گرمایش زمین درسایه منازعات سیاسی

گروه جهان- گرمایش روز‌افزون زمین و حل بحران اقلیمی‌ در کانون توجهات به گردهمایی این هفته رهبران جهان در سازمان ملل قرار دارد. افزایش ملی‌گرایی، نابرابری و عدم بردباری کشورها در برخورد با امور، دیگر جنبه مورد بحث نمایندگان کشورها خواهد بود.
هفتاد و چهارمین نشست سالانه رهبران جهان در مجمع عمومی سازمان ملل با سخنرانی ترامپ آغاز شد. مجمع عمومی امسال بر تغییرات آب و هوایی متمرکز است که ترامپ همان سال اول ورود به کاخ سفید با خروج از توافق آب‌و‌هوایی پاریس موضع خود را در این باره مشخص کرد.
امسال‌ در مجمع عمومی سالانه سازمان ملل، علاوه بر سخنرانی‌های رهبران جهان، دو اجلاس در سطح عالی درباره تغییرات آب و هوایی و پوشش جهانی خدمات بهداشتی، درمانی برگزار می‌شود اما در هیچ یک از این دو اجلاس مهم دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا حرفی برای گفتن ندارد‌ زیرا از همان ابتدای ریاست‌جمهوری‌اش آشکارا اعلام کرد نه اعتقادی به تغییرات آب و هوایی دارد و نه اعتقادی به پوشش خدمات بهداشتی، درمانی برای همه.
موضوعات عمده‌ای که رهبران دیگر در روزهای آتی به آن خواهند پرداخت به موارد‌ بحران‌خیز جهانی اشاره می‌شود. در پی حملات اخیر به تاسیسات نفتی عربستان که بخشی کلیدی از حوزه تامین انرژی را زمینگیر کرد، بروز واهمه‌ از واکنش نظامی به این رویداد، از جمله اموری است که بر گردهمایی امسال مجمع عمومی سایه افکنده است. در کنار این موضوع، مناقشاتی دیگر همچون بحران در سوریه و یمن تا ونزوئلا‌ و نیز منازعات بین فلسطین و اسراییل تا اختلافات هند و پاکستان بر سر کشمیر، بر اهمیت این نشست افزوده است.
نظر به اوج‌گیری تنش‌ها میان دو کشور ایران و آمریکا، همگان به نظاره رویکرد حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران و دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا در اقدام‌شان جهت کاهش احتمال رویارویی‌ها خواهند نشست. مواجهه این دو کشور در صورت وقوع، خاورمیانه و دیگر نقاط جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تا این لحظه هیچ صحبتی از برگزاری دیدار میان این دو رییس‌جمهور نشده است.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل می‌گوید: جهان ما تحت سایه بروز جنگ، بیش از پیش نیازمند همکاری بین‌المللی است، اما بیان این موضوع به تنهایی، از وقوع آن جلوگیری نخواهد کرد. حقیقت ناگوار این است که هیچ زمانی برای از دست دادن نداریم.
در برنامه امسال مجمع عمومی سازمان ملل که از امروز آغاز می‌شود و در سی‌ام سپتامبر پایان می‌یابد، ۱۳۶ رهبر از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل گرد هم خواهند آمد. مشارکت این تعداد از رهبران جهان، بازتابی از توجه فزاینده کشورها به حل موضوع تغییرات اقلیم و وضعیت مخاطره‌آمیز امنیت و صلح است.
از باقی کشورها، وزرا و معاونان رییس‌جمهوری شرکت خواهند داشت. افغانستان به دلیل در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور (در ۲۸‌ سپتامبر) در مجمع شرکت ندارد. کره‌شمالی نیز به احتمال زیاد، به جای ارسال یکی از وزرای خود، به شرکت نماینده‌اش در سازمان ملل بسنده خواهد کرد.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل‌ در سازمان ملل حضور نخواهند یافت و وزرای آنها نمایندگی عربستان و اسراییل را بر عهده خواهند داشت.
هفته گذشته‌ آنتونیو گوترش دوباره هشدار «تنش‌ها از حد فراتر گذاشته‌اند» را تکرار کرد. او می‌گوید وضعیت کنونی جهان در چندین عرصه بسیار بحرانی است. فوریت تغییرات اقلیمی، افزایش نابرابری، بالا گرفتن نفرت و عدم بردباری، در کنار امور نگران‌کننده و چالش‌های امنیت و صلح، از جمله عرصه‌هایی است که دبیر کل سازمان ملل به آنها اشاره کرده است.
گوترش اظهار کرد که با حضور روسای‌ جمهور، پادشاهان و نخست‌وزیران در مجمع عمومی امسال،‌ ما فرصت خواهیم داشت دیپلماسی برای صلح را پیش ببریم. موعد آرام کردن تنش‌ها فرا رسیده است. برآورده شدن آنچه که گوترش انتظارش را می‌کشد، هنوز دور از ذهن است و بسیاری از دیپلمات‌ها در این باره خوش‌بین نیستند.
