۱۰۹ پله تا ۲۳ هزار واحد

هادی مومنی- یک روز خاص دیگر در رمضان سال ۱۳۹۱، در تابستانی که آنچنان گرم و سوزان نیست برای معامله‌گران در تالار شیشه‌ای‌ به شکل یک فشار و نگرانی‌ فزآینده درآمد تا نشان‌دهنده فضای فعلی هفته‌های اخیر بورس و سهامدارانش باشد. ریزش ۲۲۴ واحدی شاخص کل معاملات اتفاق آنچنان عجیب و غریبی نیست اما رسیدن شاخص به مرز ورود به کانال ۲۳ هزار واحد به خوبی می‌تواند نگاه‌های زیادی را به معاملات بی‌رونق این روزهای بورس تهران هدایت کند. روز گذشته عدد «۱۰۸» به اسم رمز گفت‌وگوهای سهامداران در تالار شیشه‌ای‌ تبدیل شده بود.
این عدد دقیقا نشان دهنده نگرانی‌های بزرگ سرمایه‌گذاران خرد در ابتدا و کلان در مرحله بعد است که واقعیت سقوط شاخص کل و رسیدن به ۲۳ هزار واحد را نمی‌خواهند باور کنند و از سویی دیگر مدت‌هاست بورس و سهامداران آن را تجربه نکرده‌اند و به هیچ‌وجه هم دوست ندارند تا به این زودی‌ها آن را با چشم خود در تالار مشاهده کنند.
اما یک ضرب‌المثل شیرین پارسی است که می‌گوید «حقیقت همیشه تلخ است» و بورس‌بازان ایرانی هم باید با شرایط موجود اقتصادی فعلی که کشور تحت تحریم‌های ناعادلانه غرب و همپیمانان آنهاست کنار بیایند و به این باور برسند که روند معاملات در یک افت غیر طبیعی قرار گرفته است.
اگر این طرف ماجرا یعنی روشن شدن تکلیف سهامداران و سرمایه‌گذاران داخلی را عادی بدانیم باید سوی دیگر یعنی بی‌توجهی دولت و تصمیم‌سازان بزرگ اقتصادی کشور از وزیر اقتصاد تا مدیران هدایت‌کننده بورسی را غیر عادی تلقی کنیم چراکه بدون توجه و حمایت‌های خاصی از ماه‌ها پیش تا به حال تنها به برگزاری جلسات بسنده کرده‌اند.
در عین حال خروجی این جلسات که حتی با حضور محمود احمدی‌نژاد هم برگزار شده است تا به امروز اوضاع بورس را نه تنها بهتر نکرده که به شرایط بحرانی سوق داده است. کارشناسان نظرات گوناگونی از وضعیت فعلی دارند که از فشار تحریم‌ها تا نوسانات نرخ ارز شامل تحلیل‌ها می‌شود اما یک نسخه علاج‌کننده یا حتی یک مسکن مقطعی هم نمی‌توانند برای بیماری این روزهای بورس تجویز کنند تا حداقل با فروکش کردن بحران برای راهکارهای بلند‌مدت برنامه‌ریزی‌های منسجم‌تری شکل گیرد. به هر ترتیب باید منتظر ماند و دید آیا اسم رمز سهامداران در بورس می‌تواند رنگ حقیقت به خود گیرد یا با حمایت‌های مسوولان ارشد بورس می‌تواند در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت از نگرانی‌های ادامه‌دار خروج نقدینگی فزآینده به امید و سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در بلند‌مدت تبدیل شود؟
بورس نیازمند حمایت‌های واقعی
افت فاحش و ادامه‌دار شاخص کل محرک خوبی برای اظهارنظر کارشناسان بورسی در این روزهاست. هر چند مسوولان رسمی بورس در این مواقع سیاست سکوت را در پیش می‌گیرند اما هستند کارشناسانی که زمانی در بورس هم در راس هدایت این نهاد بوده‌اند و با تحلیل اوضاع وضعیت را برای همگان تا حد قابل قبولی شفاف می‌کنند. علی رحمانی، مدیر‌عامل سابق شرکت بورس تهران یکی از این کارشناسان است.
