یک‌ بام و دو هوای «بایت‌دنس» در آمریکا

گروه فناوری- در روزهایی که تکنولوژی بیش از هر زمان دیگری به ابزاری برای قدرت‌نمایی میان دولت‌ها بدل شده، سرنوشت اپلیکیشن محبوب تیک‌تاک در آمریکا به یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های امنیتی و تجاری جهان تبدیل شده است. منابع آگاه گزارش می‌دهند که دولت آمریکا در حال تدوین طرحی است که می‌تواند آینده تیک‌تاک را تعیین کند. این طرح شامل همکاری میان شرکت نرم‌افزاری اوراکل و گروهی از سرمایه‌گذاران آمریکایی برای تحت کنترل گرفتن فعالیت‌های این اپلیکیشن چینی است. هدف اصلی این اقدام، کاهش نگرانی‌های امنیتی پیرامون دسترسی احتمالی دولت چین به داده‌های کاربران آمریکایی است. این تحول در حالی رخ می‌دهد که تیک‌تاک با بیش از 150‌میلیون کاربر فعال در آمریکا، به یکی از ابزارهای مهم فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی در این کشور تبدیل شده است.
از یک سو، قانونگذاران و نهادهای امنیتی آمریکا این پلتفرم را تهدیدی بالقوه برای حریم خصوصی و امنیت ملی می‌دانند و از سوی دیگر جوانان و صاحبان کسب‌وکارهای کوچک، تیک‌تاک را به ‌عنوان بستری بی‌بدیل برای خلاقیت، ارتباط و تبلیغات معرفی می‌کنند. طرح دولت آمریکا، در صورت اجرا، به معنای ایجاد یک ساختار مالکیتی جدید برای تیک‌تاک خواهد بود. براساس اطلاعات موجود، اوراکل مسوول مدیریت داده‌های کاربران آمریکایی خواهد شد و گروهی از سرمایه‌گذاران داخلی نیز به ‌عنوان صاحبان سهام اصلی کنترل این اپلیکیشن را در اختیار خواهند گرفت. این حرکت که به ‌نوعی «تیک‌تاک آمریکایی‌شده» را شکل می‌دهد، نه‌تنها بخشی از جنگ سرد فناوری میان چین و آمریکا بوده بلکه نشان‌دهنده عمق دغدغه‌های دولت‌ها نسبت به نقش داده در مناسبات جهانی است.
از طرفی یکی از این منابع آگاه به رویترز گفت: طبق قراردادی که توسط کاخ سفید مذاکره می‌شود، بایت‌دنس که مالک چینی تیک‌تاک است، سهامی را در این شرکت حفظ می‌کند اما جمع‌آوری داده‌ها و به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار، تحت نظارت اوراکل انجام می‌شود که در حال حاضر اساس زیرساخت‌های وب تیک‌تاک را فراهم می‌کند. به گفته منابع آگاه، شرایط قرارداد احتمالا تغییر خواهد کرد. یک منبع آگاه اظهار کرد: دامنه کامل این گفت‌وگوها هنوز مشخص نشده است و می‌تواند شامل فعالیت تیک‌تاک در آمریکا و همچنین مناطق دیگر باشد. رادیو عمومی ملی آمریکا روز شنبه به نقل از دو فرد مطلع از مذاکرات، گزارش کرد که مذاکرات برای فعالیت‌های جهانی تیک‌تاک است اما کاخ سفید و اوراکل در این باره هیچ اظهارنظری نکردند. به گفته این منابع، معامله‌ای که در حال مذاکره است، مشارکت سرمایه‌گذاران فعلی بایت‌دنس در آمریکا را پیش‌بینی می‌کند. یکی از این منابع آگاه اظهار کرد: سایر رقبا برای خرید تیک‌تاک از جمله یک گروه سرمایه‌گذار به رهبری فرانک مک کورت میلیاردر و دیگری شامل جیمی دونالدسون، ستاره یوتیوب بخشی از مذاکرات اوراکل نیستند. طبق شرایط این قرارداد، اوراکل مسوول رسیدگی به مسائل امنیت ملی خواهد بود. تیک‌تاک ابتدا در سال ۲۰۲۲، با اوراکل قراردادی برای ذخیره اطلاعات کاربران آمریکا منعقد کرد تا نگرانی‌های واشنگتن درباره دخالت دولت چین را حل کند. به گفته یکی از منابع آگاه، مدیریت تیک‌تاک برای اداره برنامه ویدئوی کوتاه باقی خواهد ماند. این برنامه که توسط ۱۷۰‌میلیون آمریکایی استفاده می‌شود، در آستانه اجرایی شدن قانون ممنوعیت آن در ۱۹ژانویه مدت کوتاهی به طور موقت برای کاربران آفلاین شد. ترامپ در روز نخست فعالیت دولتش، فرمان اجرایی را امضا کرد که اجرای این قانون را ۷۵روز به تاخیر انداخت. مقامات اوراکل و کاخ سفید روز جمعه جلسه‌ای درباره یک توافق احتمالی برگزار کردند و قرار است جلسه دیگری برای هفته آینده برگزار شود. رادیو عمومی ملی آمریکا به نقل از منابع آگاه گزارش کرده بود که اوراکل به سهام تیک‌تاک به ارزش میلیاردها دلار علاقه‌مند است. دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا گفته که مایل است آمریکا در یک جوینت ونچر، ۵۰‌درصد مالکیت تیک‌تاک را در اختیار داشته باشد. رادیو عمومی ملی آمریکا به نقل از یک منبع دیگر گزارش کرد که جلب رضایت کنگره، مانع کلیدی از سوی کاخ سفید است. مدافعان آزادی بیان با قانونی که توسط کنگره آمریکا تصویب شده و به امضای جو بایدن، رییس‌جمهور سابق آمریکا رسیده است، با ممنوعیت تیک‌تاک مخالفت کرده‌اند. تیک‌تاک می‌گوید مقامات آمریکایی، روابط این شرکت با چین را غلط تعبیر کرده‌اند و موتور توصیه محتوا و داده‌های کاربران در سرویس‌های ابری تحت اداره شرکت اوراکل، در آمریکا ذخیره خواهند شد و تصمیمات نظارت بر محتوا که بر کاربران آمریکایی تاثیر می‌گذارد نیز در آمریکا گرفته خواهد شد.
در نهایت پرونده تیک‌تاک در آمریکا نشان‌دهنده ورود به عصری است که در آن تکنولوژی، داده‌ها و امنیت ملی به‌طور بی‌سابقه‌ای در هم تنیده شده‌اند. تصمیم دولت آمریکا برای ایجاد تغییرات ساختاری در مالکیت و مدیریت داده‌های این اپلیکیشن، گامی فراتر از یک سیاست تجاری بوده و بیانگر دغدغه‌ای عمیق‌تر نسبت به تهدیدات بالقوه ناشی از وابستگی به فناوری‌های خارجی است اما این اقدام، هرچند راه‌حلی موقت برای کاهش نگرانی‌های امنیتی به نظر می‌رسد، چالش‌های جدیدی را به همراه خواهد داشت. از سویی، پیاده‌سازی ساختار پیشنهادی مستلزم شفافیت حقوقی و تکنولوژیکی است تا اطمینان حاصل شود که داده‌های کاربران به ‌درستی محافظت می‌شود. از سوی دیگر، هرگونه دخالت مستقیم در مالکیت تیک‌تاک ممکن است به جای حل مساله، منجر به آسیب به نوآوری و تضعیف اعتماد کاربران شود. آنچه این پرونده را برجسته می‌کند، اهمیت تدوین سیاست‌های جهانی در زمینه حاکمیت داده و مقررات بین‌المللی برای مدیریت فناوری است. تیک‌تاک تنها یک نمونه از چالش‌های پیش‌رو در این حوزه است و نشان می‌دهد که کشورها باید تعادلی میان حفاظت از امنیت ملی و تقویت اکوسیستم دیجیتال برقرار کنند. سرنوشت این اپلیکیشن می‌تواند به الگویی برای دیگر پرونده‌های مشابه در آینده تبدیل شود و تاثیری عمیق بر معادلات ژئوپلیتیکی تکنولوژی در قرن۲۱ داشته باشد.