۱۳ میلیارد دلار و این همه ابهام؟

گروه انرژی- وزارت نفت قرارداد توسعه ۶ میدان نفتی کشور به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار را با هدف افزایش تولید ۳۵۰ هزار بشکه نفت امضا کرد.
آن‌طور که اطلاع‌رسانی وزارت نفت از این ۶ قرارداد گزارش داده، بزرگ‌ترین قرارداد یک دهه اخیر صنعت نفت کشور به ارزش بیش از ۱۳ میلیارد دلار به شمار می‌آید که شامل توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان در غرب کارون، توسعه میدان مشترک آذر، توسعه میدان نفتی مسجدسلیمان و توسعه میدان‌های سومار، سامان و دلاوران خواهد بود.
قرارداد توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان در غرب کارون از جمله این قراردادها اعلام شده است. آزادگان به‌عنوان بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی ایران و در مجاورت میدان مجنون عراق و ۸۰ کیلومتری غرب اهواز واقع شده است.
طرح توسعه میدان آزادگان با حفاری ۱۸۵ حلقه چاه جدید در حال اجراست و به‌تازگی آیین رسمی عملیاتی شدن ۶۰ حلقه چاه آن با حضور سیدابراهیم رییسی، رییس‌جمهوری در استان خوزستان عملیاتی شد، هم‌اکنون تولید روزانه این میدان پس از فرآورش در واحد بهره‌برداری غرب کارون به تلمبه‌خانه غرب کارون ارسال می‌شود.
برای توسعه میدان مشترک آذر هم وزارت نفت گزارش داده که قصد دارد با تکیه بر توان داخلی گام دوم توسعه را کلید بزند. آذر، از نظر ساختار زمین‌شناسی یک میدان نفتی پیچیده به شمار می‌آید، ساختار زمین‌شناسی ویژه، حفاری در این میدان را به یکی از سخت‌ترین و پرچالش‌ترین حفاری‌ها تبدیل کرده است.
توسعه میدان نفتی مسجدسلیمان که نخستین و قدیمی‌ترین میدان نفتی در خاورمیانه، در شهرستان مسجدسلیمان و استان خوزستان واقع شده است، پیش از این توسط شاخه بین‌الملل شرکت ملی نفت چین (CNPCI) در قالب بیع متقابل انجام شد و در قرارداد جدید که بخش دوم توسعه این میدان امضا شده قرار است برنامه شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) در زمینه توسعه در بخش بالادست صنعت نفت در دستور کار قرار بگیرد.
حجم نفت درجای میدان مسجدسلیمان حدود ۲/۶ میلیارد بشکه برآورد می‌شود و تولید نفت در ایران برای نخستین‌بار در خردادماه سال ۱۲۸۷ از مسجدسلیمان آغاز و تاکنون از این مخزن، حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون بشکه نفت برداشت شده است.قرارداد توسعه سه میدان سومار، سامان و دلاوران واقع در گستره عملیاتی شرکت نفت مناطق مرکزی در غرب کشور از دیگر قراردادهای امضا شده است که در قالب الگوی تازه قراردادهای نفتی ایران شامل توسعه، تولید و بهره‌برداری خواهد شد.جواد اوجی وزیر نفت در مراسم امضای این قرارداد گفت که علی‌رغم سختی‌هایی که در تجارت داشتیم با پیدا کردن بازارهای جدید هیچ‌گونه وقفه‌ای در صادرات نفت اتفاق نیفتاد و هم در بحث تولید و هم صادرات نفت و میعانات توانستیم اقدامات خوبی را رقم بزنیم. نزدیک به ۱۳۰ پروژه نیمه‌تمام به ارزش ۵/۲۸ میلیارد دلار را به اتمام رساندیم و ۵۰ پروژه جدید را نیز آغاز کردیم و به دنبال پروژه‌هایی رفتیم که دستاوردهای خوبی را داشته باشند.
وی با بیان اینکه ما منتظر فاینانسور و پیمانکاران خارجی نماندیم، افزود: امروز واردات ۱۶۰ قلم کالا را ممنوع کرده‌ایم.
توسعه بدون برنامه
وب‌سایت میز نفت درباره قراردادهای تازه وزارت نفت نوشت: وزارت نفت در حالی ادعا دارد که قرارداد توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی امضا می‌شود که هنوز، طرح توسعه اولیه این میدان آماده نشده است! در واقع هیچ برنامه دقیق تولیدی برای این میدان نفتی وجود ندارد.
براساس گزارش این وب‌سایت تخصصی نفت، اصولا برای انعقاد هر قرارداد نفتی، مهم‌ترین اصل فنی که کارفرما و پیمانکار برای دقیق بودن آن بیشترین زمان را صرف مذاکره می‌کنند، طرح توسعه یک میدان نفتی و گازی یا همان MDP است.زمانی که قرار شد آزادگان جنوبی توسط شرکت‌های ایرانی توسعه یابد، کار مطالعات مخزنی و تهیه و تدوین MDP این میدان به شرکت تهران انرژی واگذار شد، شرکتی که طرح توسعه بسیاری از میادین کشور را تدوین کرده است.در شرایطی که کارشناسان تهران انرژی در حال فعالیت روی مدل توسعه و پیش‌بینی تولید براساس سناریوهای احتمالی هستند، وزارت نفت تصمیم گرفته است قرارداد آن را به امضا برساند.در باب این اتفاق عجیب باید گفت، تا زمانی که MDP یک میدان تهیه نشود اصولا هیچ چشم‌اندازی برای یک میدان نفتی و گازی وجود ندارد، فلذا رسم رایج بر این است که طرح توسعه میدان از سوی پیمانکار به کارفرما ارائه ‌شده و در مرحله بعد درباره تحقق یا عدم تحقق آن تصمیم‌گیری شود.براساس گزارش میز نفت، کارفرما یا همان شرکت ملی نفت، پس از بررسی پیشنهاد پیمانکار براساس MDP ارائه‌شده، آن را بررسی کرده و در صورت رد کردن آن، پیمانکار باید آن را اصلاح کند.چنانچه MDP تایید شود، برنامه تولیدی مانند تعداد چاه‌ها، عمق چاه‌ها، دبی تولید، تاسیسات سطح‌الا‌رضی، کارخانه CTEP و‌… نهایی و براساس آن، قرارداد تدوین می‌شود و به مرحله امضا می‌رسد.
میز نفت در ادامه می‌نویسد: به بیان ساده‌تر، پیمانکار با MDP خود به کارفرما تعهد می‌دهد که با برنامه خود، در چه سالی چه میزان نفت و گاز از چه مخازنی و چه لایه‌ای و با چه دبی برداشت می‌کند و اگر به تعهد خود عمل نکند، باید جرایمی را پرداخت کند که نوع آن، در قراردادها مشخص می‌شود.باوجود این هنوز مشخص نیست وزارت نفت چرا به چنین اقدام غیرکارشناسانه‌ای دست زده و در یک مراسم صوری، برای یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان تصمیم‌گیری می‌کند.
البته حدس این موضوع کار سختی نیست؛ وقتی همه‌چیز نمایش باشد، دیگر نمی‌توان انتظار تصمیم‌گیری فنی برای میادین نفت و گاز داشت.