5 - 12 - 2019
زمین وآسمان بیمار
گروه جامعه- روز جهانی محیطزیست، روزی است که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیطزیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیطزیست و گونههای زیستیجانوری، بهعنوان روز محیطزیست انتخاب شده است. تاریخچه روز جهانی محیطزیست به سال ۱۹۷۲ یعنی ۴۴ سال پیش برمیگردد. در آن سال برای اولینبار سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیطزیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامهای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیطزیست سازمان ملل) شد. هماکنون ۴۴ سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژهای را به مناسبت این روز برگزار میکند. هر سال نیز یکی از مسائلی که شدیدا محیطزیست را تهدید میکند به عنوان موضوع این روز انتخاب میشود. به مناسبت روز جهانی محیطزیست در ایران ۱۵ تا ۲۱خرداد به عنوان هفته محیطزیست نامگذاری شده است. این در حالی است که رشد روزافزون آلودگی و تخریب محیطزیست و بروز بحرانهای پیدرپی زیستمحیطی باعث شد دولتها به طور جدی به تکاپو بیفتد تا چارهای بیندیشند. عزم جهانی برای حفاظت محیطزیست با تشکیل نخستین کنفرانس جهانی سازمان ملل متحد درباره انسان و محیطزیست که به کنوانسیون استکهلم معروف است، در سال ۱۹۷۲ در سوئد جنبه عینی پیدا کرد به طوری که حق برخورداری انسان از محیطزیست سالم همتراز با حقوق بشر شناخته شد. در این میان ایران نیز به تعدادی از کنوانسیونها و پروتکلها پیوست و سازمان حفاظت محیطزیست به عنوان مرجع ملی، اجرای اکثر آنها را بر عهده گرفت.
آتشسوزی ۱۵ هکتار از اراضی طبیعی فراشبند
حال در آستانه روز جهانی محیطزیست گویا همچنان بنا نیست محیطزیست آسوده نفس کشیدن را تجربه کند. نه تنها آسوده نفس کشیدن را تجربه نمیکند بلکه هر لحظه تهدید و درد و نابودی را نیز تجربه میکند. روز گذشته آخرین و تازهترین زخم بر پیکر محیطزیست زده شد. آتش به جان مراتع و جنگلهای گلوریزک افتاد. سرهنگ علی رزمجویی فرمانده انتظامی «فراشبند» از آتشسوزی ۱۵ هکتار از مراتع و جنگلهای واقع در اطراف کوههای گلوریزک آن شهرستان خبر داد و گفت: ماموران انتظامی بخش «دهرم» شهرستان فراشبند از طریق مرکز فوریتهای پلیسی ۱۱۰ از آتشسوزی جنگلها و مراتع طبیعی اطراف کوههای «گلوریزک» مطلع شدند. بلافاصله ماموران در محل حاضر شدند و مشاهده کردند این مراتع بنا به عللی نامعلوم طعمه حریق شده و در حال سوختن است. با تلاش عوامل انتظامی، اداره منابع طبیعی، آتشنشانی و اهالی محل پس از ساعتها تلاش حریق مهار شد. براساس اعلام کارشناسان مربوطه در این آتشسوزی، ۱۵ هکتار از منابع و مراتع طبیعی سوخته است. نکته جالب توجه آن است که همواره علت هر آتشی که جان طبیعت و محیطزیست را میسوزاند، ناشناخته و نامعلوم باقی میماند. نه آتشافروز پیدا میشود و نه دادخواهی و عدالتی بر مراتع زبان بسته اجرا میشود. مدتی هم میگذرد و زمینهایی که حالا خشک و بایر شدهاند محل رشد و قد کشیدن برج و ویلاهایی میشوند که پیش از این جایی برای رخنمایی نداشتهاند. بیتوجهی به جریان محیطزیست کشور تا جایی عادی و معمول شده است که هر چه رخ دهد دیگر آب از آب تکان نمیخورد. همین بیتوجهی مستمر و طولانی نگرانی را هر روز بیشتر میکند و به نظر میرسد میراث باعظمتی از محیطزیست برای آیندگان بر جای نگذاریم. هر گوشه را که نگاه کنیم قطرهای از محیطزیست کشور خشک شده است. از یک سو خبری از دریاچه ارومیه نیست و از دیگر سو گونههای جانوری و گیاهی یکی بعد از دیگری منقرض میشوند. نگرانی اما زمانی چند برابر میشود که محیطزیست نه تنها در ایران بلکه در همه نقاط کره خاکی دچار بحران شده است. آلودگی کره زمین به حدی رسیده است که سلامتی انسانها را به شکل روزافزون مورد تهدید قرار میدهد. این گزارش میگوید: «یا ما موفق میشویم جلوی ادامه این روند را بگیریم یا میلیونها نفر در آسیا، خاورمیانه و آفریقا تا نیمه قرن حاضر به مرگ زودرس دچار خواهند شد.» در «ششمین گزارش چشمانداز محیطزیست سازمان ملل متحد» آمده است: «علت مرگ ۹ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ آلودگی محیطزیست بوده است.» سازمان ملل متحد از هفت سال پیش گزارشی درباره پیشبینی وضعیت محیطزیست کره زمین میدهد که با روشی مشابه با پژوهشهای کارشناسان شورای تغییرات اقلیمی تهیه میشود.
