«آب» ۷۰ درصد مشکل محیط‌زیست کشور

گروه جامعه- عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در نخستین نشست خبری با خبرنگاران که در محل سازمان حفاظت محیط‌زیست برگزار شد در مورد مسایل مختلف این حوزه توضیحاتی ارائه داد و بعضا خبرنگاران را از نوع اظهارات خود شگفت‌زده کرد. از سویی دیگر خبرنگار «جهان صنعت» بدون هیچ دلیل مشخصی برای این نشست خبری مهم دعوت نشده و روابط عمومی این سازمان با وجود اینکه هنوز تغییر نکرده و خبرنگاران این حوزه را می‌شناسد، باید در این زمینه توضیح دهد که به چه دلیل آنها را دعوت نکرده است.
وی ابتدا در خصوص تولید محصولات تراریخته و انجام ارزیابی‌های مربوط به این محصولات عنوان کرد: وزارت بهداشت به دانشگاه علوم پزشکی یزد ماموریت تحقیق و بررسی در این زمینه را داده بود که در مورد سلامت برنج تراریخته اظهارنظر کند. بعد از سه سال و نیم بررسی و ارزیابی، چهارشنبه هفته گذشته رسما نتایج این بررسی‌ها اعلام شد. براساس گزارش رسمی وزارت بهداشت، برنج تراریخته از نظر سلامت مشکلی ندارد.
بیش از ۷۰ درصد مشکل محیط‌زیست ایران در حوزه آب است
کلانتری با اشاره به اینکه هر کشوری در حوزه محیط‌زیست یک اولویت کاری دارد، اظهار کرد: برای مثال چین آلودگی هوا را در اولویت اول خود قرار داده است. ممکن است در کشورهای دیگر پسماند یا سایر مسایل محیط‌زیست در اولویت باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد مشکل محیط‌زیست کشور ما در حوزه آب است و تداوم روند موجود در کشور تا ۱۵ سال آینده موجب از بین رفتن تاریخ چند هزار ساله ما خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه نباید مساله آب را قربانی سایر مسایل کنیم، گفت: نباید مساله مهم و اساسی آب را قربانی یوزپلنگ کنیم، اگرچه حفظ این گونه اهمیت بسیاری دارد. مساله آب برای کشور و بود و نبود تمدن کشور تهدید است. همچنین اهمیت تراریخته در کنار آب بسیار جزیی است بنابراین نباید مسایل اصلی را قربانی مسایل فرعی کنیم. این اظهار نظر درحالی بیان می‌شود که آب تنها مساله بحرانی کشور نیست و نمی‌توان این وضعیت را تک بعدی نگریست. ما مبحثی به نام توسعه متوازن زیست‌محیطی داریم و به سادگی نمی‌توان یک موضوع زیست‌محیطی را مطلقا نادیده گرفت و موضوع دیگری را اولویت قطعی قرار داد و به خاطر آن همه مسایل این حوزه را نادیده گرفت. زمانی که آبی وجود نداشته باشد، نه یوزپلنگی می‌ماند، نه جنگل و نه تالاب و…. بنابراین نمی‌توان این‌گونه به موضوع نگریست.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه ۷۵ درصد آب‌های شیرین فسیلی را از دست داده‌ایم، بیان کرد: مسایل محیط‌زیست در هر منطقه کشور با مناطق دیگر فرق دارد. در حال حاضر شمال کشور دچار مشکل پسماند است‌ ولی در خارج از این منطقه پسماند اولویت چهارم و پنجم است. در شمال کشور آب شاید مساله آخر باشد ولی در بقیه استان‌ها اولویت شماره یک است.
به گفته کلانتری، خوزستان از گرما و گرد و غبار رنج می‌برد‌ اما در خراسان رضوی مشکلی اصلی آب است و تهران به ویژه در فصل سرد سال وارونگی دما دارد که باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود و مشکل اصلی تهران است. اگرچه ممکن است در تهران آب مشکل اول نباشد ولی آب، مشکل اول کشور است.
به گفته او، باید تلاش کنیم محیط‌زیست را به کمک خبرنگاران داخل خانواده‌ها ببریم، چون مدیریت محیط‌زیست با ۳۰۰ هزار محیط‌بان میسر نیست. بدون اینکه مردم جایگاه محیط‌زیست منطقه خود را درک کنند، حفاظت از حیات وحش و منابع ژنتیک امکان‌پذیر نخواهد بود.
در آفریقا هم به اندازه ایران از آب‌های تجدیدپذیر استفاده نمی‌شود
کلانتری در ادامه گفت: طبق عرف بین‌الملل حق نداریم بیش از ۴۰ درصد آب‌های تجدیدپذیر را استفاده کنیم‌ ولی در حال حاضر ۱۱۰ درصد از آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌شود. این در حالی است که حتی کشورهای آفریقا و خاورمیانه با این شیوه از آب‌های تجدیدپذیر استفاده نمی‌کنند. براساس برآوردها باید ۵/۳۵ میلیارد متر مکعب در سال آب مصرف شود‌ ولی ۹۷ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود. بنابراین اولویت اول کشور در حوزه محیط‌زیست آب است.
کلانتری با تاکید بر اینکه بیش از ۵۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از کامیون‌هایی است که شبانه وارد تهران می‌شوند، تصریح کرد: باید در این زمینه برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم تا کامیون‌های ۳۰ ساله و ۵۰ ساله وارد شهر تهران نشوند. همچنین باید به نوسازی این دستگاه‌ها توجه کنیم. از سویی دیگر، نیروگاه شهید رجایی در دو ماه از فصل زمستان گاز ندارد و بیش از ۲۰ درصد آلودگی شهر تهران مربوط به زمانی است که این نیروگاه‌ها با مازوت کار می‌کرد که با وزیر نفت رایزنی شده و او قول داده است در فصل زمستان گاز نیروگاه شهیدرجایی قطع نشود.