ژانگ جون، سفیر چین در سازمان ملل گفت: این برهه برای آمریکا چالش‌برانگیز است. در حال حاضر‌ کشور چین درگیر مناقشه‌ای ادامه‌دار با آمریکا بر سر وضع تعرفه‌های کالا در دو کشور است. این نماینده چین می‌گوید: ما با یکجانبه‌گرایی، پروتکشنیسم، و چالش‌های جهانی دیگر نظیر تغییرات اقلیمی، تروریسم و امنیت سایبری مواجه‌ایم.
ژانگ جون مساله مهم‌تر را نبود اعتماد تلقی کرده است. او می‌گوید: چین قاطعانه از چندجانبه‌گرایی دفاع و از سازمان ملل نیز حمایت می‌کند. چین دومین اقتصاد بزرگ جهان و از اعضای شورای امنیت سازمان ملل به شمار می‌رود.
اختلافات میان پنج عضو این شورا‌- شامل آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه- باعث ناکام ماندن اقدامات در مناقشه هشت‌ساله سوریه و دیگر بحران‌های جهانی شده است. دولت ترامپ در موضوع گرمایش زمین، هنوز با بسیاری از کشورها سر نزاع دارد.
نشست اقلیم جوانان
در گردهمایی امسال‌ پیش از برگزاری نشست آب و هوا با حضور رهبران جهان، سازمان ملل برای دیروز یک نشست اقلیم جوانان نیز ترتیب داده بود. در آغاز مراسم، گوترش در خصوص وضعیت جهان سخنرانی کرد و بلافاصله پس از او، سخنرانی ترامپ و دیگر رهبران کشورها از جمله برزیل، مصر و ترکیه صورت خواهد گرفت. روحانی صبح چهارشنبه به ایراد سخنرانی می‌پردازد.
چهار نشست دیگر نیز در سازمان ملل قرار است برگزار شود؛ موضوع این نشست‌ها، پوشش همگانی سلامت، بررسی پیشبرد ۱۷ هدف سازمان ملل در مبارزه با فقر و محافظت از محیط‌زیست، طرق جدید حمایت مالی از توسعه اقتصادی و وضعیت توسعه کشورهای جزیره‌ای درخصوص آنچه که این سازمان، فوریت اقلیمی می‌خواند، خواهد بود.
گوترش همواره بر وجود ارتباط میان فقر، منازعات و تغییرات اقلیمی تاکید کرده است. طبق گفته امینه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل، آمار و ارقام نشان از حجم عظیم کارهایی دارد که باید در خصوص فقر و دیگر امور انجام شود. این مقام، پیام ساده سازمان ملل را این‌گونه بیان می‌دارد: وقت آن رسیده که اقدام در سطح کشورها افزایش یابد.
اغلب نشست‌های سازمان ملل با وجود عمومی بودن این دیدارها، پشت درهای بسته برگزار خواهد شد. استفان دوجاریک، سخنگوی این سازمان‌ از وجود ۶۳۰ درخواست برگزاری دیدار در سازمان ملل خبر داده است. صدها دیدار دیگر‌ در محل هتل‌ها، ساختمان خود سازمان ملل و حین مراسم‌ ناهار و شام برگزار خواهد شد.
به طور مثال‌ سید‌اکبرالدین، سفیر هند در این سازمان می‌گوید نارندرا مودی و سوبرامانیام جایشانکار (به ترتیب نخست‌وزیر و وزیر خارجه هند) با هر کدام از نمایندگان حدود ۷۵ کشور مختلف، دست کم نیم‌ساعت به گفت‌وگو خواهند نشست. اکبرالدین می‌گوید این دیدارها بخشی از برنامه مشارکت بسیار بیشتر هند در امور است.
این نماینده هند درباره احتمال دیدار مودی و عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان جهت بحث بر سر اقدام دولت هند در لغو وضعیت نیمه‌مختاری منطقه جامو و کشمیر می‌گوید: پیش از آنکه رهبران هند و پاکستان دیدار کنند، فضایی کارساز باید شکل گیرد. با این حال او می‌گوید: اظهاراتی که از سوی پاکستان نشات می‌گیرد، به یقین آن فضای کارساز را در پی ندارد.
از سوی دیگر‌ عمران خان هفته پیش گفت دولتش تا زمانی که تمهیدات سختگیرانه و امنیتی در کشمیر لغو نشود و وضعیت خودمختاری این منطقه مجددا برقرار نشود، با طرف هندی گفت‌وگو نخواهد کرد. نماینده هند در خصوص مسائل جهانی نیز مانند دیگران نظر خوبی نداشت. او خطاب به خبرنگاران گفته است:‌ دیدارها در ضمن رقابت برگزار می‌شود نه همکاری. به نظر نمی‌آید که موضوع اقلیم بتواند همکاری و مشارکت حاصل کند و این، حقیقت تلخ است.