گزارش سازمان ملل متحد به پنج حوزه اصلی هوا، تنوع جانوری، آب آشامیدنی، اوزون و خاک پرداخته است. پژوهشگران تهیهکننده گزارش میگویند که آلودگی دو حوزه اول از بقیه بیشتر است. آلودگی هوا و گازهای گلخانهای در حال حاضر بیشترین قربانی را میگیرد و علت بیماریهای مختلف و مهاجرت میلیونها نفر است. تنوع جانوری به شدت ضربه دیده و به تخریب زیستگاهها، نابودی بخش قابل توجهی از جانواران مختلف از جمله حشرات منجر شده است. خساراتی که بسیار شدیدند اما تاثیر مستقیم آن بر زندگی انسانها هنوز به اندازه سایر موارد آشکار نشده است. از سال ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۶۰ درصد مهرهداران از بین رفتهاند. بسته به زیستگاههای مختلف ۲۵ تا ۴۲ درصد بیمهرگان در معرض خطر نابودیاند. کاهش تنوع ژنتیکی بر تولید مواد غذایی و عرضه داروهای مختلف اثر میگذارد و آن را به خطر میاندازد. مرگ زودهنگام سالانه شش تا هفت میلیون نفر در جهان تنها به خاطر آلودگی هواست. خطرناکترین آلودگی هم ذرات ریز معلق در هوا بر اثر سوزاندن چوب، زغال، پهن و نفت است. گزارش این را هم میگوید که در برخی عرصهها پیشرفتهایی حاصل شده است. از جمله در استفاده کمتر از بعضی مواد شیمیایی و تشدید قوانین مربوط به جلوگیری از آلودگی هوا. اما این پیشرفتها بر اثر بدتر شدن وضع در سایر حوزهها به ویژه در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور عملا بیتاثیر بودهاند. در فاصله سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۰، تعداد قوانین ملی در کشورهای مختلف برای حفاظت از محیطزیست تقریبا پنج برابر شده است. با این حال انتشار گازهای گلخانهای نیز با وجود تمام تلاشها برای محدود کردن آن ادامه دارد. رها شدن سالانه هشت میلیون تن پلاستیک در اقیانوسها اشاره کرده است. دریاها و اقیانوسها همچنین در معرض گرم شدن، اسیدی شدن و صید بیرویه قرار دارند. پروتئین مورد نیاز سه میلیارد و۱۰۰ میلیون نفر در جهان از انواع ماهیها تامین میشود. قوانین محدود کردن صید ماهی نیز در کشورهایی که نظارت و کنترل درستی بر این عرصه نمیشود، کاری از پیش نبرده است. همچنین کیفیت آب آشامیدنی از سال ۱۹۹۰ تاکنون در اکثر مناطق بدتر شده که ناشی از ورود میکروبها، مواد شیمیایی، فلزات سنگین یا آفتکشهاست. از هر سه نفر یک نفر هنوز دسترسی به آب آشامیدنی و توالت ندارد. هر سال یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بر اثر ابتلا به بیماریهای قابل پیشگیری مانند اسهال و بیماریهای انگلی میمیرند.
مقاوم شدن در برابر آنتیبیوتیکها
علاوه بر این به دلیل استفاده از سموم مختلف در کشاورزی، آبزیپروری و ورود این سموم به فاضلابها، مقاومت باکتریها در برابر آنتیبیوتیکها به شدت بالا رفته است. اگر دانشمندان برای این مشکل راهحلی پیدا نکنند، باکتریهای مقاوم به آنتیبیوتیکها میتوانند منجر به مرگ بسیاری از بیماران مبتلا به بیماریهای عفونی شوند. برای جلوگیری از این خطر باید کشورهای بیشتری به فناوری مدرن تصفیه فاضلاب دستیابی پیدا کنند. استفاده از آنتیبیوتیکها برای مداوای انسان و استفاده از آن در کشاورزی تحت کنترل بیشتری قرار گیرد. بنابر این گزارش در فاصله سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، نزدیک به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر در جهان برای اولین بار به آب آشامیدنی سالم دست یافتهاند که این یک گام بزرگ به جلو است. همچنین تاکید شده است که سیاستمداران باید راهی جدید برای توسعه پایدار را انتخاب کنند، زیرا در حال حاضر جهان در مسیر دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل قرار ندارد. گزارش GEO-6 جامعترین بررسی محیطزیستی سازمان ملل در هفت سال اخیر است. ۲۵۰ دانشمند و کارشناس از بیش از ۷۰ کشور در این زمینه کار میکنند. این برنامه به عنوان بخشی از پنج روز کنفرانس محیطزیست سازمان ملل منتشر شد که تا جمعه این هفته ۱۶ اسفند (۱۵ مارس) در نایروبی جریان دارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد