یادگارهای شهر

یادم هست روزی مهندس محمد بهشتی که تازه دو یا سه سالی بود صندلی ریاست سازمان میراث فرهنگی کشور را به رییس سازمان تازه تاسیس میراث فرهنگی و گردشگری تحویل داده بود در کنفرانس معماری و شهرسازی ایران در شهر بم گفت، «ما دیگر اهل این سرزمین نیستیم.»
اشاره وی به نوع ساخت‌وساز در کشور بود که نیاکان ما به احتمال، چون «اهل این سرزمین بودند» می‌دانستند چگونه بسازند تا نسل‌های آینده بی‌دغدغه باد و بوران و سیل و زلزله در اقلیم خود زندگی کنند و ما چون دیگر اهل سرزمین‌مان نیستیم، نمی‌دانیم چگونه بسازیم تا زیر آوار و سیلاب، جان خود را به رایگان ندهیم. واقعیت هم این است که نگاه به نوع معماری و شهرسازی در کشور به ویژه در کلانشهرها و خاصه در دهه‌های اخیر بیش از آنکه چشم را بنوازد و دل را قرص کند، وحشت می‌آفریند و این تنها مختص به ساختمان‌های شهرها نیست. سازه‌های کلان‌تری همچون پل‌ها، تونل‌ها و بزرگراه‌ها نیز واجد چنین هیبت وحشتناکی هستند که زمان اندیشیدن به هنگامه خطر دل هر شهروندی را می‌لرزانند. در چنین شرایطی و در وحشت‌زا ترین شهر ایران- تهران- در روزهای گذشته پروژه‌ای افتتاح شده که نگاه ابتدایی به آن نه تنها وحشت‌زا نیست بلکه چشم‌نواز هم است. برای سبک- سنگین کردن مهندسی پروژه تونل نیایش نیاز به زمان داریم اما همین که شهروندان تهرانی در چرخش نخستین نگاهشان به این پدیده شهری به آن اقبال نشان دادند می‌توان به این اندیشید که هنوز می‌توان به ساخت یادگارهای شیرین معماری در سرزمین‌مان فکر کرد؛ یادگارهایی که نمونه‌های آن در گوشه گوشه ایران هنوزا هنوز به چشم می‌آید. پس باید به هر یادگار در شهر خوشبین باشیم، حتی اگر دیگر اهل این سرزمین نباشیم.