۹۲، سال آزمون سخت اقتصاد

گروه بورس- دهمین نشست «صبحانه کاری بازار سرمایه» با موضوع نقش و سهم بازار سرمایه در سال حماسه اقتصادی دیروز با حضور مدیران و فعالان بازار سرمایه برگزار شد.
در این جلسه سخنرانان اتفاق نظر داشتند که در صورت غفلت دولت از نظر اقتصاددانان و نبود حمایت عملی از تولید و اقتصاد، ‌سال بسیار سختی را پیش‌رو خواهیم داشت.
افزایش افسار‌گسیخته تورم و نقدینگی
بهروز خدارحمی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران با ارایه سه آمار، جایگاه و نقش بازار سرمایه را در سالی که به اعتقاد وی همه امیدها به بهبود شرایط اقتصادی بوده، این‌گونه عنوان کرد: آمار اول درخصوص بدهی ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت به بخش‌خصوصی است که به نظر می‌رسد چاره‌ای جز ضرب اسکناس و دامن زدن به نقدینگی افسارگسیخته برای ادای این دین وجود ندارد همچنین آمار بعدی مربوط به بدهی ۷۰ هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی به شبکه بانکی بوده که با دغدغه‌های نقدینگی حاکم بر عمده صنایع ما هم ادای دین توسط بخش خصوصی بسیار مشکل است و هم به دلیل رعایت نکردن ضریب‌های اطمینان در شبکه بانکی و عدم بازپرداخت توسط تسهیلات‌گیرندگان، شبکه بانکی را فلج خواهد کرد. این در حالی است که پیش‌بینی ۱۲۰ هزار میلیارد تومانی یارانه توسط دولت در سال جدید آخرین آمار ارایه‌شده توسط دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری بود.
وی با بیان اینکه تمامی این آمارها به اضافه رقم نقدینگی حال حاضر که برآوردها آن را ۴۳۰ هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد حکایت از سالی است که بیشترین اثر تورمی و بیشترین آسیب در اقتصاد را شاهد خواهیم بود، گفت: صرفنظر از اتفاقاتی که در بخش خارجی، برون‌سازمانی یا در قالب تحریم‌ها حتما مشمول آن خواهیم شد، حداقل از بعد داخلی آنچه گریبانگیر اقتصاد خواهد بود، افزایش افسارگسیخته نقدینگی و به تبع آن تورم خواهد بود. در همه بخش‌های اقتصادی بجز بورس اوراق بهادار و بازار سرمایه همیشه افزایش قیمت‌ها نامیمون و غیرخجسته تلقی می‌شود و فقط در بخش‌های بازار سرمایه اگر این افزایش قیمت را تجربه کنیم خوشحال می‌شویم و آن را در شاخص‌های تورم لحاظ نمی‌کنیم.
خدارحمی با تاکید بر اینکه امیدواریم در سال جدید بتوانیم شعار حماسه اقتصادی را در بازار سرمایه به عمل تبدیل کنیم، ادامه داد: سال گذشته هم قرار بود تولید ملی را حمایت کنیم که این توفیق را به خاطر شرایط خاص کشور در جامعه جهانی پیدا نکردیم اما به نظر می‌رسد امسال بهترین و کاراترین صنایع که در بازار سرمایه فعال هستند با حمایت و هدایت نقدینگی‌ها به سمت بازار حداقل شاهد عمل کردن به بخشی از آنچه تحت عنوان حماسه اقتصادی نام برده می‌شود، باشیم.
شرکت‌ها در انتظار تصویب بودجه
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس اوراق بهادار نیز اعلام کرد:بررسی عملکرد این سازمان نشان می‌دهد که باید به سمت شفاف‌سازی و نظارت بهتر قدم برداریم.
ایوب باقرتبار با بیان اینکه تا چه حد به وظایف خود درست عمل می‌کنیم، افزود: نهادهای ناظر، سازمان بورس، شرکت‌های سرمایه‌گذار، شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های سبدگردان، شرکت‌های مشاوره و… باید به این موضوع توجه داشته باشند که آیا آنها نیز به درستی به وظایف خودعمل می‌کنند یا خیر؟
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس اوراق بهادار با اشاره عملکرد سازمان بورس در‌خصوص وظایفش تصریح کرد: روند کار ما بر این است که شفاف‌سازی هرچه بیشتر انجام شود و بررسی عملکرد سازمان این مساله را پررنگ‌تر می‌کند که باید به سمت شفاف‌سازی و نظارت بهتر قدم برداریم.
وی مشکل اصلی را ارایه نشدن اطلاعات از سوی برخی شرکت‌ها دانست و گفت: همچنین برخی از شرکت‌ها درخصوص ارایه اطلاعات این مساله را عنوان می‌کنند که هنوز بودجه آنها معلوم نیست.
باقرتبار با بیان اینکه اقتصاد کشور دولتی است، تصریح کرد: در حال حاضر هنوز بودجه سالانه کشور تصویب نشده است و تاخیر چهار ماهه دارد و بسیاری از شرکت‌ها معطل تصویب بودجه هستند.
وی خاطرنشان کرد: تلاش برای شفاف‌سازی فشار به شرکت‌ها می‌آورد و این وظیفه بر‌عهده شرکت‌های هلدینگ است ضمن اینکه نباید از نظر دور داشت که بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهند.
بدون استقلال بانک مرکزی همه چیز شوخی است
سعید اسلامی بیدگلی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری آرمان آتی نیز به بی‌اهمیت بودن رشد شاخص بورس نسبت به کاهش ارزش پول ملی اشاره کرد و گفت که ای کاش در سال گذشته بورس شش درصد رشد می‌کرد ولی از ارزش پول ملی کاسته نمی‌شد این در حالی است که رشد بورس و قرار گرفتن بورس تهران در صدر فدراسیون جهانی بورس‌ها در سایه تورم شدید اهمیتی ندارد.
اسلامی تاکید کرد: هیچ راهی در بلندمدت بجز کوچک‌سازی دولت و استقلال بانک مرکزی نیست و بدون آنها بانک مرکزی، بازار سرمایه و تامین مالی شوخی است و ما هم با هر سمتی در این شوخی حضور داریم.
بانک‌ها رو به ورشکستگی
همچنین غلامحسین ‌دوانی، رییس هیات‌مدیره موسسه حسابرسی و خدمات مالی دایارایان گفت: اگر می‌خواهیم معضلات اقتصادی حل شود باید صادقانه بایستیم و مشکلات را مطرح کنیم؛ در این راستا باید اقتصاد کشور را فعال کنیم چراکه بازار سرمایه تنها یکی از ابزارهای اقتصاد است.
دوانی با اشاره به سخنان دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری گفت: مواردی که آقای خدارحمی به آن اشاره داشتند برای اقتصاد کشور بسیار خطرناک است گرچه بدهی ۷۰ هزار میلیارد تومانی بخش‌خصوصی را نمی‌توان به پای این بخش نوشت چراکه ۸۰ درصد آن متعلق به ۳۷ نفر است.
وی با بیان اینکه متاسفانه بانک‌های کشور از نظر تمام استانداردهای بین‌المللی رو به ورشکستگی است، ادامه داد: بانک‌ها بیش از ۱۲۰ درصد سپرده‌های خود را وام داده‌اند و هیچ ذخیره‌ای در صورت‌های مالی نیست به طوری که به ما حسابرسان انتقاد وارد است.
دوانی با انتقاد از بی‌نظارتی در بازار سرمایه گفت: نمونه این بی‌نظارتی در فروش هلدینگ‌ چند روز گذشته یا اتفاقی که در سهام پتروشیمی که از ۱۰۰ به ۸۰۰ تومان به دلیل ندادن اطلاعات رسید، قابل مشاهده بود این در حالی است که اگر جلوی این اتفاقات گرفته نشود، سال بدی را پیش‌رو داریم چراکه اتفاقات بدتر از این برای سال‌های آینده پدید خواهد آمد.
وی با اشاره به کتابی که در حال حاضر در بازار موجود سه مرتبه به چاپ رسیده است، گفت: در این کتاب مسایلی درخصوص اینکه چگونه می‌توان اقتصاد کشور را از پا درآورد، افشا شده است. متاسفانه این اتفاقات در اقتصاد در حال رخ دادن است اما کسی به آن توجه نمی‌کند. کل ظرفیت بورس کشور را بالا و پایین کنیم ۸۵ میلیارد دلار است، یعنی اگر سرمایه‌گذار خارجی بیاید با ۴۵ میلیارد دلار می‌تواند بورس ما را به دست بگیرد. به نظر من اگر قرار است حماسه‌ای در کشور اتفاق بیفتد، مدیران و مسوولان اول باید در برابر این اتفاقات بایستند چراکه با این اعداد حماسه‌ای اتفاق نمی‌افتد و ما به قهقرا خواهیم رفت.
بازار سرمایه شکننده است
دوانی شرایط بازار سرمایه را شکننده دانست و گفت: تصورم این است برخی مدیران، کارشناسان و بازیگران بازار سرمایه به علت دخالت در سفته‌بازی علاقه‌مند به این مسایل هستند و متاسفانه برخی روزنامه‌ها آن را منعکس نکرده و مسایل را صریح مطرح نمی‌کنند.
وی ادامه داد: اگر قرار باشد روزی با مسببان این کار برخورد شود باید بررسی کنند چطور اجازه داده شده در سهم یک پتروشیمی سهم‌ها بالا و پایین شود چون به نظرم ساختگی بوده و علتی جز ندادن اطلاعات اولیه و بازی با سهام توسط مدیران اولیه پتروشیمی نداشته چراکه اطلاعات موثقی در این زمینه دارم بنابراین نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم بازار عمق داشته باشد و مردم برای ورود به بازار سرمایه اطمینان کنند.
وی یادآور شد: اگر می‌خواهیم معضلات اقتصادی حل شود باید صادقانه بایستیم و مشکلات را مطرح کنیم. این حجم نقدینگی نباید به بازار سرمایه هدایت شود چراکه ویرانگر است و به سفته‌بازی دامن می‌زند و هیچ کشوری اجازه ورود این حجم نقدینگی را نمی‌دهد بنابراین ما باید اقتصاد کشور را فعال کنیم چراکه بازار سرمایه تنها یکی از ابزارهای اقتصاد است.
حماسه اقتصادی یک جاده دوطرفه است
همچنین عباس هشی، عضو جامعه حسابداران رسمی با اشاره به اینکه این روزها تاکید روی حماسه اقتصادی است در مورد شرایط اجرا و عمل به حماسه اقتصادی گفت: دولت باید به وظایفش عمل کند و مسوولیت‌هایش را بپذیرد و مردم هم همراه باشند اما چیزی که این روزها زیاد گفته و به آن پرداخته می‌شود فرهنگ‌سازی برای مردم است.
هشی افزود: یک نمونه آن مالیات است، تا پیش از این تمام درآمدهای دولت‌ها در ایران بر پایه نفت بوده و مالیات هم نقشی نداشته است. متاسفانه شیوه فرهنگ‌سازی همیشه بر این منوال بوده که روی سخن با مردم بوده است اما هیچ مسوولی نگفته که ما چه کار باید انجام دهیم و چه مسوولیتی داریم. نهادهایی که مردم را به مالیات دادن تشویق می‌کردند خودشان فرار مالیاتی داشتند!
عضو جامعه حسابداران رسمی در مورد اهمیت پرداخت مالیات در حماسه اقتصادی تاکید کرد: مردم با پرداخت مالیات می‌توانند از دولت‌ها بابت خدمات ارایه شده حساب‌خواهی کنند. این نظر در بین بیشتر اقتصادهای دنیا وجود دارد که مالیات شاه‌بیت اقتصاد است. اگر مالیات هر کشوری درست شود وضع اقتصادی آن کشور درست خواهد شد و این موضوع یک اصل است. دلیل آن هم روشن است همان‌طور که توضیح دادم رابطه حساب خواهی مردم زیاد و مستمر می‌شود. تا این رابطه درست نشود دولت‌ها احساس مسوولیتی برای انجام امورشان نخواهند داشت و به راحتی از زیر بار مسوولیت فرار می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: حال موضوع هدایت منابع مالی مطرح می‌شود. همه مردم پول ندارند که به راحتی شرکت تاسیس کنند بنابراین بانک‌ها باید در تامین این سرمایه‌ها به مردم کمک کنند. شرکت‌های سهامی عام مرکزی هستند که می‌توانند پول‌های کوچک مردم را جمع کنند.
