گره کور تامین مواد اولیه هنرهای سنتی

نادر نینوایی- دفتر حمایت از تولید معاونت صنایع‌دستی در طول ادوار گذشته همواره اعلام کرده است که آمادگی لازم را برای هماهنگی با کارخانجات و تولیدکنندگان عمده مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان صنایع‌دستی دارد و می‌تواند از این طریق مواد اولیه مورد نیاز آنها را با قیمت مناسب تامین کند.
مسوولان دفتر حمایت از تولید معاونت صنایع‌دستی اما پیش‌شرط‌هایی را برای تامین مواد اولیه ارزان دارند. در واقع معاونت انتظار دارد بخش خصوصی صنایع‌دستی در هماهنگی با هم‌صنفی‌های خود در هر حوزه اعم از چرم، مس، سفال و موارد دیگر، میزان نیاز خود به انوع مواد اولیه را به صورت مشخص و کتبی اعلام کند.
بر این مبنا مثلا در حوزه چرم، آمار چرم مورد نیاز هنرمندان چرم دست‌دوز باید به تفکیک رنگ و سایر مشخصات چرم اعلام شود تا دفتر حمایت از تولید معاونت صنایع‌دستی این آمار را به انجمن چرم بدهد و بتواند به قیمت عمده مواد اولیه مورد نیاز هنرمندان را تامین کند.
مسوولان معاونت صنایع‌دستی پیش از این در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» ابراز کردند که متحد و منسجم نبودن فعالان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی و اعلام نشدن آمار تجمیع‌شده، مانع خرید عمده و ارزان از کارخانجات و انجمن‌هایی مثل چرم می‌شود.
در واقع به این ترتیب دفتر حمایت از تولید معاونت صنایع‌دستی توپ را به زمین هنرمندان انداخته و می‌گوید که نبود انجمن‌های موثر، عدم انسجام و نبود ساختار متحد و منسجم در بدنه بخش خصوصی و در میان هنرمندان صنایع‌دستی موجب شده که امکان تامین مواد اولیه ارزان برای آنها و خرید عمده از کارخانه‌ها وجود نداشته باشد.

برای بررسی بیشتر موضوع به سراغ «نیما ذاکری» تولید‌کننده صنایع‌دستی در حوزه چرم‌های دست‌دوز رفتیم. وی در گفت‌وگویی که با «جهان‌صنعت» داشته نقد وارد‌شده از سوی معاونت صنایع‌دستی را ناصحیح دانسته و آن را به نوعی تلاش معاونت صنایع‌دستی برای شانه خالی کردن از زیر بار مسوولیت خود قلمداد می‌کند.
مشروح گفت‌و‌گوی «جهان‌صنعت» با این هنرمند و تولید‌کننده صنایع‌دستی درخصوص وضعیت تامین مواد اولیه مورد نیاز فعالان هنرهای سنتی در پی می‌آید.
مسوولان دفتر حمایت از تولید معاونت صنایع‌دستی عموما مدعی می‌شوند که اتحاد و انسجام نداشتن بخش خصوصی و اعلام نشدن آمار تجمیع‌شده باعث می‌شود لیست مواد اولیه مورد نیاز احصاء نشود و امکان تامین مواد اولیه مورد نیاز هنرمندان با قیمت مناسب از کارخانجات وجود نداشته باشد. نظر شما در این خصوص چیست؟
اینکه مسوولان معاونت صنایع‌دستی می‌گویند هنرمندان اتحاد ندارند و با این توجیه مدعی می‌شوند که نمی‌توان مواد اولیه ارزان برای آنها تهیه کرد در واقع نشان می‌دهد به نوعی می‌خواهند این چالش و مساله را از سر خود باز کنند. به نظرم موضوع تامین مواد اولیه صنایع‌دستی با قیمت مناسب ارتباطی به اتحاد داشتن یا نداشتن فعالان صنایع‌دستی ندارد.
در واقع می‌خواهم بگویم این توجیهاتی که مطرح می‌شود به هیچ‌وجه کارشناسی نیستند. به عنوان نمونه اینکه برخی از مسوولان در معاونت صنایع‌دستی مدعی می‌شوند که با انجمن چرم صحبت کرده‌اند، اما نیاز به اعلام آمار تجمیع‌شده مواد اولیه مورد نیاز تمام فعالان صنایع‌دستی دارند، به نظرم حرف ناپخته‌ای است.
در صنف چرم‌های دست‌دوز حدودا ۵ هزار تولید‌کننده وجود دارد و به راحتی می‌شد هماهنگ کرد که این ۵ هزار نفر به انجمن چرم مراجعه و با قیمت مصوب چرم مورد نیاز خود را تهیه کنند.
به نظر شما در وعده‌های مطرح‌شده برای تامین مواد اولیه ارزان مورد نیاز تولید‌کنندگان صنایع‌دستی چه نکات و مسائلی دیده نشده و لازم است به آنها توجه شود؟
من در حوزه چرم فعالیت می‌کنم و مثالی در همین رابطه می‌زنم، باید در نظر داشت که چرم فقط یک بخشی از نیاز تولید‌کنندگان و هنرمندان حوزه چرم‌های دست‌دوز است. ده‌ها و شاید صدها اقلام نیاز است که یک کیف دست‌‌دوز چرم ساخته شود.
برای ساخت یک کیف نیاز به مواد اولیه‌ای همچون انواع چرم، پارچه، ابر، نخ، یراق‌آلات، دسته، اشبالت و موارد دیگر وجود دارد، بنابراین نباید با صحبت کردن با یک انجمن مثل چرم مدعی تامین مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان چرم‌های دست‌دوز شد و باید در نظر داشت که مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت هر محصول تنوع و تکثر بسیار بالایی دارد.
دنیای چرم به تنهایی عرصه‌ای بسیار وسیع است و انواع مختلفی از یراق‌آلات برای تولید چرم‌های دست‌دوز مورد نیاز هنرمندان است. حال فرض کنید چرم مورد نیاز فعالان چرم دست‌دوز تامین شده، برای تامین سایر اقلام مورد نیاز این هنرمندان چه اقدامی شده است.
نقدی که همواره از سوی مسوولان معاونت صنایع‌دستی مطرح شده آن است که تولیدکنندگان صنایع‌دستی اتحاد ندارند و به همین دلیل نمی‌توانند مواد مورد نیاز خود را روشن اعلام کنند، آیا این نقد را می‌پذیرید؟
توجیهاتی نظیر اتحاد نداشتن هنرمندان صنایع‌دستی پذیرفتنی نیست. مثل این می‌ماند که یک کشور را اداره نکنند و هر کس هر کاری دلش خواست انجام دهد و مسوولان امر مدعی شوند که چون مردم اتحاد ندارند ما هم هر کاری دلم‌مان خواست انجام می‌دهیم. به نظرم مطرح شدن چنین توجیهاتی غیر‌منطقی است.
به هر روی برای خرید از کارخانه و انجمن‌هایی نظیر انجمن چرم نیاز به تجمیع آمار از سوی تولید‌کنندگان صنایع‌دستی وجود دارد، قبول دارید؟
در نظر داشته باشید که چرم تنوع بالایی دارد. یک هنرمند ممکن است با چرم گاوی عسلی‌رنگ و هنرمندی دیگر با چرم قرمز‌رنگ کار کند و دیگر هنرمند شاید استفاده از نوعی متفاوت از چرم را ترجیح دهد. به نظرم به راحتی می‌شد مشخص کنند که چه نمونه کارهایی از سوی انجمن چرم ارائه می‌شود و بعد اعلام کنند که تولید‌کنندگان صنایع‌دستی می‌توانند با ارائه پروانه تولید چرم مورد نیاز خود را از لیست ارائه‌شده از سوی انجمن چرم دریافت کنند. از سوی دیگر باید مشخص شود قیمت‌هایی که برای فروش چرم در نظر گرفته‌اند به چه شکل است. به هر روی چرم بسته به کیفیت و درجه‌بندی قیمت‌گذاری می‌شود و باید مشخص شود که قیمت‌های در نظر گرفته شده برای هنرمندان به چه شکل است و به این صورت نباشد که قیمت‌ها از بازار هم گران‌تر باشد. به نظرم اجرایی و عملیاتی کردن چنین طرح‌هایی نیاز به کار کارشناسی دارد و روی هوا نمی‌توان اقدام کرد.
جدای از مساله لزوم تامین مواد اولیه باکیفیت و ارزان، به نظرتان چه موارد دیگری برای حل چالش‌های حوزه صنایع‌دستی باید از سوی معاونت در نظر گرفته شود؟
به نظرم یکی از مسائل مهم این حوزه بحث برگزاری نمایشگاه‌ها است. درخصوص بحث نمایشگاه‌های صنایع‌دستی باید در نظر داشت که به دلیل محدودیت ظرفیت آنها تعداد کمی از هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی امکان حضور در نمایشگاه را دارند.
براساس آماری که در اوایل دهه ۱۳۹۰ از سوی مسوولان امر ارائه شده است گفته شده که حدود ۲ میلیون هنرمند حوزه صنایع‌دستی در کشور داریم. حال در نظر بگیرید که در این سال‌ها نیز بر تعداد هنرمندان افزوده شده است و طبیعتا تعداد محدود نمایشگاه‌های برگزار‌شده به هیچ‌وجه پاسخگو نیست.
معاونت صنایع‌دستی مدعی است که ۱۲ نمایشگاه صنایع‌دستی در طول سال برگزار می‌کند. حتی اگر فرض کنیم در سال ۳۰ نمایشگاه در حوزه صنایع‌دستی برگزار می‌شود و خوش‌بینانه‌تر فرض کنیم در هر کدام از این نمایشگاه‌ها ۳۰۰ هنرمند و تولید‌کننده حضور می‌یابند، باز هم نهایتا ۹هزار هنرمند در این نمایشگاه‌ها شرکت کرده‌اند. پس تکلیف مابقی بیش از دو میلیون هنرمند چه می‌شود؟
در نهایت می‌خواهم بگویم مشخص نیست معاونت صنایع‌دستی برای کمک به هنرمندان چه کرده است تا وضعیت آنها سامان یابد و فعالان صنایع‌دستی بتوانند به چرخه اقتصاد کشور کمک کنند.