آنچه یک مرد باید بداند

قسمت دوم
روانپزشکان و روانشناسان
اگر برای ناتوانی علل جسمی شناسایی نشود یا دلایلی دال بر اختلالات روحی- روانی موجود باشد، می‌توان به روانپزشکان و بعضا روانشناسان مراجعه کرد.
تاکید مجدد می‌شود که با وجودی که ۹۵ درصد از ناتوانی‌ها در اثر عیوب جسمی به وجود می‌آیند در عین حال مرد ناتوانی را نمی‌توان یافت که از فشارهای روحی رنج نبرد بنابراین استفاده از رهنمودهای یک روانپزشک مجرب و ورزیده در زمینه ناتوانی (در صورت وجود) به نفع بیمار خواهد بود.
اصولا مراجعه ابتدایی بیمار ناتوان به روانپزشک یا روانشناس عقلانی نیست زیرا در این حالت ممکن است بسیاری از علل جسمی از نظر دور بمانند و درمان به بیراهه رود.
سخن پنجم: در مطب اورلژیست
در مطب یک اورلژیست درگیر در درمان ناتوانی باید به دو سوال پاسخ داده شود:
۱- به چه دلیل ناتوانی وجود دارد؟
۲- برای درمان آن چه باید کرد؟
در پاسخ سوال اول، پزشک به شرح حال بیمار توجه خواهد کرد و معاینه دقیقی انجام خواهد داد. عمده معاینه معطوف به کشف علل قلبی- عروقی، غددی یا عصبی است. نحوه شروع بیماری و اینکه ناگهانی بوده یا تدریجی عارض شده است، می‌تواند شاهدی بر روحی- روانی یا جسمی بودن ناتوانی باشد. یکی از سوالات مهمی که خواهد شد، بود یا نبود نعوظ‌های صبحگاهی است. توجه به این نشانه برای تمایز علل روحی- روانی از جسمی بسیار مفید واقع می‌شود، اگر موارد متعددی از سفتی صبحگاهی وجود داشته باشد، احتمال اینکه مشکل ریشه جسمانی داشته باشد، ضعیف می‌شود. در بیماری که این سفتی در هنگام خواب یا صبحگاهان ظاهر نشود، احتمال عیب جسمی قوت می‌گیرد. به هر حال برای نتیجه‌گیری نهایی حتما باید تحت نظر یک پزشک مجرب قرار گرفت و تشخیص نهایی را برعهده وی گذاشت.
طبیعتا زمانی که علت زمینه‌ای خاص مثل مرض‌قند، مصرف زیاد الکل یا سابقه جراحی سنگین لگن وجود داشته باشد، در روند تشخیص می‌توان «میانبر» زد و از تحمیل هزینه بی‌مورد به بیمار پرهیز کرد البته قضاوت نهایی با پزشک مسوول است و این قاعده تابع شرایط خاص بعضا دستخوش تغییر شود.
با توجه به پیشرفت خارج از وصفی که دم‌به‌دم در زمینه فهم بهتر رفتار جنسی حاصل می‌شود و نیز به دلیل کاملا فوق‌تخصصی بودن این وادی از اورلژی، همه اطبا از چند و چون و ظرایف کار باخبر نیستند. اگر فرد بیمار ابتدا به پزشک عمومی یا متخصص داخلی خود مراجعه می‌کند، می‌تواند این کتاب را نیز همراه داشته باشد و راجع به مطالب درج شده بیشتر پرس‌وجو کند. توجه داشته باشید که در آمریکا نیز تنها کمتر از یک‌پنجم اورلژیست‌ها قادر به بررسی و درمان ناتوانی هستند. آنچه در ایران مشهود است حاکی از محدودیت بیشتر این ناتوانی است.
در حین معاینه به وجود یا نبود کجی در آلت توجه می‌شود. در صورت وجود کجی غیرمعمول احتمال «بیماری پیرونی» زیاد می‌شود به علاوه در صورت وجود امکانات مناسب باید ارزیابی عروقی را نیز انجام داد.
برای این منظور وسایلی موجود هستند که به مدد آنها می‌توان در مورد کیفیت شریانی آلت اطلاعات قابل اعتمادی کسب کرد.
معاینه مقعدی پروستات نیز باید انجام شود
در جلسه اول، آزمایش‌های خاصی برای بیمار درخواست خواهد شد. آزمایش قند، خون، هماتوکریت، کراتینین و آزمون‌های کبدی همیشه انجام می‌شوند. انجام آزمایش‌های دیگر از جمله آزمون تحمل گلوکز، هورمون‌های تیروئید، تستوسترون و پرولاکتین تابع شرایط است و همیشه مورد ندارد.
