11 - 12 - 2019
اتحاد استراتژیک
گروه جهان- تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر برای دیدار با دونالد ترامپ عازم واشنگتن شد. این سفر در سایه تنش‌های روزافزون در جبهه آمریکا و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس (به‌جز قطر) علیه ایران انجام شده است. در این دیدار توافقنامه‌ها و یادداشت‌های همکاری در زمینه مسائل دفاعی، انرژی، سرمایه‌گذاری و حمل‌ونقل هوایی به امضا می‌رسد.
در واقع سفر امیر قطر به واشنگتن در این برهه از اهمیت خاصی برخوردار است به ویژه با توجه به مجموعه‌ای از تحولات که در آن زمینه‌ها سیاست‌های منطقه‌ای واشنگتن به طور مستقیم با منافع و اهداف سیاست خارجی قطر ارتباط پیدا می‌کند، آن هم در شرایطی که دیدگاه‌های دو طرف اشتراکات لازم را با وجود روابط استراتژیک ندارد. بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سومین سال خود را از سر می‌گذراند، تنش‌ها در منطقه به واسطه تحریم‌ها و فشارهای آمریکا علیه تهران به صورت خطرناکی گسترش یافته و به صورت همزمان تلاش‌های همه‌جانبه واشنگتن برای اجرایی کردن طرح معامله قرن ادامه دارد.
از طرفی عربستان و شماری از متحدانش، با قطر قطع رابطه کرده و این کشور را تحت تحریم قرار داده‌اند. ریاض و هم‌پیمانان عربش دلیل این کار را حمایت دوحه از تروریسم، نزدیکی به ایران و مسائل دیگر عنوان کرده‌اند، اما قطر اتهام‌های ریاض را رد کرده است.
در حالی‌که ایالات متحده روابط بسیار نزدیکی با عربستان دارد، قطر هم محل یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی آمریکاست و دوحه نیز هم‌پیمان نزدیک واشنگتن به‌شمار می‌رود. واشنگتن با وجود همکاری دیگر کشورهای منطقه مانند عربستان با کارزار موسوم به فشار حداکثری علیه تهران، همچنان تلاش می‌کند بر عمق روابط خود با قطر که روابط دوستانه‌ای با کشورمان دارد، بیفزاید.
این در حالی است که پیش از این، در منازعه دوحه و ریاض، آمریکا جانب عربستان را گرفته بود. زمانی که عربستان، امارات، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک‌شان را با قطر قطع کردند ترامپ با نخستین سفر خارجی‌اش به ریاض در می ۲۰۱۷ از حمایت آمریکا به عربستان اطمینان داد.
افق ناروشن صلح
یکی از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگو میان سران واشنگتن و دوحه بحث در مورد زمینه‌ها و عوامل موثر در چگونگی پایان دادن به بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است. کاخ سفید در طول سه سال گذشته بارها از لزوم پایان یافتن اختلافات میان قطر و دولت‌های محاصره‌کننده سخن گفته است.
یکی از دلایل مهم آن سیاست آمریکا برای ایجاد اتحاد جدیدی به نام «اتحاد استراتژیک خاورمیانه (MESA) به منظور مقابله با به گفته آنها نفوذ ایران در منطقه است، اما بحران قطر یکی از موانع اصلی بر سر کارایی این اتحاد جدید موسوم به ناتوی عربی است. پمپئو در سفر خود به دوحه در ژانویه ۲۰۱۹ گفت جدایی بین قطر و همسایگان عرب این کشور بیش از حد به درازا کشیده شده و زمان همراهی برای مقابله با چالش‌های مشترک فرا رسیده است. با این حال آنچه پس از مدتی روی داد آشکار شدن دوباره عمق شکاف‌ها در جریان تشکیل اجلاس فوق‌العاده سران شورای همکاری خلیج‌فارس در مکه طی ماه گذشته میلادی و مخالفت قطر با بیانیه پایانی بود. قطر مشکلات اقتصادی پیش آمده از تحریم‌ها را پشت سر‌گذاشته و توانسته نامشروع بودن مواضع کشورهای محاصره‌کننده و سیاسی بودن اتهام همکاری با تروریسم را در فضای بین‌المللی جا بیندازد. این امر و تلاش‌های روسیه برای کسب نفوذ بیشتر در منطقه شرایط ترامپ را برای واداشتن قطر به عقب‌نشینی در مقابل جبهه محاصره‌کنندگان ناکام خواهد گذاشت.
