یک وزارتخانه با دو رویکرد

روز شنبه ۲۰ اردیبهشت تعدادی از هنرمندان تئاتر خبر از سانسوری جدید دادند؛ سانسوری که این‌بار نه اجرای زنده تئاتر که دامن فیلم‌تئاترهایی را گرفت که پیش از این مجوز اجرای صحنه‌ای خود را دریافت کرده و همان زمان هم فیلمبرداری شده بودند. سایت تیوال که از دهم اردیبهشت سال جاری اکران آنلاین فیلم‌تئاتر را آغاز کرده بود، روز شنبه به کارگردانانی که قرار بود از روز شنبه اکران فیلم‌تئاترشان آغاز شود، خبر داد که طبق دستور دفتر نمایش خانگی زیرنظر سازمان امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فیلم این تئاترها امکان پخش آنلاین ندارد؛ دستوری که ظاهراً از عدم هماهنگی میان معاونت هنری و سازمان امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ناشی می‌شود.
نمایش‌های «شلتر» و «احساس آبی مرگ» به کارگردانی امین میری، «دروغ» به کارگردانی آریان رضایی، «رویای یک شب نیمه تابستان» به کارگردانی مصطفی کوشکی و «شرقی غمگین» به کارگردانی سعید زارعی تعدادی از آثاری بودند که روز گذشته با خبر بدِ عدم دریافت مجوز پخش فیلم اجرایشان مواجه شدند.
آریان رضایی و مصطفی کوشکی در صفحات اجتماعی خود با اعلام این خبر، آن را سانسوری خواندند که در شرایط تعطیلی تئاتر و نابسامانی اوضاع هنرمندان، مشکلی مضاعف محسوب می‌شود.
سازمان سینمایی، مجوزهای اداره کل هنرهای نمایشی را قبول ندارد؟!
امین میری (نویسنده و کارگردان) که قرار بود فیلم دو تئاتر او یعنی «شلتر» و «احساس آبی مرگ» در سایت تیوال اکران شود، درباره این اتفاق به ایلنا گفت: روز شنبه از طرف سایت تیوال با ما تماس گرفتند و گفتند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته باید برای پخش فیلم‌تئاترهایی که قبلاً روی صحنه رفته، مجوز بگیرید! در حالی که این نمایش‌ها در زمان اجرای عمومی‌شان مجوز شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی را گرفته بودند و سایت تیوال هم که اقدام به پخش آنها کرده، مجوز وی‌اودی را از مجموعه ساترا که زیرنظر صداوسیماست، دریافت کرده است.میری با بیان اینکه «با وجود این مجوزها، اکنون بخشی از وزارت ارشاد دستور داده که فعلاً جلوی پخش اینترنتی فیلم‌تئاترهایی که از دفتر نمایش خانگی سازمان سینمایی مجوز ندارند، گرفته شود» گفت: در حالی که این فیلم‌تئاترها حتی بازتولید اثر تئاتری هم محسوب نمی‌شوند بلکه فیلمی از اجرای کامل تئاترهایی هستند که با مجوز اداره کل هنرهای نمایشی و با حضور تماشاگران در سالن روی صحنه رفته بودند. حتی اگر قرار باشد مرجعی دیگر غیر از اداره کل هنرهای نمایشی، این فیلم‌ها را ببیند و بر اساس صلاحدید خودش مجوزی جدید بدهد امکان اصلاح احتمالی در فیلم نیست چون با نسخه‌ای که به شکل زنده در صحنه اجرا شده، متفاوت خواهد بود.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر تصریح کرد: من نمی‌دانم چرا سازمان‌ها و معاونت‌های دیگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوزهای صادرشده از سوی اداره کل هنرهای نمایشی را که زیر نظر معاونت هنری همین وزارتخانه است، قبول ندارند. این فیلم‌ها که از نو ساخته نشده‌اند، صرفاً تصویربرداری از اجرای تئاترهایی با مجوز اداره کل هنرهای نمایشی هستند. اما ظاهراً شرایط طوری شده که یک اداره کل وزارتخانه مجوزی صادر می‌کند و آن سازمان و دفتر دیگر زیرمجموعه وزارت، بر صدور مجوز از سوی خودش تاکید می‌کند.
در شرایطی که همه چیز مجازی شده، تنها امر واقعی هنوز «سانسور» است!
امین میری با اشاره به تعطیلی چند ماهه تئاترها در دوره شیوع کرونا گفت: در دوره‌ای که تئاتر امکان اجرا ندارد و بعید است تا پایان امسال هم به شرایط عادی خود برگردد، اکران آنلاین فیلم‌تئاترها ظاهراً تنها راه ادامه ارتباط مخاطب با هنر نمایش است و کورسوی امید کوچکی برای زنده ماندن تئاتر به نظر می‌رسد. اما در شرایطی که وعده‌های وزارت ارشاد برای پرداخت بیمه بیکاری هنرمندان از صندوق اعتباری هنر محقق نشده است و شرایط مالی هنرمندان بسیار بد است، فکر می‌کنم چنین تصمیماتی تنها به بوروکراسی پیچیده و بی‌دلیلی می‌ماند که کار هنرمندان را سخت‌تر و امیدشان برای ادامه فعالیت را در آینده کمرنگ می‌کند.
او خاطرنشان کرد: در ماه‌های اخیر و تعطیلی فعالیت‌های هنری، همه چیز تئاتر از اجراگر تا تماشاگرش و حتی جشنواره‌های آن مجازی بوده اما ظاهراً تنها امر واقعی هنوز «سانسور» است.
دستور دفتر نمایش خانگی زیرمجموعه سازمان سینمایی برای تئاتری‌ها
محمد عمروآبادی (مدیر سایت تیوال) در گفت‌وگو با ایلنا، به جزئیات بیشتری از این دستور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و گفت: از اسفند سال گذشته و با تلاش زیاد، نسخه سوم سایت تیوال را فعال و قابلیت پخش فیلم‌تئاتر و فروش بلیت را به آن اضافه کردیم که خوشبختانه مورد استقبال کاربران و هنرمندان تئاتر هم قرار گرفت. در همین راستا، از ۱۰ اردیبهشت امسال پخش فیلم‌تئاتر را در تیوال آغاز کردیم و همه چیز خوب پیش می‌رفت تا اینکه صبح روز شنبه ۲۰ اردیبهشت از وزارت ارشاد تماس گرفتند و گفتند آن دسته از فیلم‌تئاترهایی که از دفتر نمایش خانگی سازمان امور سینمایی مجوز ندارند، نباید پخش شوند.
عمروآبادی با اشاره به اینکه از نظر او شاید چنین نگاهی چندان معقول نباشد، گفت: چون فیلم‌تئاتر از جهاتی با فیلم سینمایی و تلویزیونی کاملا متفاوت است؛ آن‌هم اینکه این تئاتر قبلا در اجرای زنده مورد نظارت و بازبینی قرار گرفته و در حضور تماشاگران ضبط شده است. در واقع درباره محصولی حرف می‌زنیم که پیش از این یک ‌دور از نظر سطح کیفی و محتوا مورد ارزیابی قرار گرفته و شاید اشتباه به نظر برسد که آن را در همان دسته‌ای قرار دهیم که فیلم‌های سینمایی را بررسی می‌کنیم.
مدیر سایت تیوال ادامه داد: به نظر می‌رسد دفتر نمایش خانگی که زیرمجموعه سازمان سینمایی است این دستور را داده، چراکه معاونت هنری و اداره کل هنرهای نمایشی تا پیش از این، در پخش فیلم‌تئاترها کاملا همکاری داشتند و مجموعه ساترا زیرنظر صداوسیما هم در اعطای مجوز وی‌اودی به تیوال خیلی چابک عمل کرد. برنامه‌ریزی پخش فیلم‌تئاترها در تیوال که از ۱۰ اردیبهشت آغاز شده بود تا روز گذشته بدون مشکل اجرا می‌شد تا اینکه پس از ۱۰ روز این دستور جدید برای ممانعت از پخش فیلم‌تئاترها داده شد.
عمروآبادی یادآور شد: بلافاصله بعد از این دستور جدید، پیگیری‌های لازم را از طریق اداره کل هنرهای نمایشی شروع کردیم و مساله را با دفتر آقای حسینی، معاون هنری وزیر ارشاد، هم مطرح کردیم که امیدوارم هرچه زودتر این مشکل حل شود، چون واقعه تلخی است.
تبعات چنین تصمیمی که ظاهرا ناشی از عدم هماهنگی میان در نهاد زیرمجموعه یک وزارتخانه است، بیش از هر چیز بر دوش جامعه هنرمندان تئاتر سنگینی خواهد کرد؛ تصمیمی که به نظر می‌رسد از سوی کسانی گرفته شده که با ضوابط و شرایط اجرای تئاترها و فیلمبرداری از آن آشنایی چندانی ندارند؛ همان‌گونه که مصطفی کوشکی کارگردان نمایش «رویای یک شب نیمه تابستان» با اعتراض به این تصمیم جدید در اینستاگرام خود نوشت: «کسانی در جایی دور از جامعه و مشکلات‌شان نشسته‌اند و با قیچی سر می‌برند.»