ابهام در آمار گردشگر ورودی

نادر نینوایی- آمار و تعداد گردشگران ورودی یکی از آن مسائلی بوده که همواره درخصوص آن تردیدها و ابهام‌هایی وجود داشته است.
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، اخیرا گفته طی ۶ ماهه سال جاری تعداد گردشگر ورودی ۳ میلیون و ۳۵۴ هزار نفر است که نسبت به سال گذشته رشد ۳۸ درصدی را نشان می‌دهد. آمار سازمان جهانی گردشگری اما گویای آن است که در کل طول سال گذشته میلادی حدود ۴میلیون و ۱۰۰هزار گردشگر وارد ایران شده‌اند.در سوی مقابل وقتی پای صحبت‌های فعالان حوزه گردشگری می‌نشینید متوجه می‌شوید که آمار اعلامی درخصوص تعداد گردشگران ورودی به ایران را چندان دقیق ندانسته و تشکیک‌هایی درخصوص آن مطرح می‌کنند.گمانه‌زنی‌ها درخصوص محسوب شدن یا نشدن اتباع کشورهای همسایه نظیر افغانستان در آمار گردشگری ایران، یکی از مسائلی است که همواره محل بحث بوده و باعث شده که برخی تعداد گردشگر ورودی به ایران را با دیده ابهام بنگرند.
دفاع معاونت گردشگری از آمار اعلامی
یکی از مشکلات جدی درخصوص گردشگری ایران، وجود نداشتن آمار دقیق برای روشن شدن وضعیت و همچنین فراهم شدن امکان برنامه‌ریزی صحیح توسط فعالان گردشگری است. براساس آماری که معاونت گردشگری از تعداد گردشگران ورودی به کشور در سال ۱۴۰۱ اعلام کرده، ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار گردشگر خارجی در این سال به کشور وارد شده‌اند. با وجود این، برخی فعالان گردشگری و رسانه‌ها این آمار را غیرواقعی ارزیابی کرده و نقدهایی درخصوص میزان صحت و شفاف بودن شیوه سنجش آن مطرح می‌کنند.به گزارش «جهان‌صنعت» علی‌اصغر شالبافیان-معاون گردشگری کشور- در نشست خبری اخیر خود ضمن ارائه آمار ۶ ماهه امسال آن را مثبت دانسته و ابراز داشت: «در ۶ ماهه نخست امسال رشد ۳۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشتیم و تاکنون ۳ میلیون و ۳۵۴ هزار گردشگر خارجی با ویزای گردشگری و ویزای گردشگری سلامت وارد کشور شدند.»
وی گفت: لغو روادید با عراق از خردادماه سال گذشته آمار ورود گردشگران خارجی به ایران را افزایش داده است. حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر هم از آذربایجان به ایران سفر کرده بودند که البته تعداد آنها با توجه به بسته شدن مرز زمینی از سوی جمهوری آذربایجان، به ۶۱ هزار نفر کاهش یافته است.معاون گردشگری در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا اتباع کشورهای همسایه از جمله افغانستان در آمار گردشگران خارجی که به ایران سفر کرده‌اند شمارش می‌شوند، اظهار کرد: «در این آمار به هیچ عنوان اتباعی که به انگیزه‌های غیرگردشگری به ایران سفر کرده‌اند، محاسبه نشده‌اند و اتباعی در این آمار محاسبه می‌شوند که ویزای گردشگری داشته باشند.»
شالبافیان، در پاسخ به وجود شبهه در آمار گردشگری ضمن دفاع از این آمار گفت: گردشگری داخلی با ۲۷ درصد رشد نسبت به پارسال روند افزایشی داشته است.
وی معتقد است، سامانه «جانا» که توسط وزارت میراث فرهنگی راه‌اندازی شده‌‌، مرجع خوبی برای مشخص شدن میزان گردشگران داخلی است.
این در حالی است که از طریق سامانه جانا صرفا این امکان وجود دارد که تعداد افرادی که در اقامتگاه‌های دارای مجوز و ثبت شده در این سامانه اقامت داشته‌اند، را مشخص کرد و نه تمام افرادی که سفر می‌روند.
