۵۰ سال دیگر نفت و گاز مشتری نخواهد داشت

«به‌طور قطع کمتر از ۵۰ سال دیگر نفت و گاز ما مشتری نخواهد داشت و باید از حالا به دنبال تغییر استراتژی‌های حوزه انرژی خود باشیم.» این را مهرداد عباد کارشناس انرژی و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران مطرح کرده است. آن‌طور که عباد گفته در ۵ سال گذشته شاهد تغییر استراتژی‌های انرژی کشورها بودیم، به‌طوری که بسیاری از کشورها به سمت استفاده از انرژی‌های نو حرکت کرده‌اند و سرمایه‌گذاری در این حوزه به شدت افزایش پیدا کرده است.
در سال‌های اخیر، کشورهای اروپایی سرمایه‌گذاری وسیعی را بر روی خودروهای برقی آغاز کرده‌اند. این موضوع به خصوص بعد از جنگ اوکراین و روسیه تسریع یافته است. علاوه بر اروپایی‌ها بسیاری از کشورها طرح‌های توسعه‌ای خود را برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر آغاز کرده‌اند.
عباد می‌گوید: در کشور ما وقتی صحبت از انرژی‌های نو می‌شود، این تصور ایجاد می‌شود که باید به دنبال توسعه انرژی‌های بادی و خورشیدی باشیم. این در حالی است که امروزه در دنیا انرژی‌های هیدروژنی و همجوشی هسته‌ای را به عنوان یکی از موثرترین و پاک‌ترین انرژی‌های نو می‌شناسند.
به گفته وی، همجوشی هسته‌ای و هیدروژنی پاک‌ترین انرژی نو در دنیا محسوب می‌شود. تصور این بود که در ۲۰ تا ۳۰ سال آینده به این انرژی دست پیدا کنیم. اما در ۳ سال گذشته دو دانشگاه توانسته‌اند به تولید این انرژی در آزمایشگاه‌های خود دست پیدا کنند. انرژی دیگری که دنیا روی آن تمرکز کرده استفاده از انرژی‌های هیدروژنی است. ما امروز در دنیا با تاکسی‌های هیدروژنی، قطارها و حتی هواپیمای هیدروژنی مواجه هستیم. سرمایه‌گذاری در این حوزه تنها به کشورهای غربی محدود نمی‌شود. به عنوان مثال عربستان در شهر نئومی که می‌سازد قرار است کل انرژی خود را از انرژی‌های هیدروژنی تامین کند. جدای از این خودروسازان بزرگ دنیا همچون بنز، ب‌ام‌و، تویوتا و هیوندا که به دنبال تولید خودروهای هیدروژنی هستند، انجمنی را به همراه تولیدکنندگان بزرگ انرژی همچون شیل و موبیل راه‌اندازی کرده‌اند تا در آینده نزدیک از این انرژی در تولیدات خود استفاده بیشتری داشته باشند. بعد از عربستان امارات در این حوزه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای را داشته طوری که ما در این کشور شاهد فعالیت تاکسی‌های هیدروژنی هستیم.
ظرفیت میادین گازی به نصف رسید
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران به بازار گفته است: با وجود چنین توسعه‌ای در صنعت انرژی نو و پاک تمرکز ما در ایران همچنان روی نفت و گاز بوده و حتی هدف‌گذاری‌ها در زمینه انرژی‌های بادی و خورشیدی هم محقق نمی‌شود و شاهد عقب‌ماندگی هستیم. این عقب‌ماندگی در شرایطی است که پیش‌بینی می‌شود در کمتر از ۵۰ سال آینده نفت و گاز ما تمام شود.
به گفته وی، ظرفیت میادین به نصف خود رسیده به همین دلیل استحصال گاز حسابی سخت شده و به تکنولوژی جدید نیاز دارد. حال آنکه در ۱۰ سال گذشته ایران به واسطه تحریم‌ها قادر به واردات و تامین تکنولوژی جدید نشده است.
این کارشناس انرژی، همچنین با اشاره به نصف شدن ظرفیت میادین گازی کشور گفت: به همین دلیل استحصال گاز از این میدان به شدت سخت شده و به تکنولوژی جدید نیاز دارد. این در حالی است که در ۱۰ سال گذشته ایران به واسطه تحریم‌ها قادر به واردات و تامین تکنولوژی جدید نشده است. در چنین شرایطی بهترین راهکار برای حل بحران انرژی توجه بیشتر به توسعه انرژی‌های نو است.
او با اشاره به تغییر رویکرد کشور‌ها در تغییر سبد انرژی مصرفی خود، تصریح کرد: آلمان ترکیب تامین انرژی خود را تغییر داده و توانسته با این استراتژی بخش زیادی از انرژی خود را خود تامین کند. جالب است که بدانید این کشور به دنبال بروز نگرانی‌ها نسبت به تامین انرژی بعد از جنگ روسیه و اوکراین ترکیب تامین انرژی خود را تغییر داد و به سمت استفاده بیشتر از انرژی‌هایی همچون انرژی‌های بازیافتی و بایو‌سوخت‌ها حرکت کرد. حالا علاوه بر تامین بخشی از برق مورد نیاز خود از محل، موفق به صادرات انرژی تولید‌شده از این بخش‌ها هم شده است.
عباد درباره اینکه آیا ایران هم توانایی تولید انرژی‌های هیدروژنی را دارد، می‌گوید: تولید این انرژی به هیچ وجه کار سختی نیست و به تکنولوژی خیلی خاص و پیچیده‌ای هم نیاز ندارد. هم‌اکنون تولید هیدروژن از دو روش قابل انجام است. روش اول الکترولیز کردن آب است. این همان روش پاکی است که دنیا روی آن سرمایه‌گذاری کرده است و روش دوم همان روشی است که هم‌اکنون در پالایشگاه شازند در حال انجام است. در این روش برای تولید هیدروژن گاز سوزانده می‌شود و به همین دلیل آلایندگی‌هایی را هم دارد.
عباد با اشاره به مساله ‌گذار از انرژی‌های فسیلی ادامه داد: به‌طور قطع در آینده نزدیک نفت و گاز ما مشتری نخواهد داشت و باید از همین حالا به دنبال تغییر استراتژی‌های قبلی خود و تدوین استراتژی جدید در حوزه انرژی باشیم، چراکه حتی اگر امروز تغییرات را شروع کنیم، ۵ سال دیگر به نتیجه خواهیم رسید.
این کارشناس انرژی بر این باور است که برای حل مشکلات خود به یک برنامه بلند‌مدت نیاز داریم، اما متاسفانه به دلیل تحریم‌های داخلی و خارجی دچار روزمرگی شده و از برنامه‌ریزی بلند‌مدت غافل شده‌ایم و خاموشی‌ها و قطعی‌های برقی که امروز در کشور مشاهده می‌کنیم، نتیجه همین غفلت چندین‌ساله است.
او ارتباط دادن همه مشکلات به تحریم را نادرست می‌داند و می‌گوید: درست است که تحریم‌ها دردسرهای متعددی را برای ما ایجاد کرده و بار مالی سنگینی را به بخش‌های مختلف اقتصادی تحمیل کرده است، اما نباید فراموش کرد که ما در سال‌های گذشته، در کنار تحریم‌های خارجی با محدودیت‌های داخلی و بعضا تصمیماتی مواجه بودیم که شرایط را برای فعالان اقتصادی دشوار کرده است. متاسفانه برخی تصمیمات داخلی نیز در رسیدن به این شرایط سهیم بوده که به جای بهبود شرایط فعالان اقتصادی کار آنها را دشوار کرده است. کشور در آستانه نهایی شدن قانون برنامه هفتم توسعه قرار دارد. ما باید این سوال را بپرسیم که قوانین توسعه قبلی به چه شکل و تا چه حدی اجرایی شده‌اند و دلایل عدم موفقیت آنها در برخی بخش‌ها چه بوده است.