چاره‌اندیشی بر ای سفره مردم

«جهان صنعت»- هر ایرانی روز خود را با شنیدن گرانی مواد غذایی شروع می‌کند و دغدغه تهیه مایحتاج اولیه زندگی را طی روز به دوش می‌کشد این نگرانی این روزها به هشدار جدی تبدیل شده است چراکه گرانی‌ها سفره مردم را کوچک و سلامتی آنان را تهدید می‌کند. موضوع کاهش تورم و افزایش قدرت خرید مردم از جمله تاکیدات دولتمردان درخصوص دستاوردهای اقتصادیشان به حساب می‌آمد، موضوعی که با توجه به سختی‌هایی که در معیشت مردم وجود دارد، قابل لمس به نظر نمی‌رسد. با این حال نمی‌توان آمار‌ها را هم غلط و یا مخدوش خواند، چراکه بر مبنای مسائل علمی و تجربی تدوین شده و باید ریشه این موضوع را در جای دیگری جست‌وجو کرد. هرچند هر سال بازارهای اصلی در کشور با تغییر و نوسانات قیمتی، تمام اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهند امسال نیز همانند سال‌های قبل اما با شدت بیشتر ومخربی بالا بازار‌های ارز، سکه و طلا، خودرو، مسکن و مواد غذایی با بی تدبیری و ضعف مدیریت دولت دچار بی‌ثباتی شده است. نکته مهمی که وجود دارد این است که این بازار‌ها به هم پیوسته است. هر تلاطمی که در یکی از این بازارها ایجاد شود به بقیه صنف‌ها سرایت می‌کند.
نتایج و پیامد بحران در اقتصاد به اجتماع سرریز می‌شود. یعنی به نوعی نمود بحران‌های مختلف اقتصادی را در اجتماع می‌بینیم. شکی نیست که تورم پولدارها را پولدارتر و فقرا را فقیرتر می‌کند. چنین وضعیتی که سال‌هاست با آن درگیر هستیم و نزدیک به سه دهه تورم بسیار بالا در ایران موجب شده به دلیل کاهش قدرت خرید، آنهایی که درآمد ثابت دارند؛ فقیر و فقیرتر ‌شوند و حتی طبقه متوسط پرولتریزه شود به این معنا که گروه‌های درآمدی متوسط متناسب با ارزش پول و تورم قدرت خریدشان کاهش پیدا ‌کند و دچار محرومیت نسبی شوند.‌
این در حالی است که بررسی گزارش بودجه خانوار نمونه منطقه شهری بانک مرکزی نشان می‌دهد که درآمد ماهانه هر خانوار ایرانی در سال گذشته حدود سه میلیون و ۶۶۰ و مخارج هر خانوار حدود سه میلیون و ۵۱۰ هزار تومان بوده است. از آنجا که تعداد افراد خانوار نمونه در سال گذشته حدود ۳/۳ نفر بوده، درآمد ماهانه هر فرد در سال گذشته حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار و مخارج هر فرد حدود یک میلیون و ۶۰ هزار تومان بوده است.
بررسی آمار درآمد خانوار سال ۹۶، نشان می‌دهد، درآمد یک خانوار شهری در سال گذشته ۴۳ میلیون و ۹۲۷ هزار تومان و هزینه نیز ۴۲ میلیون و ۱۳۰ هزار تومان بود به این ترتیب درآمد خانوار ایرانی از هزینه‌هایشان پیشی گرفته است.
این فاصله درآمد و مخارج هر خانوار ایرانی با تهدید سلامت آنان جبران می‌شود.
در مجموع با گرانی مواد پروتئینی، میوه و غلات سفره مردم کوچک شده است و قدرت خرید خانواده‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است. به عبارتی باید گفت اندازه سفره مردم با گرانی‌های اخیر نصف شده است. این در حالی است که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) اعلام کرد قیمت جهانی مواد غذایی در نوامبر به پایین‌ترین سطح در بیش از دو سال گذشته کاهش پیدا کرد.
