یک گام دیگر تا پایان مشعل‌سوزی

«جهان‌صنعت»- بهره‌برداری از سه طرح بزرگ جمع‌آوری گازهای همراه نفت مهم‌ترین اتفاقی بود که در جریان سفر ابراهیم رییسی به خوزستان در حوزه نفت و گاز رقم خورد. هرچند طرح‌های دیگری هم در جریان این سفر به بهره‌برداری رسید اما مساله جمع‌آوری گازهای همراه نفت، همواره یکی از طرح‌های روی زمین مانده صنعت نفت بوده است.
از ابتدای دولت سیزدهم مقامات وزارت نفت نسبت به جمع‌آوری مشعل‌ها و جلوگیری از سوختن گازهای همراه نفت وعده دادند؛ جواد اوجی وزیر نفت اسفند سال گذشته گفت که همه مشعل‌ها تا پایان دولت سیزدهم جمع‌آوری می‌شوند.
ظاهرا بخشی از وعده‌ها به تدریج در حال به ثمر رسیدن است. آن‌طور که محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته، در حال حاضر در ۸۰ درصد گاز همراه تولید میادین نفتی جمع‌آوری شده که این رقم ۶۰ میلیون مترمکعب گاز همراه نفت است که با طرح جدید ۲۴ میلیون مترمکعب به این رقم اضافه و معادل سه فاز پارس‌جنوبی می‌شود.
خجسته‌مهر البته اضافه کرده که تصمیم دولت این است که به ازای هر مترمکعب گاز که بسوزد جریمه ۵۰۰ میلیون تومان به پالایشگاه‌ها تعلق بگیرد که این رقم حدود هشت هزار میلیارد تومان می‌شود.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که سوختن بیهوده گازهای همراه نفت سالانه ۵ میلیارد دلار زیان به کشور وارد می‌کنند، این در حالی است که اگر همه این گازها مورد استفاده قرار بگیرند می‌توانند بخشی از ناترازی گاز در شبکه توزیع را جبران کنند.
براساس گزارشی که وزارت نفت منتشر کرده، قرار است در سال جاری روزانه ۲/۱۸ میلیون مترمکعب گاز فلر جمع‌آوری شود. این میزان در سال بعد روزانه ۱۷ میلیون مترمکعب اضافه خواهد شد و در سال ۱۴۰۴ نیز برابر ۷ میلیون مترمکعب در روز ازدیاد می‌یابد. در پایان افق ۱۴۰۴، باقی‌مانده این گازها نیز جمع‌آوری می‌شوند.
فلرها چطور جمع می‌شوند؟
وزارت نفت در حال حاضر اجرای همزمان ۹ طرح NGL در مجموع با ظرفیت جمع‌آوری روزانه ۱/۵ میلیارد فوت‌مکعب گازهای همراه نفت را در دستور کار دارد که از مهم‌ترین آنها واحدهای جمع‌آوری و فرآورش گاز و گازمایع ۳۲۰۰ و ۳۱۰۰ به ترتیب در حوزه جنوب غرب و غرب کشور است. با اجرای این طرح‌ها قرار است هرآنچه گاز فلر میادین نفتی خشکی قابل ‌استحصال است، جمع‌آوری و به فرآورده‌ تبدیل شود.
یکی از این پروژه‌ها، پروژه ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ در غرب کشور است که از سوی شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت (وابسته به صندوق‌های بازنشستگی) در دست احداث است‌. براساس زمان‌بندی اعلام‌شده قرار است این طرح تا پایان سال به بهره‌برداری برسد. البته در حال حاضر فاز نخست طرح ۳۲۰۰ NGL با سرمایه‌گذاری ۳/۱ میلیارد برای جمع‌آوری ۶ میلیون مترمکعب گازهای مشعل میدان‌های نفتی منطقه غرب کارون به مرحله بهره‌برداری رسیده است.
دو پروژه دیگر این طرح، ان.‌جی.‌ال ۳۱۰۰ و ان.‌جی.‌ال ۳۲۰۰ است.پروژه ان.‌جی.‌ال ۳۱۰۰ با هدف جمع‌آوری گازهای همراه میدان‌های غرب کشور (مناطق دهلران، چشمه خوش، پایدار، پایدار غرب، دالپری و نفت شهر) به ظرفیت ۲۷۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز در دستور کار قرار دارد. آن‌طور که وزارت نفت اعلام کرده با اجرای این پروژه قرار است گازهای همراه، خوراک کارخانجات پتروشیمی مناطق اقتصادی ماهشهر، امیرکبیر، بوعلی و دهلران (به حجم حدود ۴۶ هزار بشکه در روز) را تامین ‌کند.
از هویزه تا بیدبلند
افشین کیانی مدیرعامل شرکت پالایش گاز هویزه خلیج‌فارس که پروژه تحت مدیریتش در جریان سفر ابراهیم رییسی به بهره‌برداری رسیده، می‌گوید: با بهره‌برداری از این طرح درآمد سالانه مجموع دو فاز این پالایشگاه به حدود ۵۰۰ میلیون دلار خواهد رسید.
طرح پالایش گاز هویزه خلیج‌فارس از سال ۹۲ در عمل کلید خورد و در اختیار شرکت مهندسی و توسعه نفت بود که در سال ۹۵ با ۲۱ درصد پیشرفت به هلدینگ خلیج‌فارس واگذار شد. این طرح با سرمایه‌گذاری یک میلیارد و ۳۳۸ میلیون دلار ارزی و ۲۲۱ میلیارد تومان با هدف صیانت از محیط زیست و جمع‌آوری گازهای همراه نفت میدان‌های یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، دارخوین و سهراب، سپهر، جفیر، سوسنگرد و بندر کرخه اجرا شد.
کیانی می‌گوید: طرح پالایشگاه هویزه خلیج‌فارس در دو فاز با ظرفیت فرآورش هر فاز روزانه ۲۵۰ میلیون فوت‌مکعب گازهای همراه نفت احداث شده است. قرار است پس از جمع‌آوری گازهای همراه نفت، محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر تولید شود، به‌طوری‌ که روزانه ۹۷ هزار بشکه ان‌جی‌ال با خط لوله ۱۸۵ کیلومتری به پتروشیمی بندر امام(ره) و ۳۶۰ میلیون فوت‌مکعب گاز شیرین به خط سراسری تزریق خواهد شد.
کیانی، نرخ برگشت سرمایه طرح را ۶ ساله عنوان کرد و افزود: فاز سوم‌ این شرکت با افزایش خوراک در سال‌های آینده قابل اجراست.
محمود امین‌نژاد مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس است که طرح تحت مدیریت او در جریان سفر رییس‌جمهوری افتتاح شد، با اشاره به اینکه سه پروژه از ۲۷ پروژه طرح «بهسازی و احداث تاسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون آماده بهره‌برداری است، ‌گفت: خوراک این پالایشگاه با راه‌اندازی پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ و ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ روزانه حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون فوت مکعب افزایش می‌یابد.
به گفته وی، طرح «بهسازی و احداث تاسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون در قالب ۲۷ پروژه و ۶ پروژه فرعی به ارزش یک میلیارد و ۱۰۹ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ میان هلدینگ خلیج‌فارس و شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب امضا شد، سپس شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس به عنوان زیرمجموعه هلدینگ خلیج‌فارس و به منظور تامین خوراک پایدار خود مجری و سرمایه‌گذار این طرح شد.
امین‌نژاد می‌گوید: اجرای این پروژه‌ها در افزایش تامین خوراک شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس تاثیرگذار است، خوراک این پالایشگاه با راه‌اندازی پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ و ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ در مجموع روزانه حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون فوت مکعب افزایش می‌یابد.
به گفته مدیرعامل شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس‌، هزینه انجام‌شده برای تکمیل پروژه پیش‌تراکم گاز ان‌جی‌ال ۹۰۰ حدود سه‌میلیون یورو و ۶۰۰ میلیارد ریال، پروژه پیش‌تراکم ان‌جی‌ال ۱۰۰۰ حدود ۵/۴ میلیون یورو و ۶۰۰ میلیارد ریال و پست برق ایثار با احتساب ترانس‌ها حدود ۸/۸ میلیون یورو و ۳۰۰۰ میلیارد ریال است.
طرحی برای سهراب
بهره‌برداری و آغاز عملیات اجرایی بیش از ۲ میلیارد دلار پروژه نفتی در قالب ۱۵ طرح دستاورد سفر ابراهیم رییسی به خوزستان برای صنعت نفت بود.
آن‌طور که محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گزارش داده، با بهره‌برداری از سه طرح بزرگ جمع‌آوری گازهای همراه نفت ۶۰۰ میلیون فوت‌مکعب به تولید گاز کشور اضافه شده و بخشی از خوراک شرکت بیدبلند خلیج‌فارس هم تامین خواهد شد.
خجسته‌مهر گفت: راه‌اندازی و افتتاح فاز نخست کارخانه گاز و گازمایع ۳۲۰۰ با ارزش سرمایه‌گذاری ۴/۱ میلیارد دلاری یکی دیگر از این طرح‌های بزرگ ملی است. این طرح با ظرفیت ۵۰۰ میلیون فوت مکعبی در دو فاز تعریف شده که توان جمع‌آوری و فرآورش گازهای همراه نفت ۱۱ میدان نفتی که عمده آنها میادین مشترک هستند را داراست. در فاز نخست خود ۲۵۰ میلیون فوت مکعب گاز همراه نفت را جمع‌آوری و فرآورش می‌کند.
به گفته وی، در مجموع با اتمام کامل پروژه‌های جمع‌آوری گاز در استان خوزستان چیزی معادل سه فاز پارس‌جنوبی گاز همراه تولید شرکت‌های مناطق نفت‌خیز جنوب و شرکت نفت و گاز اروندان جمع‌آوری و فرآورش خواهد شد.
خجسته‌مهر همچنین از آغاز عملیات اجرایی توسعه میدان مشترک نفتی سهراب خبر داد و گفت: ارزش این طرح ۹۰۰ میلیون دلار است که قرار است شرکت‌های نفت و گاز اروندان و مهندسی و توسعه نفت (متن) آن را اجرا کند.