روابط دوحه- تهران
از جمله موضوعات مهم احتمالی مطرح در مذاکره بن‌تمیم در واشنگتن به طور حتم موضوع تنش‌ها در منطقه و همچنین روابط تهران- دوحه خواهد بود. در پی تشدید تنش‌ها در آب‌های خلیج فارس پس از حادثه نفتکش‌ها در بندر امارات، قطر برای جلوگیری از وخامت اوضاع به میانجیگری و احتمالا رد و بدل پیام میان واشنگتن و تهران پرداخت و در این رابطه وزیر خارجه قطر به تهران سفر کرد. قطر به شدت از تاثیرپذیری ناخواسته از شکل‌گیری درگیری میان ایران و آمریکا واهمه دارد. حدود ۱۰ هزار نظامی آمریکایی در قطر حضور دارند و پایگاه هوایی آمریکا در العُدید، در نزدیکی دوحه، بخش مهمی از نظامیان و تجهیزات آمریکایی در منطقه را در بر می‌گیرد.
از سوی دیگر تکیه اقتصاد قطر بر استخراج نفت و گاز در خلیج فارس و انتقال آن به بازارهای جهانی خود دلیل مهم دیگری برای حساسیت و نگرانی دوحه از تشدید تنش‌ها در منطقه است. با توجه به این شرایط و همچنین نزدیک شدن ثمربخش روابط تهران و دوحه پس از آغاز محاصره قطر، درخواست احتمالی ترامپ از شیخ تمیم برای فاصله گرفتن از تهران غیرواقع‌بینانه و در تعارض با منطق حاکم بر سیاست خارجی دوحه است. وزیر خارجه قطر در نشست «صلح در دنیای چندقطبی» که در اجلاس داووس سوییس برگزار شد، گفت: «ایران بخشی از جغرافیای منطقه و همسایه ماست و امیدواریم تمامی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس گفت‌وگوی مثبتی با تهران داشته باشند.»
معامله قرن و نقش‌آفرینی قطر
از طرفی طرح معامله قرن به حدی برای ترامپ حائز اهمیت است که بسیاری سیاست منطقه‌ای آمریکا در دوران کنونی را بر مبنای تلاش واشنگتن برای عملیاتی کردن این طرح در نظر می‌گیرند. کاخ سفید بر اساس آنچه تاکنون از ابعاد طرح معامله قرن رونمایی شده، وظیفه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را تامین منابع و اعتبارات طرح در نظر گرفته است. دوحه در طول سال‌های گذشته به حمایت مالی از گروه حماس در نوار غزه که از مهم‌ترین مخالفان سازش با اسراییل و معامله قرن است، پرداخته. در این شرایط می‌توان انتظار داشت که واشنگتن پس از اعتراف صریح کوشنر به شکست کنفرانس منامه، خواستار حمایت کشورهای عربی برای آوردن فلسطینیان پای میز مذاکره است.
نگاه انتخاباتی ترامپ به روابط با اعراب
گفته شده است که در این سفر چندین توافقنامه در جهت تقویت شراکت استراتژیک بین دو کشور در زمینه‌های مختلف دفاعی، انرژی، سرمایه‌گذاری و حمل‌ونقل هوایی امضا می‌شود. ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی و حتی سال‌ها پیش از ورود به عرصه سیاست، بارها از لزوم جذب سرمایه‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس در عوض آنچه تامین امنیت آنها می‌خواند، سخن گفته است.
اکنون که رسما زنگ آغاز مبارزات انتخاباتی ۲۰۲۰ به صدا درآمده ترامپ کسب سرمایه‌های هنگفت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را به منظور بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصاد آمریکا در یک سال باقی مانده به برگزاری انتخابات، گزینه مناسبی برای جبران ناکامی‌های بزرگ در حوزه سیاست خارجی می‌داند. بنابراین بخش دیگری از اهداف واشنگتن از دعوت از امیر قطر به این موضوع بازمی‌گردد.
ترامپ خطاب به امیر قطر: شما هم‌پیمان بزرگی هستید
امیر قطر در سفر خود به آمریکا تاکید کرد روابط دوحه با واشنگتن استراتژیک و قوی است و دو کشور در کنار یکدیگر برای توقف تنش‌ها در منطقه همکاری خواهند کرد.
تمیم بن‌حمد آل‌ثانی در حاشیه سفر خود به آمریکا در گفت‌وگویی با مارک اسپر، جانشین وزیر دفاع آمریکا در پنتاگون اظهار کرد: منطقه شرایط سختی را پشت سر می‌گذارد و اختلاف‌نظرهایی در منطقه وجود دارد، اما فکر می‌کنم که با همکاری یکدیگر می‌توانیم راه‌های مناسبی برای کاهش تنشی که منطقه را دربر گرفته، بیابیم.