ارزش پول ملی، ناموس اقتصاد
هشی با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری و شفافیت در بورس و شرکت‌های بورسی گفت: زمانی که سهامی در بورس‌های خارجی عرضه می‌شود با توجه به شفافیت شرکت‌ها نقدینگی و پول‌های به دست آمده از بازار دوباره در همان شرکت‌ها یا بورس سرمایه‌گذاری می‌شود اما در شرکت‌های ایران مشخص نیست. در شرکت‌های عرضه شده مانند خلیج‌فارس شرکت پتروشیمی شرکت‌ها را مجبور به سرمایه‌گذاری مجدد می‌کند اما در مورد شرکت‌های خصوصی این اجبار و الزام وجود ندارد.
وی افزود: ممکن است پول به دست آمده از فروش سهام در جای دیگر که سود‌آوری بیشتری هم دارد سرمایه‌گذاری شود همان‌طور که در مورد مخابرات اتفاق افتاد. در دهه ۷۰ مخابرات از جمله شرکت‌هایی بود که به دنبال خرید ساختمان و ملک بود. همین کار باعث افزایش قیمت مسکن و ملک در کشور شد. پس از شرکت‌های مضاربه‌ای به این کار دامن زدند.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در مورد تاثیرات بازار سرمایه و نقش مردم در اقتصاد یادآور شد: همه اینها مربوط به ارزش حفظ پول ملی و ارزش استقلال بانک مرکزی است. وقتی دولت به این مسوولیت مهم بی‌توجه شده دیگر چه انتظاری می‌توان داشت. ارزش پول ملی ناموس اقتصاد یک کشور است. کاهش ارزش پول ملی هم با نرخ برابری سنجیده می‌شود. وی تصریح کرد: وقتی قیمت ارز بالا می‌رود یعنی ارزش پول ملی کاهش پیدا کرده است. همه افراد و کسانی که رسانه‌ای در اختیار دارند در این مورد حرف می‌زنند اما وقتی مردم در مورد گرانی این کاهش ارزش پول حرف می‌زنند فقط حرف است و کسی به آن توجه نمی‌کند. همه دولت‌ها از سال ۱۳۶۰ به بعد در مورد نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی سهیم هستند. در تمام این دولت‌ها سکانداران اقتصاد کشور (وزیر اقتصاد و…) مهندسان بودند نه اقتصاددانان. ما برای اقتصاد ارزشی قائل نبودیم.
مقایسه با جهان حدسی شده
حسین خزلی‌خرازی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده نیز در مورد اهمیت بازار سرمایه و کارکردهای آن در اقتصاد گفت: اجازه بدهید برای اینکه دقیق‌تر در مورد بازار سرمایه صحبت کرده باشیم به چهار نکته کلیدی اشاره کنیم. نخست در مورد محاسبه ارزش جاری بازار باید گفت، اگر ارزش جاری بازارمان ۲۴۰ هزار میلیارد تومان باشد و با دلار ۳۵۰۰ تومانی محاسبه شود ۶۸ هزار میلیارد تومان و اگر با دلار ۲۵۰۰ تومانی باشد حدود ۹۸ میلیارد دلار می‌شود. وی افزود: البته این ارقام همان‌طور که آقای دوانی گفتند رقم‌های بسیار کمی در دنیاست، متاسفانه یکی دو سالی است که آمار مقایسه‌ای ما در ۵۴ بورس عضو WFE منتشر نمی‌شود و دلایل آن را هم همه دوستان می‌دانند. تا دو سال پیش یک آمار رسمی‌تر و دقیق‌تری داشتیم که کجای بازار سرمایه و بورس‌های دنیا هستیم الان خودمان باید حدس بزنیم.
مدیرعامل کارگزاری بانک آینده درباره اهمیت گردش مالی گفت: در یکی از مصاحبه‌های مدیران میانی سازمان بورس اگر اشتباه نکنم عنوان شده بود سال گذشته بورس‌های ما جمعا ۱۱ هزار میلیارد تومان پول جدید برای اقتصاد ایران تامین کرده‌اند شامل افزایش سرمایه‌ها، انتشار اوراق و درآمد ثابت.
وی افزود: این هنوز جای کار دارد که کدام بخش از افزایش سرمایه‌ها تامین مالی است و آیا معاملات نسیه بورس کالا که به‌گونه‌ای پیش‌فروش محسوب می‌شود جزو تامین مالی بگیریم یا نه؟