند مشاوره را دارای ماهیتی صنفی دانست و مرزهای میان آموزش و مشاوره را کمرنگ و تفکیک آنها از یکدیگر را دشوار تلقی کرد. وی اذعان کرد که در یک دهه نخست پس از انقلاب مدیریت بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی به مدیران متعهد و انقلابی سپرده شد، در دوران سازندگی مدیریت بنگاه‌ها عمدتا به مهندسان واگذار شد و به تدریج مدرک کارشناسی ارشد و دکتری برای کسب سمت‌های مدیریتی اهمیت پیدا کرد. از دیدگاه وی، مشاوره مدیریت و مدیریت جایگاه حرفه‌ای و معینی پیدا نکرده و افراد آموزش مشخصی ندیده‌اند یا صلاحیت ویژه‌ای کسب نکرده‌اند.
پنل دوم مشاوره با سخنرانی امیرحسین داوودیان آغاز شد. از دیدگاه وی، مشاوره مدیریت فعالیتی اقتصادی است که توانسته به پیشرفت اقتصاد ایران یاری رساند و به تدریج هویتی مستقل برای خود پیدا کرده اما در عین حال اذعان کرد که در حوزه مشاوره مدیریت هنوز شرکت‌های بزرگ و نامدار شکل نگرفته‌اند و فاصله ایران با کشورهای پیشرفته چشمگیر است. وی توضیح داد که در دهه‌های پیش شرکت‌های مشاوره به ‌خصوص آنها که به ارائه خدمات در بخش صنعت می‌پرداختند از وضعیت مناسبی برخوردار بودند اما در سال‌های اخیر با کمرنگ شدن اهمیت مدارک و گواهینامه‌هایی مانند ایزو، مشاوره سمت و سوی یک حرفه را به خود گرفته و از قالب صنعت و فعالیت شرکتی خارج شده است.
سخنران دوم پنل دوم نشست آینده مشاوره مدیریت در ایران ابوالقاسم بازرگان بود. وی به نقش مخرب استعمار و تاثیرات آن در شکل‌گیری دیدگاه‌های فرهنگی منفی نسبت‌به کارآفرینی و سرمایه‌داری اشاره کرد. وی شرح داد که ما هنوز علم مدیریت که حاصل تجربیات طولانی در جهان است را به رسمیت نشناخته‌ایم و مکررا در حال آزمون و خطا هستیم. وی، اقتصاد ایران را در مقایسه با کشورهای پیشرفته اقتصاد کوچکی دانست و عمده بنگاه‌های خصوصی را نوپا تلقی کرد که در آنها هنوز تفکیک میان مالکان و مدیران جدی نشده است.
سخنران نخست پنل سوم محمد وکیلی بود. وی به تاثیر هوش مصنوعی بر مشاوره مدیریت اشاره کرد و ضرورت توجه به آن را یادآور شد. وی آینده مشاوره مدیریت را در جهان و ایران مثبت ارزیابی کرد ولی توجه به روندها را ضروری دانست. از دیدگاه وی، در سالیان اخیر از اهمیت ابزارهای مدیریتی کاسته شده و این حل مساله است که اولویت یافته.سخنران دوم پنل سوم نادر سیدکلالی بود که سخنران اختتامیه نشست نیز محسوب می‌شد. وی چالش‌های صنعت مشاوره مدیریت را شامل چالش‌های عرضه، تقاضا و زمینه معرفی کرد و بازیگران و ذی‌نفعان کلیدی مشاوره مدیریت در ایران را شامل مشاوران حقیقی و حقوقی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، موکلان و کارفرمایان (بخش‌های دولتی، عمومی غیردولتی و خصوصی)، و زمینه را شامل شرایط فرهنگی، فناورانه، اقتصادی، سیاسی، قوانین و مقررات و ضمانت اجرایی آنها دانست. وی همچنین رشد و توسعه مشاوره مدیریت را در گرو فعالیت هوشمندانه و درست ذی‌نفعان گوناگون و فراهم‌سازی زمینه مناسب تلقی کرد.