۱۴ چالش صنعت فولاد

رییس‌جمهور به همراهی سید محمد اتابک، وزیر صمت و آقامحمدی رییس گروه اقتصادی دفتر رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه توانمندی‌های بخش صنعت و معدن در تحقق رشد ۸‌درصدی بازدید کرد و از نزدیک در جریان دغدغه‌ها و مطالبات تولیدکنندگان قرار گرفت.
در این برنامه بهرام سبحانی، رییس انجمن فولاد در این دیدار ضمن ارائه توانمندی‌های فولادسازان، ۱۴چالش اصلی صنعت فولاد از جمله انرژی، لجستیک، مقررات ضدصادرات، مازاد ظرفیت، فرآیند صدور مجوزها و … را مطرح و بر لزوم ایجاد مرکز فرماندهی واحد برای صنعت فولاد کشور ‌منظور رفع این چالش‌ها تاکید کرد.
وی گفت: حجم گاز مصرفی در زنجیره فولاد کشور از سنگ آهن تا محصول نهایی تنها 4‌درصد از گاز تولیدی را شامل می‌شود و ۹۶‌درصد آن در جاهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و از این رو قطعی گاز صنعت فولاد تاثیری در تامین این نوع سوخت در دیگر بخش‌ها ندارد.
سبحانی گفت: در این شرایط هر حرکت کوچکی در حوزه کنترل مصرف و صرفه‌جویی می‌تواند گاز صنعت فولاد را تامین کند، این سوال از وزارت نفت وجود دارد که چرا در مواقع کمبود گاز بلافاصله به سراغ فولادی‌ها می‌رود و گاز این صنعت را قطع می‌کند. وی گفت: قطعی گاز در صنعت فولاد منجربه ایجاد مشکلاتی در حوزه اشتغال، صادرات، تامین نیاز داخل صنعت خودروسازی، لوازم‌خانگی و دیگر صنایع وابسته به فولاد می‌شود.
رییس انجمن فولاد افزود: از سوی دیگر سازمان‌های دولتی مانند سازمان امور مالیاتی، بیمه تامین اجتماعی، بانک‌ها و… در حوزه مطالبات مساعدتی را با شرکت‌های تولیدی ندارند و این شرایط نیز آزاردهنده است.
هدایت صنعت فولاد به‌سمت آزمایش و نوآوری
در ادامه عباس نجفی‌زاده، رییس هیات‌مدیره انجمن آهن و فولاد ايران گفت: باید به این سوال پاسخ دهیم که چگونه می‌توانیم ارتباطی درست و معنادار برقرار کنیم. به‌تدریج به این نتیجه رسیدیم که باید از الگوهایی پیروی کنیم که پیشتر در کشورهای دیگر تجربه شده‌اند. اگر به تاریخ توسعه صنعت فولاد در آن کشورها نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که این فرآیند به قدمت 2هزار سال پیش بازمی‌گردد. در ایران، ما از تیغه به‌عنوان سمبل انتخاب کرده‌ایم و با نگاهی به تاریخ، درمی‌یابیم که تحولات چندانی در این صنعت رخ نداده است. هرچند تحولات جزیی صورت گرفته اما به معنای واقعی کلمه، تکانی در این صنعت احساس نمی‌شود.
وی گفت: به‌تازگی، مراکزی طراحی و تاسیس شده‌اند که نقش واسطه‌ای میان صنعت و تحقیقات را ایفا می‌کنند. این مراکز با مفهوم سنتی تحقیقات متفاوت هستند و در آنها نوآوری‌ها و تکنولوژی‌های جدید به کار گرفته می‌شود. در این مراکز، افرادی با تجربه و تخصص در زمینه‌های مختلف گرد هم آمده‌اند تا صنعت فولاد را به‌سمت آزمایش و نوآوری هدایت کنند. به همین دلیل، مرکز فولاد تحت عنوان یک شرکت فعال سال‌هاست که در حال فعالیت است و صنایع فولاد می‌توانند از ایده‌ها و پژوهش‌های دانشگاهیان بهره‌برداری کنند و این ایده‌ها را به خط تولید منتقل سازند.
رییس هیات‌مدیره انجمن آهن و فولاد ايران افزود: به نظر می‌رسد صادرات فولاد با چالش‌هایی مواجه خواهد شد. برای واردات فولاد از هر کشوری، باید رد پای کربن را در نظر بگیریم. این موضوع نه‌تنها برای صادرات، بلکه برای ادامه فعالیت‌های صنعتی نیز اهمیت دارد. بنابراین توجه به رد پای کربن باید از هم‌اکنون در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد.
نجفی‌زاده ادامه داد: خوشبختانه صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع کلیدی، قابلیت بازیافت بالایی دارد. ما می‌توانیم با استفاده از اقتصاد چرخشی، ضایعات خود را به حداقل برسانیم. در مقایسه با سایر محصولات، ضایعات در صنعت فولاد تقریبا نزدیک به صفر است. وی گفت: نکته‌ای که باید در نظر داشته باشیم این است که فولادهای کربنی به تدریج جای خود را به فولادهای نسل سوم خواهند داد که دارای استحکام بیشتری هستند و ارزش‌افزوده بالاتری برای تولیدکنندگان دارند. همچنین باید به مشکلات ناشی از پدیده گلخانه‌ای توجه کنیم چراکه اگر اقدامی نکنیم، با معضلات بیشتری مواجه خواهیم شد.
نجفی‌زاده گفت: در نهایت، باید بدانیم که حجم انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از تولید فولاد در ایران نسبت‌به جهان وضعیت مناسبی ندارد. بنابراین ضروری است که با نگاهی جامع و آینده‌نگر، راهکارهایی برای رفع این چالش‌ها بیابیم و قدم‌هایی موثر در راستای توسعه پایدار صنعت فولاد برداریم.
تحقق رشد ۸درصدی، دولت ناظر و بخش خصوصی فعال می‌طلبد
نایب‌رییس اتاق ایران معتقد است: تحقق رشد ۱۳‌درصدی در حوزه معدن با تکیه بر ظرفیت بخش خصوصی امکان‌پذیر است، مشروط بر اینکه دولت محمدرضا بهرامن با اشاره به برگزاری نمایشگاه توانمندی‌های بخش صنعت و معدن و بازدید رییس‌جمهور از این نمایشگاه گفت: تحقق رشد ۱۳‌درصدی در بخش معدن و رسیدن به اهداف تعریف‌شده در برنامه هفتم توسعه، امکان‌پذیر است مشروط بر اینکه دولت فقط به‌عنوان ناظر کامل باشد و امور اجرایی را به دست بخش خصوصی بسپارد.
وی تصریح کرد: با برگزاری این نمایشگاه‌ها، سعی شده با هدف بررسی راهکارهای تحقق رشد ۸‌درصدی در بخش صنعت و معدن، نشست‌های تخصصی برگزار شود.
نایب‌رییس اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود مهم‌ترین چالش صنعت و معدن را که در بازدید رییس‌جمهور از نمایشگاه مورد تاکید تشکل‌های اقتصادی قرار گرفت، ناترازی انرژی و قیمت‌های دستوری دانست.
بهرامن ادامه داد: در حضور رییس‌جمهور آنچه به‌عنوان یک راهکار مطرح شد، میدان دادن به بخش خصوصی بود.
او تصریح کرد: علاوه‌بر اینکه سعی کردیم موضوعات را به صورت فشرده و دقیق در حضور رییس‌جمهور توضیح دهیم، نقطه‌نظرات را به صورت مکتوب و مستند تهیه کرده بودیم و هر تشکل مجموعه‌ای از مسائل و راه‌حل‌های خود را ارائه داد. در این بین، خانه معدن ایران نیز موضوعات حوزه را تشریح کرد و به ناترازی انرژی، منابع انسانی و مشکلات مربوط به بخش اکتشاف پرداخت و گزارشی معطوف به مقایسه‌های جهانی ارائه داد.
نایب‌رییس اتاق ایران که در عین حال ریاست خانه معدن را نیز به عهده دارد، افزود: در سال ۲۰۲۳، ارزش تامین مالی پروژه‌های بین‌المللی با ۲۶‌درصد کاهش به ۹۵۸‌میلیارد دلار رسید. این کاهش در تمام بخش‌ها قابل مشاهده بوده اما بخش معدن شاهد افزایش ۱۱‌درصدی در ارزش معاملات بوده است که نشان‌دهنده افزایش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های معدنی و امکان جذب بخشی از این سرمایه‌ها به سمت بخش معادن کشور است.
بهرامن با بیان اینکه ایران در میان ۱۵ کشور بزرگ معدنی جهان قرار دارد، گفت: برآورد می‌شود که برای رسیدن به متوسط رشد اقتصادی ۱۳‌درصد طی برنامه هفتم، لازم است طی پنج‌سال برنامه، در مجموع به ارزش ۵۵‌میلیارد یورو به خالص موجودی سرمایه کشور در بخش معادن افزوده شود.
او با تاکید بر ظرفیت‌های بالای معدنی ایران و ذخایر معدنی ویژه‌ای که در ایران قرار دارد، افزود: معادن مس، لیتیوم، نیکل، منگنز، کبالت، روی، ید، شورابه‌ها و عناصر نادر خاکی در ایران وجود دارد که جزو ویژگی‌های معدنی ایران هستند. بازار این مواد معدنی در پنج‌سال گذشته دو برابر شده است و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۴۰ به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد که به حدود 7/1 تریلیون دلار سرمایه‌گذاری جهانی معدن نیاز دارد.
بهرامن به لزوم حضور بخش خصوصی در اقتصاد اشاره و خاطرنشان کرد: معدن مهدی‌آباد از جمله نمونه‌هایی است که بعد از ۷۲ سال تعطیلی، توسط بخش خصوصی احیا شد.
او از ارتباط بین صنعت و دانشگاه، لزوم ارائه دوره‌های آموزشی و به‌روزرسانی منابع انسانی سخن گفت و تصریح کرد: امروز حدود ۳۲۰ دانشجو در کل کشور و با راهنمایی خانه معدن در این حوزه فعال هستند.
نایب‌رییس اتاق ایران تاکید کرد: با توجه به توضیحاتی که در حضور رییس‌جمهور مطرح شد، اعلام کردیم برای رسیدن به رشد ۸‌درصدی باید بخش خصوصی ورود و دولت تنها به عنوان یک ناظر کامل نقش‌آفرینی کند.