شاخص قیمت غذای فائو که تغییرات ماهانه سبدی از غلات، دانه‌های روغنی، محصولات لبنی، گوشت و شکر را بررسی می‌کند در نوامبر به ۸/۱۶۰ واحد رسید که در مقایسه با رقم بازبینی شده ۹/۱۶۲ واحد در اکتبر، کمتر بود و این شاخص در پایین‌ترین سطح از ماه می سال ۲۰۱۶ قرار گرفت.
بحران فساد در اقتصاد
وضعیت آشفته‌بازار‌ها در کشور نشان از ضعف عملکرد دولت است و از سوی دیگر نشانگر نفوذهای فساد در بدنه اقتصاد کلان کشور است. تبعات بروز فساد در اقتصاد تنها به ضرر و زیان مردم است. به گفته حسن عابدی‌جعفری در همایش مبارزه با فساد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، نقطه کلیدی در مبارزه با فساد این است که هم نهاد قدرت و هم نهاد ثروت مستعد فساد هستند یعنی جایی که قدرت و ثروت انباشته شود نباید انتظار مبارزه با فساد داشت و این تجربه تاریخی است که مربوط به یک سرزمین یا یک برهه زمانی خاص نیست اینکه ما انتظار داشته باشیم این دو نهاد خودشان را اصلاح کنند بعید است بنابراین نیازمند نهاد سوم هستیم و آن نهاد علمی است.وزیر بازرگانی دوران جنگ با اشاره به نقش نهاد علم در مبارزه با فساد گفت: در گام اول زیرساخت‌های نظری مبارزه با فساد توسط این نهاد تهیه می‌شود باید توجه داشت که مبارزه با فساد غیرمبتنی بر دانش و علم عین فساد و مهلک‌ترین اشتباه این است که بدون دانش به مبارزه با فساد بپردازیم.وی ادامه داد: گام دوم این است که اگر دانشمندان و علما گرفتاری خاصی را در جامعه دیدند باید پیشگام عملی مبارزه با آن باشند و البته سخت‌تر از گام اول است اگر حضور فعال حاصل نشود دو نهاد قدرت و ثروت هیچ مبارزه‌ای انجام نخواهند داد.
سفره مردم را تهدید می‌کنند
رییس کانون صنایع غذایی ایران پیشنهاد کرد تا با توجه به شرایط حساس کنونی و اهمیت بسیار بالای معیشت مردم، کارگروهی متشکل از نماینده ویژه رییس‌جمهوری، وزرای صنعت، معدن و تجارت و نیز جهاد کشاورزی به همراه نماینده کانون صنایع غذایی تشکیل شود تا با رصد دائمی وضعیت صنعت غذا، از خطراتی که سفره مردم را تهدید می‌کند، جلوگیری به عمل آید.
محمدرضا مرتضوی با اشاره به روند تخصیص ارز به صنعت غذا در سامانه نیما، اظهار کرد: متاسفانه کماکان نارسایی‌هایی در گشایش اعتبارات اسنادی و تخصیص ارز وجود دارد و استثنایی برای صنایع غذایی لحاظ نشده است و این در حالی است که واردات کالاهای اساسی در اختیار شرکت‌های دولتی بوده و سایر فعالان صنعت غذا برای تامین مواد اولیه با مشکلات عدیده‌ای در دریافت ارز مواجه هستند.وی ادامه داد: به‌منظور تخصیص ارز مسائل مختلفی وجود دارد و تا مرحله نهایی دور باطلی ایجاد شده است و در سامانه نیما به‌منظور تخصیص ارز تسهیل نیست و روند کلی دارای ایراد است و باید راه‌حل مطمئنی برای مراودات بانکی مدنظر قرار گیرد تا فعالان اقتصادی به ویژه در حوزه تولید و صنعت با مشکل مواجه نشوند.