آل‌ثانی تاکید کرد: قطر به همکاری‌های خود با آمریکا برای کاهش تنش‌ها در منطقه ادامه خواهد داد. مارک اسپر هم در این دیدار به اهمیت پایگاه العدید اشاره کرد و آن را پایگاهی استراتژیک و حساس خواند. این مسوول آمریکایی گفت: ائتلاف و تلاش‌های مشترک دو کشور آمریکا و قطر امنیت بهتری را برای تمام منطقه محقق خواهد کرد که صلح را برای مردم منطقه به ارمغان خواهد آورد.
اسپر اضافه کرد: ما از حمایت‌های قطر بسیار تقدیر و در گفت‌وگوهایمان همکاری‌های مشترک دو کشور را بررسی می‌کنیم. او ادامه داد: ما باید روابط جدی خود با قطر را برای مقابله با تمامی چالش‌های موجود علیه ثبات خاورمیانه حفظ کنیم. این سفر شامل دیدارهایی با مسوولان عالی‌رتبه دولت آمریکا و نمایندگان کنگره این کشور بود.
معاون وزیر دفاع آمریکا همچنین با تقدیر از تلاش‌های دولت قطر برای میزبانی جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۰ گفت: شکی نداریم که میزبانی قطری‌ها جهان را شگفت‌زده خواهد کرد. در همین حال، ویلیام گرانت، کاردار سفارت آمریکا در دوحه سفر آل‌ثانی به آمریکا را بسیار بااهمیت خواند و گفت: رایزنی‌های دو طرف شامل موضوعاتی در ارتباط با پرونده ایران و محاصره قطر خواهد بود.
کاخ سفید اوایل ژوئن گذشته از این سفر خبر داده و اعلام کرده بود که سفر یادشده بر اساس همکاری‌های طولانی میان دو کشور انجام می‌شود و روابط امنیتی و اقتصادی عمیق دو کشور را تقویت می‌کند.
ترامپ، امیر ۳۹ ساله قطر را به اتاق خزانه برد؛ نشانه‌ای ظریف از تمایل شدید رییس‌جمهور آمریکا برای همکاری با یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان. او درباره این اتاق که محل نگهداری وسایل باارزش مثل طلا، نقره و پول نقد است، گفت: اینجا نماد همکاری اقتصادی و امنیتی میان دو کشور است.
او سپس به اعضای خانواده‌اش، دوستان و نزدیک ۴۰ نفر از رهبران تجاری که در این دیدار حضور داشتند، اشاره کرد و گفت: این افراد در تجارت شهره هستند، البته دیدار کاری ما برای سه‌شنبه بعدازظهر برنامه‌ریزی شده است و در آن قرار است درباره خریدهای دفاعی و بازرگانی صحبت کنیم و من می‌دانم که همه چیز مثبت خواهد بود.
ریشه‌کنی تروریسم
او سپس امیر قطر را دوست قدیمی خواند و گفت که این دوستی به دوران پیش از ریاست‌جمهوری او بازمی‌گردد.
ترامپ افزود: ما با یکدیگر در ریشه‌کنی تروریسم و سرمایه‌گذاری بر روی آن همکاری می‌کنیم. تمیم شما از مدت‌ها قبل با من دوست بوده‌اید، قبل از آنکه من رییس‌جمهور شوم. ما با یکدیگر احساس خوب و راحتی داریم. سرمایه‌گذاری‌های شما بسیار مورد تقدیر است. و من از خرید هواپیماها و دیگر سرمایه‌گذاری‌هایتان مطلعم. من این را طور دیگری می‌بینم، این یک بخش از کار است. برای من این یک کار است.
ترامپ نیز در ضیافت شامی که استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا برای میزبانی از امیر قطر ترتیب داد، ضمن ابراز امیدواری نسبت به گفت‌وگوها با امیر قطر اظهار کرد: ما به دنبال دیدار گسترده‌ای با نمایندگان قطر هستیم تا با آنها درباره مسائل مختلفی از جمله امور دفاعی، تجارت و اقتصاد گفت‌وگو کنیم. رییس‌جمهور آمریکا در ادامه ضمن تقدیر از دوستی و همکاری‌های قطر تاکید کرد: مذاکرات دو طرف مثبت خواهد بود.
ترامپ در ادامه خطاب به آل ثانی گفت: می‌دانم همه چیز خوب خواهد بود، چرا که شما هم‌پیمان بزرگی هستید و به ما در ایجاد زیرساخت‌ها و فرودگاه نظامی کمک کردید. ما از شما متشکریم.
امیر قطر هم درباره سفر خود به آمریکا گفت: این سفر در راستای تقویت ارزش‌های مشترک دو کشور انجام شده، ما امشب اینجا هستیم تا همکاری‌های جدی اقتصادی خود را جشن بگیریم. مردم دو کشور در پایبندی به مساله سرمایه‌گذاری انسانی همسو هستند و به منظور ایجاد اقتصادهایی متکی بر آموزش و ایجاد فرصت برای همه تلاش می‌کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد