3 عامل پرواز قیمت سیب‌زمینی

«جهان‌صنعت»- «عدم ذخیره‌سازی سیب‌زمینی» به همراه «نوسانات آب و هوایی» و همچنین «وجود بخشنامه‌های متعدد و محدودیت‌زا» به عنوان علل جهش قیمت سیب‌زمینی معرفی شدند.
به گفته رییس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران، چند روز بارندگی شدید در جنوب کرمان و بارش برف در کرمان و سرمازدگی محصولات، برداشت و حمل سیب‌زمینی از این استان و عرضه آن به بازار مصرف کشور را کند کرده و این امر به کمبود سیب‌زمینی و افزایش قیمت آن انجامیده است.
خسرو طالبی‌رحیق در گفت‌و‌گو با ایلنا درباره دلیل افزایش قیمت سیب‌زمینی به ۵۰‌هزار تا ۶۰‌هزار تومان در هر کیلو اظهار کرد: چند روز بارندگی شدید در جنوب کرمان و بارش برف در کرمان و سرمازدگی محصولات، برداشت و حمل سیب‌زمینی از این استان و عرضه آن به بازار مصرف کشور را کند کرده و این امر به کمبود سیب‌زمینی و افزایش قیمت آن انجامیده است.
وی افزود: انجمن از ابتدای اردیبهشت سال جاری در مکاتبه با وزارت جهاد کشاورزی نسبت به لزوم ذخیره‌سازی سیب‌زمینی برای زمستان هشدار داده بود اما متاسفانه در تامین اعتبار آن کم‌کاری شد و اگر ۵۰‌هزار تا ۶۰‌هزار تن ذخیره‌سازی احتیاطی انجام شده بود، امروز بازار با کمبود و جهش قیمت روبه‌رو نمی‌شد، بنابراین قیمت کنونی به دلیل کاهش تولید اتفاق نیفتاده و برآمده از چالش پیش‌آمده در عرضه است.
طالبی‌رحیق اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ ذخیره‌سازی استراتژیک انجام شد اما این ذخیره در بازار داخل مورد استفاده قرار نگرفت و در همین حال وزارت کشاورزی هم اجازه صادرات را نمی‌داد، این اتفاق به مازاد سیب‌زمینی در بازار و متضرر شدن ذخیره‌کنندگان انجامید.
رییس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران تصریح کرد: قطعی مکرر برق در تابستان تولید امسال را کاهش داده و در سال جاری مازاد سیب‌زمینی که در سال‌های پیشین وجود داشت، در اختیار نیست اما کمبودی هم وجود ندارد و برابر با مصرف کل کشور سیب‌زمینی تولید شده است.
وی بر زودگذر بودن قیمت‌های کنونی تاکید کرد و گفت: افزایش قیمت سیب‌زمینی تداوم نخواهد داشت و در چند روز آینده با رسیدن سیب‌زمینی‌های کشت شده در جنوب کرمان به بازار مصرف قیمت‌ها متعادل می‌شود.
طالبی‌رحیق در پاسخ به اینکه آیا صادرات می‌تواند دلیل افزایش کنونی قیمت‌ها باشد، تصریح کرد: در یک تا دو ماه گذشته قیمت سیب‌زمینی در داخل افزایش یافته تا جایی که دیگر صادرات صرفه اقتصادی ندارد و سیب‌زمینی ایران نمی‌تواند در بازارهای صادراتی با محصول مشابه دیگر کشورها رقابت کند، ضمن اینکه در ۱۰‌سال گذشته حجم صادرات سیب‌زمینی ایران به طور متوسط ۶۰۰‌هزار تن در هر سال بوده، امسال حجم صادرات به این رقم هم نرسیده است.
وی اضافه کرد: سالانه ۵‌میلیون تا ۵‌میلیون و ۵۰۰هزار تن سیب‌زمینی در کشور تولید می‌شود و خوشبختانه کشور در تامین این محصول خودکفا بوده و این در حالی است که سیب‌زمینی در فهرست محصولات استراتژیک ایران پس از غلات رتبه دوم اهمیت را دارد؛ از رقم یادشده برای تولید سیب‌زمینی علاوه بر ۶۰۰‌هزار تنی که صادر می‌شود، ۶۰۰‌هزار تن دیگر برای تهیه بذر استفاده می‌شود و باقی مانده آن در بازار داخل به مصرف صنایع و مردم می‌رسد.
رییس انجمن ملی سیب‌زمینی در پایان از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و حاشیه دریای خزر، افغانستان و عراق به عنوان اصلی‌ترین مقاصد صادراتی سیب‌زمینی ایران یاد کرد.
بخشنامه‌های محدودیت‌زا
در همین حال، ‌نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران بخشنامه‌های متعدد و محدودیت‌زا را عامل جهش قیمت سیب‌زمینی عنوان کرد.
هامان‌ هاشمی در گفت‌وگو با تسنیم، در توضیح دلایل افزایش قیمت و کمبود سیب‌زمینی در بازار گفت: مشکل اصلی در حوزه کشاورزی، نبود الگوی کشت مناسب و آمار دقیق از وضعیت واقعی تولید است، این مساله باعث ایجاد نوسانات در میزان کشت محصولات و مدیریت نادرست بازار می‌شود. بارها در این زمینه بحث شده که بهترین راه‌حل، تدوین استراتژی‌های سالانه توسط وزارتخانه‌های مربوطه است. این استراتژی‌ها باید همزمان امنیت غذایی، منافع کشاورزان و حفظ ظرفیت صنایع تبدیلی را در نظر بگیرند. این برنامه‌ها می‌توانند در قالب برون‌سپاری به تشکل‌های مرتبط اجرا شوند که این موضوع نیز در قانون اساسی پیش‌بینی شده است.
وی افزود: متاسفانه بخشنامه‌های ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی بلندمدت، تنش‌هایی را به بازار منتقل می‌کند که بر تصمیمات کشاورزان در زمینه میزان کشت، شیوه نگهداری محصولات و سایر موارد تاثیر می‌گذارد. این تنش‌ها به ‌صورت غیرمستقیم باعث ایجاد نوسانات قیمتی در بازار می‌شود، به‌ عنوان مثال در مورد محصولاتی مانند پیاز، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی شاهد تکرار دوره‌ای این نوسانات هستیم.
هاشمی گفت: به ‌نظر می‌رسد اگر وزارتخانه‌های مربوطه با همکاری تشکل‌های بخش‌ خصوصی و با میدان‌داری اتاق کشاورزی ایران، جلسات منظمی برگزار کنند و به یک مدل مدیریت بازار مبتنی بر مشارکت بخش‌ خصوصی برسند، این تنش‌ها به‌طور قابل ‌توجهی کاهش خواهد یافت، برای مثال در مورد سیب‌زمینی، اگر دولت در زمان مناسب وارد عمل نمی‌شد و خرید تضمینی انجام نمی‌داد، ممکن بود بخشی از محصولات از بین برود اما این مداخلات گاه باعث ایجاد واکنش‌های غیرمنتظره در بازار می‌شود، به ‌عنوان نمونه، ممکن است کشاورزی که در یک سال با خسارت مواجه شده سال بعد از کشت محصول خودداری کند یا در فصلی خاص شاهد دورریز محصولات باشیم. این مسائل نشان‌دهنده ضرورت برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت بازار براساس داده‌های واقعی است.
نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی در پاسخ به این سوال که دلیل کمبود سیب‌زمینی در بازار چیست، گفت: محدودیت‌هایی که برای صادرات سیب‌زمینی در ماه‌های گذشته پیش آمد، باعث کاهش کاشت سیب‌زمینی شد و همین امر منجر به کمبود این محصول در این مقطع زمانی شده است.
هاشمی اضافه کرد: در مورد صادرات نیز اگر مجوزهای لازم به ‌موقع صادر نشوند یا سیاست‌های نادرست اتخاذ شوند، ممکن است کشاورزان از کشت محصولات صادراتی خودداری کنند، این مساله نه‌تنها بر اقتصاد کشاورزان تاثیر منفی می‌گذارد بلکه باعث کاهش تولید و ایجاد مشکلات اقتصادی در سطح کلان می‌شود، بنابراین کاهش تولید در برخی موارد ناشی از سیاست‌های نادرست و عدم مشارکت موثر بخش‌ خصوصی در تصمیم‌گیری‌هاست.
وی ادامه داد: در نتیجه برای کاهش تنش‌های بازار و ایجاد ثبات در قیمت‌ها لازم است دولت از صدور بخشنامه‌های ناگهانی پرهیز کند و به ‌جای آن، با همکاری تشکل‌های بخش‌ خصوصی مانند انجمن ملی سیب‌زمینی ایران و اتاق کشاورزی، برنامه‌ریزی بلندمدت و پایدار انجام دهد، این رویکرد نه‌تنها به ‌نفع کشاورزان و صنایع تبدیلی است بلکه به امنیت غذایی کشور نیز کمک شایانی خواهد کرد.