رییس کانون صنایع غذایی ایران با اشاره به اینکه شرایط در اسفندماه و فروردین‌ماه پیش‌رو ممکن است با مشکلات بیشتری همراه شود، گفت: باید به‌منظور پیشبرد امور به ویژه در صنعت غذا هرچه سریع‌تر چاره‌اندیشی کرد تا با تدبیر صورت گرفته سفره مردم با مشکل مواجه نشود، چراکه واحدهای تولیدی در حال حاضر با مشکل مواجه هستند و ممکن است در آینده‌ای نزدیک این مشکلات به بحران تبدیل شود.مرتضوی با انتقاد از اینکه پیشبرد فعالیت‌ها نیاز به امضاهای طلایی دارد و متاسفانه با بازگشت موانع بوروکراسی مواجه هستیم، اظهار کرد: واحدهای صنعتی و تولیدی در بخش صنایع غذایی به هر نحوی که بود توانستند سال‌جاری را سپری کنند و تا حد قابل توجهی از اثرات تحریم بر سفره مردم جلوگیری شد، اما باید در ارتباط با آینده‌ای نزدیک برنامه‌ریزی شود، در غیر این صورت مشکلات مختلفی گریبانگیر صنعت غذایی در کشور خواهد بود.وی ادامه داد: یکی از راه‌هایی که امیدواریم عملیاتی شود، برقراری کانال مالی ایران و اروپا و در نظر گرفتن صندوقی برای خرید کالاهاست که می‌تواند کمک شایانی به فعالیت‌های تولیدی و صنعتی داشته باشد.رییس کانون صنایع غذایی ایران با بیان اینکه باید خطوط معاملاتی با چین مجددا برقرار شود، به ایسنا گفت: بخشی از نیازها در صنعت غذا به ویژه در بخش قطعات از کشور چین قابل تامین بود که باید با توجه به اختلالات پیش‌آمده پس از تحریم نسبت به این مساله واکاوی کرد و براساس تعامل مناسبی که بین ما و چینی‌ها برقرار است امیدواریم این مشکل هرچه سریع‌تر حل شود.
مرتضوی، افزود: علاوه بر این با توجه به روابط مناسب سیاسی بین ایران و روسیه و با توجه به اینکه روس‌ها به عنوان یکی از بزرگترین فعالان غلات در دنیا فعالیت می‌کنند، امیدواریم امکان تبادلات مالی از طریق روبل- ریال برقرار شود و در برهه زمانی کنونی بتوانیم با توجه به روابط سیاسی مناسب با چین و روسیه بخشی از نیازهای خود را حل کنیم.
رییس کانون صنایع غذایی ایران با تاکید بر اینکه تمامی مسوولان و دستگاه‌های دولتی در کنار فعالان صنعت غذا باید تلاش کنند تا سفره مردم از این کوچک‌تر نشود، خاطر‌نشان کرد: شخص رییس‌جمهوری و نیز وزرای صنعت، معدن و تجارت و نیز جهاد کشاورزی باید به‌صورت ویژه مشکلات صنایع غذایی کشور را رصد کنند و با تصمیم‌گیری درست شرایط به گونه‌ای پیش برود که نگرانی در ارتباط با این حوزه وجود نداشته باشد.
وی با بیان اینکه گران شدن قیمت‌ها در صنعت غذا دو عامل روانی و واقعی دارد، ادامه داد: عامل روانی در گرانی قیمت‌ها در صنایع غذایی تاثیرگذاری بیشتری دارد و مسوولان باید به این مساله توجه ویژه‌ای داشته باشند و با هماهنگی بین دستگاه‌ها، مشکلات و مسائل واحدهای تولیدی و صنعتی را حل کنند. متاسفانه در زمان جنگ تحمیلی دولت با فعالیت‌های ضربتی و جهادی حساسیت مساله را در صنعت غذایی درک کرده اما متاسفانه در حال حاضر حساسیت مساله برای مسوولان دولتی مختلف نشده است.