مشخص نبودن متر و معیار سنجش
شاید مشخص نبودن دقیق این مساله که آمار گردشگران ورودی به کشور چگونه به دست آمده و با چه ملاحظاتی فرد ورودی به کشور گردشگر محسوب شده و به عنوان گردشگر ورودی شمارش می‌شود، اصلی‌ترین مساله‌ای باشد که درخصوص آن شفاف‌سازی نشده است.سحر بحیرایی- کارشناس ارشد گردشگری- درخصوص آماری که از سوی برخی سازمان‌ها درخصوص نرخ و تعداد گردشگران ورودی به ایران مطرح می‌شود، به «جهان‌صنعت» گفت: درخصوص گردشگری ورودی اینکه این آمار و ارقام از کجا آمده و چه کسانی را جزو گردشگران حساب می‌کنند، مشخص نیست. همچنین اینکه افرادی که تحت عنوان گردشگر آمارشان ذکر می‌شود، آیا واقعا عایدی‌ای برای کشور دارند مشخص نبوده و روشن نیست که آیا واقعا این افراد پولی را وارد کشور می‌کنند یا خیر.
وی افزود: اینکه مثلا اعلام می‌کنند در سال ۲۰۲۲ نرخ گردشگری ایران چهار‌برابر شده است به نظرم جای فکر و صحبت دارد و باید مشخص شود چه کسانی را جزو آمار گردشگری ورودی به ایران حساب می‌کنند.بحیرایی ادامه داد: به هر حال گردشگر و گردشگری یک تعریف مشخصی دارد؛ گردشگر یعنی کسی که از مبداء کشور خودش به یک کشور دیگر به عنوان مقصد سفر کند و برای ۲۴ ساعت تا نهایتا یک سال اقامت داشته باشد، یک چنین شخصی گردشگر محسوب می‌شود. اینکه افغانستانی‌ها، پاکستانی‌ها، هندی‌ها و سایر اتباع دیگری که درخواست ویزا برایشان در ایران بالاست، چه مدت در ایران اقامت دارند و
در واقع اینکه این افراد یک هفته، یک ماه، یک سال یا بیشتر می‌مانند دیگر اصلا آمار دقیقی درخصوص آن وجود ندارد.این کارشناس ارشد گردشگری ادامه داد: به نظرم اینکه از چه درگاه‌هایی تعداد گردشگران شمرده می‌شود، یک مساله مجهول است و متر و معیار مشخصی برای آن وجود ندارد. به هر روی باید توجه داشت که تعداد اتباع کشورهای همسایه که وارد ایران می‌شوند زیاد است و متر و معیار مشخصی هم برای سنجش اینکه اینها گردشگر هستند یا خیر، وجود ندارد.بحیرایی ضمن تحلیل وضعیت گردشگری ورودی به کشور گفت: در سال اخیر و سال گذشته بیشتر گردشگران ورودی به ایران از کشورهای چین، روسیه و اخیرا هم کشور ترکیه هستند. به نظرم همین موضوع لغو روادید با کشورها برای سفر به ایران که اخیرا نیز به آن پرداخته شده است می‌تواند دلیل خوبی باشد که در آینده گردشگران روس بیشتری را در ایران داشته باشیم.این کارشناس ارشد گردشگری درخصوص تاثیر فعالیت‌های اخیر برای لغو یک طرفه روادید با برخی از کشورها بر بهبود آمار گردشگر ورودی ایران گفت: در زمینه جذب گردشگر از ترکیه یکسری آژانس‌های معدودی هستند که دارند کار می‌کنند و فعالان گردشگری متمرکز بر جذب گردشگران چینی و روسی نیز وجود دارد. افزون بر این درخواست ویزا از یک‌سری کشورهای مشخص بسیار زیاد است. اما اینکه این افراد ورودی به کشور در آمار گردشگری به حساب بیایند یا خیر محل سوال است.