سازمان حفاظت محیط‌زیست متخصص کافی ندارد
کلانتری در ادامه با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط‌زیست از لحاظ نیروی انسانی به شدت دچار ضعف است، گفت: سازمان به متخصصان در حوزه‌های متعدد نیاز دارد. در شهریورماه سال ۹۳، ستاد احیای دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از حوضه شماره ۱ به ۲ را به سازمان حفاظت محیط‌زیست ارسال کرد تا این سازمان نظر خود را در مورد این طرح ارائه دهد. سه سال از آن زمان گذشته ولی سازمان هنوز نتوانسته یک برگه اظهارنظر در مورد این طرح به ستاد احیای دریاچه ارومیه عرضه کند.
وی تاکید کرد: در موارد استثنایی برخی طرح‌ها باید به طور کلی تعطیل شود‌ اما نمی‌توان جلوی همه طرح‌های توسعه‌ای را گرفت. بنابراین باید ضمن ارائه راهکار و راه‌حل سعی کنیم در کنار اجرای پروژه‌ها، حفظ محیط‌زیست را نیز داشته باشیم.
موافق سدسازی در شمال کشور هستم
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه موضع خود در مورد سدسازی‌ها را اعلام کرد و گفت: از نظر من سدسازی در برخی جاها خوب و در برخی جاها بد است. سد نازلو و سد سیمینه‌رود را با وجود پیشرفت کاری بالا و صرف هزینه‌های بسیار بالا، متوقف کردم‌ بنابراین سدسازی در همه جا خوب یا در همه جا بد نیست‌ بلکه لازم است ارزیابی زیست‌محیطی برای احداث سد صورت گیرد. معتقدم در شمال کشور سدسازی مانعی ندارد. این اظهارات درحالی است که سه روز پس از برعهده گرفتن سمت رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست، دستور قطع سه هزار درخت هیرکانی برای ساخت سد شفارود درگیلان توسط ایشان صادر شد؛ سدی که از مدت‌ها قبل عدم ضرورت ساخت آن به اثبات رسیده و طرح متوقف بود. اما بلافاصله بعد از حضور کلانتری بر مسند محیط‌زیست، ساخت شفارود با نابودی بخش وسیعی از جنگل‌های باستانی بدون بازگشت آغاز شد و کلانتری در این زمینه هیچ توضیحی نداد.
وی با اشاره به اینکه بودجه سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور از کمک بلاعوض دولت به دو منطقه آزاد تجاری و اقتصادی کمتر است، گفت: بودجه این سازمان بسیار ناچیز است.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه با تاکید بر ضرورت مدیریت منابع آب کشور اظهار کرد: هیچ‌یک از وزرای نیرو از بعد از انقلاب به اندازه آقای چیت‌چیان سهم آبی نداشتند. در دوره او تخصیص حقابه محیط‌زیست مشخص و قرار شد ۷/۱۱ میلیارد متر‌مکعب حقابه به تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها داده شود. در همین دوره حقابه کارون، دریاچه ارومیه و گاوخونی داده شد و تالاب گاوخونی ۱۷۰ میلیون متر‌مکعب آب دریافت کرد.
کانون‌های داخلی گردوغبار به اندازه کانون‌های خارجی ریزگرد تولید می‌کنند
معاون رییس‌جمهور در ادامه در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در مورد برنامه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست برای پدیده گرد و غبار اظهار کرد: طبق آخرین اطلاعات ستاد مقابله با گرد و غبار ۲۷ کانون گرد و غبار وجود دارد که چهار کانون، داخلی و ۲۴ کانون‌ خارج از ایران یعنی در عراق و سوریه است. چهار کانون داخلی به اندازه ۲۴ کانون خارجی گرد و غبار تولید می‌کنند. ایجاد این کانون‌ها ناشی از خشک شدن تالاب‌های خوزستان است همچنین بخشی از کانون‌ها از نواحی رملی و اراضی شخم‌خورده‌ای که چک نمی‌شوند، نشات می‌گیرد. امسال حدود ۱۹۰ میلیارد تومان برای گرد و غبار تخصیص داده شده است. همچنین لازم به ذکر است سازمان جنگل‌ها در زمینه بیابان‌زدایی و مقابله با گرد و غبار تخصص زیادی دارد بنابراین باید با تامین امکانات و رعایت حقابه‌های زیست‌محیطی قابلیت مهار کانون‌های گرد و غبار ایجاد شود. این موضوع یک‌شبه حل نمی‌شود و حداقل دو، سه سال طول می‌کشد.
احیای دریاچه ارومیه با تامین به‌موقع بودجه
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست که همزمان ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را نیز برعهده دارد، در مورد آخرین وضعیت این دریاچه اظهار کرد: احیای دریاچه ارومیه بستگی به تامین بودجه دارد. راه‌حل‌های اجرایی مشخص و نسخه خوبی برای این دریاچه نوشته شده‌ اما اگر منابع مالی به‌موقع تامین نشود، احیای دریاچه با مشکل روبه‌رو خواهد شد. بودجه مورد نیاز ستاد دریاچه ارومیه دو هزار میلیارد تومان در هر سال است که سال قبل از این مبلغ تنها ۷۰۰ میلیارد تومان داده شد.
تصمیم‌گیر در حوزه آب، باید شورای عالی آب باشد
معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان محیط‌زیست در حاشیه اعلام کرد: شرط من برای ریاست سازمان این بود که تصمیم‌گیر اصلی آب، شورای عالی آب باشد نه وزارت نیرو.