از ابتدای سال‌جاری که بازار ارز دچار نوسان و افزایش قیمت شد، شرایط برای فعالان صنایع غذایی به‌منظور تامین مواد اولیه و واردات در بخش‌های مختلف به ویژه قطعات و تجهیزات با مسائل مختلفی روبه‌رو شد که با تدابیر اندیشیده شده، هرچند شاهد افزایش چند‌برابری قیمت‌ها بودیم، اما تا حد ممکن از کوچک شدن سفره مردم جلوگیری به عمل آمد و در حال حاضر فعالان صنعت غذایی تاکید دارند که از هم‌اکنون باید برای فعالیت در این حوزه طی سال آتی چاره‌اندیشی شود، چراکه در غیر این صورت، تاثیر مستقیمی بر معیشت مردم خواهد داشت.
هدف معیشت مردم است
در حالی که عدنان موسی‌پور، رییس ‌اتاق مشترک بازرگانی ایران و قطر در خصوص وضعیت و اهمیت سفره مردم پیش تر اظهار کرد: تحریم‌های آمریکا علیه ایران دقیقا سفره مردم را هدف قرار داده است و هیچ تفاوتی بین بخش خصوصی و دولتی قائل نشده و بیشترین فشار را هم به بخش خصوصی و مواردی که مرتبط با معیشت مردم است، وارد می‌کند.
بنابراین ادعای اینکه تحریم‌ها برای مردم نیستند، کاملا کذب است. در حال حاضر عمده فشارهای اقتصادی ما ناشی از تحریم‌ها و استمرار تحریم‌ها در سالیان گذشته است؛ بنابراین حرف اساسی و خواسته اصلی فعالان اقتصادی این است که در این شرایط، فرصت‌هایی در داخل ایجاد شود تا بتوان از بحران‌ها عبور کرد.
‌سخن آخر
حالا با شرایطی که دشمنان برای وضعیت معیشت و سلامت‌تان در نظر گرفته‌اند دولت نباید به وضعیت خانواده‌ها بی‌تفاوت باشد، به دلیل اینکه تمام کالاها و اجاره مغازه‌ها بالا رفته است. به گفته کارشناسان و صاحبان نظر، کشور در شرایط جنگ اقتصادی است، بنابراین به تدابیری احتیاج داریم که دولتمردان را در میدان هدایت کند و بتوانند در این شرایط کشور را اداره کنند و به اقتصاد سر و سامانی بدهند.
از طرفی دولت باید بسته حمایتی و اضطراری و پشتیبانی برای مردم در نظر بگیرد.‌

موضوع کاهش قدرت خرید کارگران و وضعیت معیشتی این قشر، در روزهای اخیر مورد بحث و بررسی جامعه کارگری، کارفرمایی و دولتمردان قرار گرفته و مقرر شده برای جبران افزایش هزینه‌های این قشر، سبد حمایتی یا بن کارگری اختصاص یابد. با این حال این تنها یک مسکن موقتی است و نمی‌توان از تهدید سلامت مردم فرار کرد.‌
نوسانات ارزی پیامدهایی به همراه داشته که یکی از آنها کاهش قدرت خرید کارگران است؛ تا جایی که برخی از فعالان حوزه کارگری براین باورند که درآمدهای کارگری کمتر از ۵۰ درصد هزینه زندگی این قشر را پوشش می‌دهد.
با توجه به کاهش قدرت خرید کارگران، برخی فعالان حوزه کارگری معتقدند باید دستمزد کارگران به بیش از پنج میلیون تومان برسد تا بتوانند از پس هزینه‌های زندگی برآیند.
فرامرز توفیقی، فعال کارگری و رییس کمیته مزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار در ارتباط با افزایش نرخ مواد غذایی می‌گوید: افزایش غیررسمی هزینه‌های زندگی را می‌توان تورم زیر‌پوستی ‌نام گذاشت. از همین ابتدای سال هم علیرغم ادعاهای دولتی‌ها، تورم زیر پوستی داشتیم.
به گفته توفیقی، دولت، آمارها و ارقام رسمی خودش را زیر سوال برده‌ چرا که باید توضیح ‌دهد چطور تورم تک‌رقمی، افزایش نرخ دورقمی را می‌پذیرد‌ آن هم در مورد یک کالای اساسی و ضروری.
