۳۰ میلیارد دلار نفت ایران در دهان اژدها

مریم السادات خرمگاه – روز گذشته رقم بدهی نفتی چین به ایران در صدر اخبار خبرگزاری‌های خارجی قرار گرفت و قبل از هر ایرانی دیگر فعالان حوزه رسانه را شوکه کرد.
براساس گزارش‌های منتشر شده در فاینانشیال تایمز و رویترز در حال حاضر چین رقمی معادل ۳۰ میلیارد دلار به ایران بدهی دارد یعنی حداقل شش برابر رقم بدهی هند دومین خریدار بزرگ نفت ایران.
چین که اولین مقصد صادرات نفت ایران است طی دو سال به دلیل تحریم‌های مالی و بانکی علیه ایران از پرداخت بیش از ۳۰ میلیارد دلار عاجز شده اما با این وجود مبادلات اقتصادی ایران و چین در سال جاری ۴۹ درصد افزایش داشته است.
ایران سومین تامین‌کننده نفت چین است که در سال ۲۰۱۰، ۱۲ درصد از کل نفت مورد نیاز چین را تامین کرده است و از ابتدای ژانویه تا آپریل ۲۰۱۱، ۵۴۹/۸ میلیون تن نفت به چین صادر کرده که این رقم حاکی از افزایش ۳۲ درصدی در مقایسه با مدت زمانی یاد شده در سال گذشته می‌باشد.
به علاوه در ماه‌های اخیر ایران و چین توافق‌های همکاری گسترده‌ای را در بخش نفت و صنعت امضا کرده‌اند که براساس آن ایران حجم قابل‌توجهی محصولات معدنی برای زردپوستان چینی صادر کرده اما اژدها در پرداخت پول ایران با مشکل مواجه است و احتمالا به جای دلار شاهد سرازیری کالا‌های چینی به بازار ایران خواهیم بود.
سرازیری کالاهای بی‌کیفیت به کشور
بر اساس این گزارش، روزنامه فاینانشیال تایمز نوشت: ایران و چین برای دور زدن تحریم‌های مالی ایالات متحده شیوه‌ای جدید برای معاملات پایاپای کالا به کالا در قبال فروش نفت ایران به چین در پیش گرفته‌اند.براساس این گزارش، چینی‌ها چندان بی‌میل نیستند که به بهانه تحریم‌های مالی ایران از دادن دلار به ایران به بهانه تحریم‌های مالی و بانکی سر باز بزنند و در عوض ایران را مجبور به خرید «کالاهای بنجل» خود کنند.
ابراز نگرانی ایران
این روزنامه ادامه داد: مقامات ایرانی از اینکه بزرگ‌ترین مشتریان نفت خام ایران مثل چین و هند نمی‌توانند در مقابل نفت دریافتی، پول بدهند عصبانی هستند این روند باعث شده که در ایران برخی از ارزها با کمبود روبه‌رو شوند. برخی مقامات ایرانی از این موضوع که مشتریان نفتی ایران یکی پس از دیگری از پرداخت پول نفت خریداری شده عاجز می‌شوند ابراز نگرانی می‌کنند و این در حالی است که کمبود نقدینگی و کاهش ارزش پول اقتصاد وابسته به نفت ایران را تحت‌تاثیر قرار داده است.این گزارش می‌افزاید این به نفع چینی‌ها و هندی‌هاست که به جای دادن دلار در ازای خرید نفت ایران، به این کشور «یوآن» ( پول ملی چین ) یا «روپیه» (پول ملی هند) بدهند و یا در عوض در ازای پول نفت ایران با بستن قراردادهایی مبادله پایاپای کالا به کالا کنند.
به گزارش فاینانشیال‌تایمز براساس ادعای برخی منابع می‌نویسد که ایران و چین هم‌اکنون مشغول مذاکره هستند تا به جای پرداخت سالانه ۲۰ میلیارد دلار از سوی چین به ایران ( برای خرید نفت) دو کشور یک قرار داد مبادله کالا به کالا منعقد کنند و ایران به جای دریافت پول در ازای فروش نفت خود از چین کالا وارد کند.
