گندم در دست دلالان؟

پس از قاچاق گوشت، حالا نوبت به گندم رسیده است‌. برخی از فعالان کشاورزی از قاچاق گندم توسط دلالان خبر دادند که افزایش قیمت ارز و به دنبال آن کاهش ارزش پول ملی دلیل آن بود، چراکه قیمت خرید تضمینی گندم دولت از نرخ پیشنهادی دلالان کمتر است و برخی از کشاورزان، گندم به دلالان می‌فروشند‌. دلالان در سودای سود بیشتر گندم را مانند گوشت در مرزها قاچاق کرده و آن را به دلار می‌فروشند‌. البته همانند زمزمه کمبود شکر، این خبر تکذیب شد اما گندمکاران حضور دلالان در آستانه برداشت گندم بر سر مزارع را تایید کردند‌. دبیر اجرایی بنیاد ملی گندمکاران هم گفته «کشاورزان تمایل دارند محصول خود را با نرخ آزاد بفروشند.»‌ از طرفی طرح فروش گندم در بورس کالا به جای خرید تضمینی از سوی انجمن ملی گندمکاران پیشنهاد شده که در دست بررسی است‌. از دلایل این طرح می‌توان به افزایش کیفیت گندم و برداشته شدن بار مالی خرید تضمینی از دوش دولت اشاره کرد‌. این طرح هنوز اجرایی نشده چراکه زیرساخت‌های آن وجود ندارد‌. وجود انبارهای مناسب در نزدیکی مزارع گندم و جمع‌آوری محصول کشاورزان خرد با توجه به گستردگی مناطق کشت گندم از مشکلات اصلی طرح فروش این محصول کشاورزی استراتژیک است‌. اما در صورت عرضه گندم در بورس کالا، امکان فروش نقدی یا سلف و با قیمت مناسب‌تر خواهند داشت‌.
کشاورزان در پی فروش آزاد
دبیر اجرایی بنیاد ملی گندمکاران با بیان اینکه عده‌ای در داخل گندم را با قیمتی بالاتر از نرخ دولتی از کشاورزان خریداری می‌کنند به «مهر» گفت: کشاورزان تمایل دارند محصول خود را با نرخ آزاد بفروشند‌.
‌علی خان‌محمدی با بیان اینکه در تمام استان‌های کشور، گندمکارانی هستند که گندم خود را تحویل دولت نمی‌دهند و با نرخ بالاتر به فروش می‌رسانند، گفت: کشاورزان تمایل دارند محصول خود را با قیمت آزاد به فروش برسانند‌.
خان محمدی با اشاره به اینکه تولید گندم در سال جاری حدود ۲۵ درصد رشد دارد، افزود: اینکه دولت چه مقدار از این تولید را می‌تواند خرید کند بستگی به نحوه خرید و مشوق‌هایی دارد‌ که به کشاورزان می‌دهد. ضمن اینکه مسوولان وزارت جهاد بارها اعلام کرده‌اند که مشوق‌ها و امتیازاتی قرار است به کشاورزان داده شود اما سوال اینجاست چه زمانی قرار است این اتفاق رخ دهد؟ آیا بعد از اتمام برداشت دولت می‌خواهد این کار را انجام دهد؟
او درباره اینکه برخی مسوولان از افزایش خرید گندم در سال‌جاری نسبت به سال گذشته خبر می‌دهند، گفت: کشاورزان به کسانی که محصولشان را با مبالغ بالاتر می‌خرند، تحویل می‌دهند‌. بنده بعید می‌دانم که کشاورز گندمش را به کسی که کیلویی ۲۰۰/۲ تومان خرید می‌کند نفروشد و آن را کیلویی ۱۷۰۰ تومان تحویل دولت بدهد‌.
خان محمدی درباره اینکه آیا این گندم‌ها به خارج از کشور قاچاق می‌شود؟ افزود: خیر. افرادی در داخل این گندم‌ها را خریداری و جمع‌آوری می‌کنند و اینکه با توجه به ممنوعیت صادرات چگونه می‌خواهند این کالا را بفروشند معمایی است که ما نیز پاسخ آن را نمی‌دانیم‌.
او با بیان اینکه از سال گذشته مرتب درباره اینکه پایین بودن نرخ خرید تضمینی ممکن است به خروج گندم از کشور منجر شود، هشدار داده‌ایم، اضافه کرد: در حال حاضر نیز همه به دنبال منافع خود هستند و دولت باید مراقب باشد که چنین اتفاقی رخ ندهد‌.
عدم وجود زیرساخت مناسب
نایب‌رییس بنیاد ملی گندمکاران نیز درخصوص فروش گندم در بورس کالا گفت: عرضه گندم کل کشور در بورس کالا به مقدماتی نیاز دارد که باید فراهم شود‌.
علیقلی ایمانی اظهارداشت: بودجه دولت جهت خرید تضمینی گندم به میزان هشت هزار و ۱۴۰ میلیارد تومان در شرایطی تعیین شده که علاوه بر فشار مالی سنگینی که این طرح بر دوش دولت می‌گذارد، مواردی همچون کیفیت پایین برخی محموله‌های تحویلی به دولت و نرخ واحد برای خرید گندم با کیفیت‌های مختلف، از موضوعات مورد بحث در این زمینه است‌.
این فعال بخش خصوصی درباره نقش بورس کالا در رونق کشاورزی و کشت گندم گفت: عرضه گندم کل کشور در بورس کالا به مقدماتی نیاز دارد که اگر این مقدمات فراهم شود، شاهد تحولی مثبت در این حوزه خواهیم بود‌. به عنوان مثال برای عرضه محصول گندمکاران در بورس با پراکندگی جغرافیایی زمین‌های تحت کشت در سراسر کشور و نیز برداشت گندم در حجم‌های پایین توسط کشاورزان خرد روبه‌رو هستیم که چگونگی جمع‌آوری گندم کشاورزان خرد در نقاط مختلف کشور، موضوع اصلی برای عرضه گندم در بورس کالا به ‌شمار می‌رود‌.
او افزود: راهکار حمایت از گندمکاران خرد در سراسر کشور، ایجاد انبارهایی در نقاط مختلف کشور است‌. در صورت راه‌اندازی این انبارها، کشاورزان می‌توانند گندم مورد تایید و مطابق با استانداردهای بورس کالا را حتی در حجم‌های پایین مثل یک تن، تحویل دهند و از مزایای عرضه محصول خود در بورس کالا بهره‌مند شوند‌.
ایمانی ضمن تاکید بر مزایای عرضه گندم در بورس کالا به ‌جای خرید تضمینی گندم توسط دولت اظهار داشت: امکان عرضه گندم کشاورزان خرد به انبارهای بورس کالا در گام اول، به تلاش کشاورزان جهت بهبود کیفی گندم برداشت‌شده کمک خواهد کرد چراکه در خرید تضمینی گندم توسط دولت، کیفیت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد‌.
ولی عرضه محصول کشاورزی در بورس کالا منوط به دارا بودن مشخصات و شاخص‌های خاصی در درجه رطوبت، رنگ و… است و این موضوع، کشاورزان را به کشت گندم باکیفیت بالاتر ترغیب می‌کند‌. بنابراین تولید گندم باکیفیت بهتر، نخستین دستاورد مهم عرضه گندم در بورس کالا خواهد بود‌.
او اضافه کرد: مزیت مهم دیگر عرضه گندم در بورس کالا، عدم ‌مداخله دولت در خرید گندم و امکان استفاده از ابزارهای بورس توسط کشاورزان است‌. در نظر داشته باشید که تامین بودجه خرید تضمینی گندم توسط دولت، هم برای دولت مشکلاتی به همراه دارد و از سوی دیگر گندمکاران هم از فرصت‌هایی مثل فروش سلف تمام یا بخشی از محصولات خود محروم هستند‌. حال‌ آنکه در صورت عرضه گندم در بورس کالا، امکان فروش نقدی یا سلف و با قیمت مناسب‌تر خواهند داشت‌.
ایمانی خاطرنشان کرد: بنیاد ملی گندمکاران ایران مذاکراتی با مسوولان بورس کالا داشته و امیدواریم طرفین هر چه زودتر به توافق مثبتی در این
حوزه برسند‌.
به نظر می‌رسد دولت با موافقت فروش گندم در بورس کالا علاوه بر کاهش هزینه‌ای همچون خرید تضمینی، در پی افزایش کیفیت گندم است‌. از طرفی با حضور گندم در بورس کالا از حاشیه رانت گندم احتمال قاچاق آن کاسته می‌شود‌.