انتقاد از افزایش ناگهانی هزینه‌های زندگی‌ فقط محدود به فعالان کارگری نیست. این گران شدن همه آنهایی را که نگران وارد کردن ناگهانی شوک به اقتصاد هستند، می‌ترساند و به انتقاد وامی‌دارد.
نماینده کارگران در شورای‌عالی کار با اشاره به اینکه میزان کالری مفید مصرفی هر عضو خانوار کارگری ۴۷۵ واحد کاهش یافته است، گفت: مصرف مواد پروتئینی در سفره کارگران رو به کاهش است.
توفیقی با اشاره به اینکه میزان کالری مفید مصرفی هر عضو خانوار کارگری ۴۷۵ واحد کاهش یافته است، گفت: مصرف مواد پروتئینی در سفره کارگران رو به کاهش و مصرف مواد غذایی غیرمفید و مضر رو به افزایش است.
وی با اشاره به افزایش هزینه سبد معیشت کارگران به دلیل شرایط ویژه اقتصادی و فاصله دستمزد تا هزینه ماهانه گفت: مسوولان به گونه‌ای با اعداد و ارقام صحبت می‌کنند که انگار توانستند ترمز تورم را بکشند.
رییس کارگروه مزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار‌ با بیان اینکه تغییر نگرش جامعه نسبت به کاهش تورم و سیر نزولی آن به هیچ وجه با واقعیات و سفره کارگران همخوانی ندارد افزود: وقتی آمار را با هم مقایسه می‌کنیم به راحتی مشاهده می‌شود که تورم در انواع مختلف اعم از تورم نقطه به نقطه یا تورم یک فصلی یا سالانه، فاصله‌ای فاحش و قابل توجه دارد.
نماینده کارگران در شورای‌عالی کار افزود: در علم اقتصاد یک عبارت «تورم» و یک عبارت «جهش قیمتی» داریم؛ تورم به معنای شیب ملایم رشد قیمتی و جهش قیمتی به معنای افزایش قابل توجه و تند قیمت‌هاست که امروز ما بدون اغراق از «تورم» به «جهش قیمتی» رسیده‌ایم.
توفیقی با تاکید بر اینکه فشار هزینه‌ای به دهک میان‌درآمدی و پایین جامعه در حال اضافه شدن است، گفت: متاسفانه تمهیداتی برای جبران هزینه معیشت کارگران و کاهش فاصله به وجود آمده بین دستمزد تا هزینه اندیشیده نشده است.
وی افزود: از طرف دیگر وقت‌کشی برای تشکیل شورای‌عالی کار به منظور بررسی راهکارهای جبران معیشت جامعه کارگری به هیچ‌وجه صورت مساله را پاک نمی‌کند‌ بلکه با مواجه شدن با رکود تورمی، سود آن به جیب کارفرمایان و دود آن به چشم کارگر می‌رود.
نماینده کارگران در شورای‌عالی کار افزود: با بررسی آمار و ارقام و جدول‌های مرکز آمار و بانک مرکزی مشاهده می‌شود خانوار کارگری با کاهش دریافتی ۴۷۵ کیلوکالری به ازای هر نفر در روز مواجه شده است و از طرفی بیماری‌های متابولیکی که افزایش چربی و چاقی یکی از نتایج زیانبار آن است، در جامعه در حال افزایش است.
وی با بیان اینکه جامعه کارگری از دریافت مواد غذایی از هرم مورد تایید انستیتو تغذیه محروم شده و در حال دریافت مواد نامناسب مضر برای سلامتی، خارج از این هرم است، گفت: متاسفانه مصرف مواد پروتئینی از سبد خانوار در حال خارج شدن است و خانواده‌ها به غذاهای پرچرب و غذاهای آماده روی آورده‌اند که منجر به بیماری می‌شود.
رییس کارگروه مزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار افزود: دولت و وزارت کار باید زودتر برای دستمزد کارگران فکری کنند.