تایمز هم در این خصوص نوشته است چین هم‌اکنون به دلیل تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا در دو سال گذشته ۳۰ میلیارد دلار بابت پول نفت وارداتی خود از ایران بدهکار است و این مذاکرات در واقع به عنوان راهی برای برون‌رفت از این وضعیت و پرداخت بدهی چین به ایران در حال انجام است.این در حالی است که هم‌اکنون مشکل پرداخت پول نفت صادراتی ایران یکی از مشکلات جاری در روابط اقتصادی ایران و هند نیز می‌باشد و بنا به اعلام منابع رسمی در ایران و هند هم‌اکنون رقمی بین پنج تا هشت میلیارد دلار بابت خرید نفت ایران بدهکار است.
بررسی طرح مبادله پایاپای کالا
بنا بر گزارش تایمز یکی از مقامات سابق ایران می‌گوید که ایران هنوز مشغول بررسی طرح مبادله پایاپای کالا و نفت با چین است و هنوز در این باره تصمیم نگرفته است.
این مقام سابق می‌گوید: مسوولان ایران و چین برای حل مشکل هنوز در مرحله اولیه مذاکرات هستند ولی هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌اند و تهران پیشنهاد چینی‌ها برای دریافت کالا یا یوآن در مقابل نفت صادراتی به چین را نپذیرفته است. چین و هند از باقی ماندن پول نفت ایران در بانک‌های خود بسیار خوشحال هستند.چین و هند به ترتیب بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران هستند که روی هم ۱/۳ نفت ایران را خریداری می‌کنند
براساس این گزارش، چین در سال گذشته ۴۹ درصد بیش از سال قبل از آن، از ایران نفت وارد کرده است. این در شرایطی است که ایران هفته گذشته به هند هشدار داد که در صورت پرداخت نکردن بدهی‌های نفتی، صادرات به این کشور متوقف خواهد شد.
اما بر خلاف هند که تقریبا کالایی به ایران صادر نمی‌کند، چین بازار ایران را به انحصار خود در آورده است و می‌تواند از معامله پایاپای برای واردات نفت استفاده کند. پکن در همه بخش‌های ایران از ساخت تونل گرفته تا صادرات اسباب‌بازی و صنعت انرژی حضور دارد. صنعتی که شرکت‌های اروپایی مانند توتال و شل با توجه به فشار تحریم‌ها از آن خارج شدند.
ارزش روابط تجاری ایران و چین ۲۹ میلیارد دلار
گفتنی است که ارزش روابط تجاری ایران و چین در سال گذشته ۲۹ میلیارد دلار برآورد شده است که نسبت به سال ۲۰۰۹ حدود ۴۰ درصد رشد نشان می‌دهد. اخیرا نیز قرارداد‌های اقتصادی متعددی بین تهران و پکن امضا شده است.
فاینانشیال تایمز در این رابطه به نقل از یکی از مقامات سابق ایرانی می‌نویسد: چین و هند از نگه داشتن پول ایران در بانک‌ها خشنود هستند و می‌کوشند تا از طریق معامله پایاپای محصولات بی‌کیفیت خود را به ایران صادر کنند یا به ایران یوآن و روپیه پرداخت کنند که به اندازه دلار و یورو و پوند ارزش ندارد.یک مقام رسمی پیشین ایران هم که خواست نامش فاش نشود در این باره تاکید کرد این به نفع چین و هند است که به جای پرداخت ارزهای قوی و معتبر بین‌المللی یوآن و روپیه به ایران بپردازند یا کالاهای بی‌کیفیت خود را به ایران صادر کنند.
این روزنامه به نقل از یکی از مقامات سابق ایران که خواسته نامش فاش نشود، نوشت: چین و هند هر دو از نگه داشتن پول ایران در بانک‌های خود خوشحال هستند و سعی دارند ایران را وارد معاملات پایاپای برای فروش کالاهای بی‌کیفیت خود و یا پرداخت یوآن و روپیه به جای ارز سخت کنند.