بعضا برای کسب اطمینان از بروز «سفتی شبانه» (NPT) از آزمایش‌های قابل اجرایی مثل «آزمون تمبرپستی» استفاده می‌شود. وسیله دقیق‌تری موسوم به «sanp gauge» نیز برای این منظور موجود است که کارایی بهتری دارد. در سال‌های اخیر از دستگاهی رایانه‌ای موسوم به «rigiscan» استفاده می‌شود.
یک اورلژیست ورزیده و مجرب برای فهم دلایل ناتوانی بیمار از امکانات زیر بهره می‌برد:
۱- ثبت نعوظ‌های شبانه آلت NPT: اگر این نعوظ‌ها به خوبی ظاهر شوند و دوام یابند، حاکی از احتمال قوی سلامت جسمی بیمارند. به عکس اگر نعوظ‌های شبانه بیمار خوب نباشند، اختلالات جسمی مطرح می‌شوند به هر حال در تفسیر NPT ظرایف فراوانی وجود دارد که از حوصله بحث خارج است.
۲- «بیوتزیومتری»: برای بررسی قدرت دریافت حسی آلت از دستگاهی موسوم به «بیوتزیومتر» استفاده می‌شود. این دستگاه ارتعاشات خاصی را تولید می‌کند که باید در حد قابل قبولی روی آلت و نوک انگشتان حس شوند.
۳- بررسی «سرعت انتقال عصبی» در مواردی که آزمون بیوتزیومتری بیمار حاکی از وجود عیبی باشد، برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توان از آزمون بررسی سرعت انتقال عصبی استفاده کرد بدین‌وسیله می‌توان به اختلالات عصبی آلت پی برد.
برای بررسی عروق آلت نیز امکانات زیادی به ترتیب زیر وجود دارد:
۱- اندازه‌گیری «نسبت فشار آلت- بازو»: این آزمون در عین سادگی به راحتی می‌تواند حاکی از کم و کیف شرائن آلت باشد.
۲- «ثبت منحنی نبض»: این آزمون نیز نظیر اندازه‌گیری «نسبت آلتی- بازویی» در بررسی کم و کیف شرائن آلت بسیار مفید است. میزان دقت این آزمون بیشتر از اندازه‌گیری نسبت آلتی- بازویی است.
۳- «تزریق مواد محرک به داخل جسم غاری» (CIS): این آزمون قابل اعتمادترین وسیله دم‌دست برای بررسی عروق آلت به‌شمار می‌رود. برای انجام آن ترکیبی از مواد محرک آلت را به داخل آن تزریق و تغییرات را ارزیابی می‌کنند. پرستاگلاندین E1 با عنایت به جمیع شرایط صرفنظر از بهای گرانی که دارد بهترین ماده محرک عروقی است که در آزمون CIS مورد استفاده قرار می‌گیرد. شخصا نیز بعد از به‌کارگیری داروهای متنوع معتقدم که پرستاگلاندین E1 در ارزیابی بی‌خطر و مفید بیمار ناتوان بهتر از هر داروی عروقی دیگر عمل می‌کند.
۴- «سونوگرافی دوپلکس»: در این روش به کمک امواج ماورای صوت، تصاویر گویایی از کم‌وکیف شرائن آلت و سرعت عبور خون درون آنها به دست می‌آید. همراه کردن این آزمون با تزریق مواد محرک، نتایج قابل قبول‌تری به دست می‌دهد.
۵- «DICC»: در این آزمون بعد از تزریق مواد محرک، به خصوص کیفیت وریدها مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مرحله پایانی آزمون از آنچه اتفاق می‌افتد عکس‌های رادیوگرافیک گرفته می‌شود به این تصویربرداری «کاورنوزوگرافی» می‌گویند.
۶- «آرتریوگرافی»: بی‌اغراق دقیق‌ترین راه تشخیص مشکلات شریانی آلت است که به هر حال بسیار مشکل، گران و بعضا خطرناک است بنابراین تنها در بیماران جوانی که قرار است تحت عمل «بازسازی عروق آلت» قرار گیرند انجام می‌شود.
سخن ششم: درمان‌های ناتوانی‌ جنسی
در جدول زیر درمان‌های موجود در ناتوانی جنسی و میزان کاربرد آنها نشان داده شده است:
۷ درصد- خوراکی
۴ درصد- هورمونی
۲۵ درصد- وسایل مکنده
۳۰ درصد- تزریق مواد محرک
۲۰ درصد- پروتز آلت
۵ درصد- بازسازی عروق آلت
۹ درصد- مشاوره‌های روانی
یک بیمار ناتوان قبل از اتخاذ شیوه خاصی از درمان باید از تمام امکانات موجود آگاهی داشته باشد و با بصیرت به مطلوب‌ترین آنها تن دهد. آشنایی بیمار با این امکانات که بعضا متنوع هم هستند، از وظایف بی‌چون و چرای پزشک مسوول است.