وی درباره سقوط شاخص کل معاملات در گفت و گو با ایسنا می‌گوید: در حال حاضر شرایط فعلی بازار سرمایه متاثر از چند متغیر است، اول اینکه در شرایط فعلی اروپا دچار بحران شده و نرخ یورو تضعیف شده است همچنین نرخ رشد اقتصادی منطقه Beric (برزیل، روسیه، هند وچین) کمتر از حد انتظار است و پیش‌بینی می‌شود که در بازار کالا کاهش قیمت رخ دهد بنابراین از آنجایی که بورس ایران کالا پایه است، بخش اعظم بورس در شرایط فعلی متاثر از قیمت‌های جهانی است.
مشکلات بنیادی محرک افت‌ها
رحمانی افزود: از طرفی دیگر در محیط اقتصادی ایران نرخ سود بدون ریسک و نرخ سود سپرده‌های بانکی افزایش یافته است بنابراین باید نرخ بازده مورد انتظار افزایش پیدا کند و زمانی که این متغیر افزایش پیدا کند، P/E بازار باید کاهش یابد. وی با بیان این که در شرایط عادی بازار سرمایه باید شاخص‌ها با قیمت‌ها تعدیل شوند به حمایت‌های مسوولان از بورس اشاره کرد و افزود: حمایت‌ها تا حدی می‌تواند به نقدینگی سهام در بورس کمک کند‌ ولی اصل مشکل واقعیت‌های اقتصادی را از بین نمی‌برد. رحمانی در ادامه می‌گوید: می‌توان گفت که حمایت‌های اخیر از بازار سرمایه جلوی تعدیل قیمت‌ها را گرفته و کمک کرده است تا نقدینگی بازار حفظ شود و اگر حمایت‌ها نبود مشکل نقدینگی در بورس وجود داشت و قیمت‌ها بیشتر کاهش پیدا می‌کرد اما با این حال باید این تعدیلات صورت بگیرد و هنوز جا برای تعدیل قیمت‌ها وجود دارد. وی توضیح می‌دهد: حمایت‌هایی که در شرایط فعلی انجام می‌شود تا حد زیادی به وضعیت بورس کمک می‌کند تا تعدیلات قیمت با تاخیر و سرعت کمتری انجام شود. به این ترتیب می‌توان گفت در بورس تهران، سیاست‌های اقتصادی تا حدی می‌تواند به اصل موضوع کمک کند ولی روند فعلی را از بین نمی‌برد.
شرکت‌های چهارگانه هدایت‌گر
مدیر عامل سابق شرکت بورس، شرکت‌ها را به چهار دسته تقسیم کرد و ادامه داد: در بورس شرکت‌ها را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد؛ شرکت‌های با ورودی و خروجی ریال، شرکت‌های با ورودی ارز و خروجی ریال، شرکت‌های با ورودی ارز و خروجی ارز و در نهایت شرکت‌هایی با ورودی ریال و خروجی ارز که در شرایط کنونی تنها شرکت‌های گروه چهارم هستند که می‌توانند وضعیت بهتری داشته باشند. به گفته رحمانی، براین اساس می‌توان گفت تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای، مساله جدی برای بازار سرمایه نیست زیرا بازار از این نظر قبلا تعدیل شده است بلکه وضعیت فعلی بورس برمی‌گردد به سیاست‌های پولی و انبساطی که از سال ۸۶ اجرا شده است و همراه با اثر هدفمندی‌ یارانه‌ها نمود بیشتری پیدا کرده و جدی شده است و این موضوع بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
انتظار معجزه نداشته باشید
استاد دانشگاه الزهرا تاکید کرد: بنابراین باید در شرایط فعلی واقع‌بین باشیم و حوصله کنیم و مدیریت ریسک انجام دهیم زیرا در صورتی که نرخ تورم کنترل شود و نرخ سود سپرده‌های بانکی کاهش یابد و سیاست‌های انقباضی اعمال شود، وضعیت بورس بهبود می‌یابد، با این حال نباید برای امسال و سال آینده انتظار معجزه از بورس داشته باشیم.
وی با بیان اینکه هنوز جا برای تعدیل قیمت‌ها در بورس وجود دارد، عنوان کرد: در این داستان بورس در یک طرف ماجراست و در طرف دیگر شرایط اقتصادی، افزایش تورم و نرخ سود بانکی و ریسک بزرگ اقتصاد جهانی قرار دارد.