بازی استراتژیک پکن با امارات و عربستان

محمدرضا ستاری- سفر لی کیانگ، نخست‌وزیر چین به امارات، پس از آنکه وی به عربستان‌سعودی سفر کرده بود، نشان می‌دهد که پکن تمایل زیادی به تعمیق روابط استراتژیک با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به‌خصوص عربستان و امارات را دارد. در همین رابطه شیخ محمد بن‌زاید آل‌نهیان، رییس امارات‌متحده عربی روز پنجشنبه در حالی در ابوظبی میزبان لی کیانگ، نخست‌وزیر چین بود که بررسی متن مذاکرات دوطرف حاکی از عزم ابوظبی و پکن برای تقویت روابط دوجانبه در زمینه سیاسی و اقتصادی است، چراکه پس از این دیدار دوجانبه شاهد بودیم شیخ محمد در پستی در شبکه اجتماعی X نوشت: ما در مورد تلاش‌های مشترک برای تقویت بیشتر مشارکت استراتژیک جامع بین دوکشور گفت‌وگو کردیم، لذا امارات‌متحده عربی متعهد به ایجاد همکاری ریشه‌دار 40‌ساله با چین برای دستیابی به رشد، توسعه و شکوفایی پایدار است.
گفتنی است نخست‌وزیر چین اواخر هفته گذشته بود که وارد ابوظبی شد و بلافاصله پس از ورودش به امارات گفت که مشتاقانه در انتظار تعمیق و تحکیم مشارکت استراتژیک جامع میان چین و امارات برای دستیابی به نتایج مبادلات و همکاری‌های مشترک میان دوکشور هستم. وی همچنین در ادامه با قدردانی از تداوم روابط دوجانبه، ابراز امیدواری کرد که همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف بیشتر شود.
دورنمای یک مشارکت استراتژیک
گفتنی است از زمان برقراری روابط دیپلماتیک میان چین و امارات در سال 1984 دوکشور به‌طور مستمر مناسبات دوجانبه میان خود را تقویت کرده و در طول 4دهه بیش از 130توافقنامه و یادداشت‌تفاهم در بخش‌های مختلف امضا کرده‌اند. همچنین مقامات دوکشور به‌‌خصوص از سال 2019 به این سو بارها با یکدیگر دیدار کرده و در سال 2018 با امضای قرارداد مشارکت استراتژیک جامع، سطح روابط خود را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای ارتقا داده‌اند. این موضوع از آنجا حائزاهمیت است که شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین برای امضای این قرارداد به‌شخصه به امارات سفر کرد تا نخستین رییس‌جمهور چین باشد که پس از 29‌سال به ابوظبی سفر می‌کند.
در همین راستا طبق گزارشی که المانیتور به نقل از خبرگزاری دولتی امارات منتشر کرده در سال 2023، حجم تجارت غیرنفتی بین دوکشور به 81میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل 2/4درصد افزایش داشته است؛ امری که چین را به بزرگ‌ترین شریک تجاری غیرنفتی امارات تبدیل کرده و 12‌درصد از تجارت این کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
سرمایه‌گذاری امارات در چین در بخش‌هایی مانند مخابرات، انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل‌ونقل، گردشگری و لاستیک از سال 2003 تا 2023 به 9/11‌‌میلیارد دلار رسیده و به‌طور همزمان چینی‌ها نیز در این مدت 7/7‌میلیارد دلار در امارات سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
پیشروی چین در خلیج فارس
همانطور که گفته شد سفر نخست‌وزیر چین به ابوظبی یک روز پس از دیدار وی از عربستان‌سعودی انجام شد؛ جایی که وی با رهبران هر دوکشور دیدار دا‌شته و راه‌های تقویت همکاری‌های دوجانبه در زمینه انرژی، سرمایه‌گذاری مستقیم و تجارت را مورد بررسی قرار داد.
به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند چین به دنبال تعمیق نقش و تقویت روابط خود در منطقه است؛ به‌ویژه با کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس شامل بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان‌سعودی و امارات‌متحده عربی که نشان می‌دهد چینی‌ها به صورت جدی در حال مذاکره با آنها جهت ایجاد یک توافقنامه تجارت آزاد هستند.
در چنین شرایطی خبرگزاری رویترز براساس داده‌های گمرک چین گزارش داده که تجارت دوجانبه پکن با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در سال 2023 به 9/286میلیارد دلار رسیده و آمارهای اداره ملی انرژی چین نیز نشان می‌دهد که پکن در حال حاضر یکی از وارد‌کنندگان اصلی نفت از خلیج‌فارس است؛ به طوری‌که در سال گذشته میلادی واردات انرژی چین از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به حدود 201‌میلیون تن نفت خام و 18‌میلیون تن گاز طبیعی مایع رسیده است.
در همین رابطه است که برخی کارشناسان معتقدند روابط میان چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌خصوص روابط این کشور با عربستان از زمان سفر شی جین پینگ به ریاض در سال 2021 به بالاترین سطح دیپلماتیک پکن با جهان عرب تبدیل شده است؛ به طوری‌که چینی‌ها اکنون شریک اصلی تجاری عربستان‌سعودی نیز هستند.
در واقع از زمانی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان تصمیم گرفته که وابستگی کشورش به اقتصاد نفتی را کاهش دهد، سعودی‌ها طی یک توافق مشارکت راهبردی با چین وارد همکاری‌های گسترده در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و تجاری شدند. به همین دلیل است که مطابق با آمارهای اعلامی دولت چین سطح مراودات تجاری و اقتصادی دوکشور به‌گونه‌ای بوده که اکنون چینی‌ها نه‌تنها بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان محسوب می‌شوند، بلکه حجم تجارت دوجانبه میان ریاض و پکن به بیش از 107‌میلیارد دلار رسیده است.
طبق گفته محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان‌سعودی حجم تجارت میان دوکشور از 1990میلادی به این سو 31‌برابر شده و از سال2021 به بعد نیز روزبه‌روز در حال رشد و تقویت‌شدن است.