درمان‌های خوراکی
یوهیمین ترکیبی است که از درختی به همین نام گرفته می‌شود. یوهیمین سال‌ها قبل از اینکه به بازار عرضه شود، به صورت سنتی و در قبایل بدوی آفریقا و آمریکای لاتین مورد استفاده قرار می‌گرفته است. تجویز آن تنها محدود به بیمار ناتوانی است که علت جسمی نداشته باشد، معمولا باید حداقل برای مدت ۱۰ هفته سه قرص در روز مصرف شود که به خصوص در ایران بسیار گران تمام می‌شود.
معمولا در موارد محدودی که به درمان جواب داده می‌شود، بعد از قطع دارو ناتوانی برگشت می‌کند.
میزان موفقیت درمان با یوهیمین تنها ۳۵ درصد است. به علاوه عوارضی نیز دربردارد که سردرد، عرق کف دست، سرگیجه و تهوع از آن جمله هستند.
با عنایت به گرانی این دارو و بی‌عارضه نبودنش، باید در مصرف آن محتاط بود و بی‌مورد بدان تن نداد. شخصا بیماران زیادی را سراغ دارم که بی‌دلیل گرانی دارو را متحمل شده و نصیبی هم نبرده‌اند. بیمارانی که ناراحتی کلیه دارند، باید از مصرف این دارو پرهیز کنند.
با توجه به علاقه بیماران به درمان‌های خوراکی ناتوانی، در سال‌های اخیر تلاش زیادی برای کشف یا ساخت دارویی از این دست شده است. چند سالی است که دارویی موسوم به «سیلدنافیل» به بازار عرضه شده است. این دارو که نام تجارتی آن «ویاگرا» است، در درمان بسیاری از موارد ناتوانی کارا و با کفایت عمل کرده است. متاسفانه در مصرف بجا و بی‌خطر این دارو نکاتی وجود دارد که به دلیل دسترسی آسان عموم مردم بعضا رعایت نمی‌شوند.
به این نکته توجه داشته باشید که مصرف بی‌منطق، نابجا و به خصوص توام ویاگرا با داروهای خاص می‌تواند بسیار خطرناک و کشنده باشد، از مصرف بی‌مجوز معتبر این دارو که تنها می‌تواند توسط یک اورلژیست ورزیده صادر شود، جدا پرهیز کنید.
در زمان نگارش، درمانگران درگیر در امر ناتوانی جنسی مشتاقانه منتظر در دسترس قرارگیری دارویی موسوم به آپریما هستند. با توجه به بداعت این دارو شخصا تجربه زیادی در مصرف فراگیر آن ندارم. آنچه در تجربه بالینی من قابل ذکر است تنها به تعدادی بیمار که از راه‌های گوناگون به این دارو دسترسی پیدا کرده‌اند، محدود می‌شود گو اینکه همین تعداد نیز از مصرف دارو بسیار راضی به نظر می‌رسند. آنچه مسلم است این دارو چندان جدید هم نیست و در گذشته به عنوان دارویی تهوع‌آور به‌خصوص در مراکز درمانی سوانح مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ارجحیت این دارو در قیاس با ویاگرا به شرح زیر است:
۱- مصرف غیرخوراکی (به صورت قرص‌های کوچک زیرزبانی)
۲- اعمال اثر بسیار سریع‌تر (آثار دارو قریب هشت دقیقه بعد از مصرف آن ظاهر می‌شود)
درمان هورمونی
کمبود شدید تستوسترون سبب ناتوانی می‌شود برای جبران این کمبود می‌توان از تستوسترون به صورت خوراکی (کمتر) یا تزریقی (بیشتر) استفاده کرد.
همان‌طور که اشاره شد، تجویز تستوسترون تنها زمانی که میزان آن شدیدا کم باشد، مورد دارد و مصرف بی‌مورد آن می‌تواند بسیار پرعارضه و مخاطره‌آمیز باشد.
صرفنظر از ضایعات کبدی، قلبی و کلیوی، در افراد مستعد این احتمال وجود دارد که سرطان پروستات تشدید یا زنده شود.
در تعداد کمی از بیماران ناتوان در اثر افزایش ترشیح پرولاکتین از غده هیپوفیز، تستوسترون کاهش پیدا می‌کند و سبب ناتوانی می‌شود. با تجویز بعضی از داروها که تحت عنوان «همگن‌های دوپامین» شناخته می‌شوند، می‌توان این بیماری را مداوا کرد.
ادامه مطلب را در شماره بعد بخوانید