ادعای باورناپذیر

علی حسینی- محدودیت‌های اینترنتی ۵ ماه گذشته، بار دیگر نشان داد تحریم‌های داخلی نیز جلودار برقراری ارتباط کاربران در شبکه‌های فیلترشده، نشده است. رشد فروش vpn یا همان فیلترشکن در مدت اخیر نشان می‌دهد میزان جذب مخاطب و استفاده آنها از شبکه‌های فیلترشده افزایش داشته است. از طرفی با توجه به وضعیت نابسامان اقتصادی حتی اگر فضایی برای کسب‌و‌کارهای اینترنتی وجود داشته باشد باز هم نمی‌توانند حرکت رو به ‌جلو و مثبتی انجام دهند؛ کسب‌و‌کارهایی که ۵ ماه است با انواع محدودیت‌ها روبه‌رو شده‌اند و تا مرز ورشکستگی و نابودی کامل پیش رفته‌اند.
با این حال «عیسی زارع‌پور» در گفت‌وگو با خانه ملت، به انتقال کسب‌وکارهای مردمی به پیام‌رسان‌های داخلی اشاره کرد و گفت در حال ‌حاضر بیش از ۶۰ درصد از مردم و کسب‌وکارهایشان به پیام‌رسان‌های داخلی وارد شده‌اند و از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کنند. وی با اشاره به افزایش درآمد شرکت ملی پست برای جابه‌جایی حجم مرسولات مردم، آن را یک شاخص قابل ‌اتکا در زمینه رونق کسب‌و‌کارها در پیام‌رسان‌های داخلی دانست و گفت: «به‌واقع این شاخص نه‌تنها به حالت قبل برگشته، بلکه افزایش پیدا کرده است.»
این آمارها در حالی مطرح می‌شود که رییس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس از وزیر ارتباطات خواسته بود آمار دقیق‌تری در این‌باره مثل سهم ترافیک پیام‌رسان‌های بومی منتشر کند. البته زارع‌پور این آمارها را جزو اسرار پلتفرم‌های داخلی عنوان کرد و گفت تنها در جلسه‌ای با توانگر، این ارقام به او اطلاع داده خواهد شد. پیش‌تر برخی از اعضای نصر کشور نیز نسبت به آمارهای مطرح شده درباره پیام‌رسان‌های بومی‌ انتقاد داشتند.
قابلیت اینترکانکشن به پلتفرم‌های داخلی اضافه می‌شود
زارع‌پور با بیان اینکه ۷۰ درصد کسب‌و‌کارهای اینترنتی کالامحور هستند، اظهار کرد: عمده محصولات فروخته‌شده از طریق شرکت ملی پست ارسال می‌شود و این شاخص نشان می‌دهد کسب‌وکارهای مردم در پیام‌رسان‌های داخلی رونق داشته است. وزیر ارتباطات با تاکید بر حمایت‌های وزارتخانه تحت امر خود از پلتفرم‌های داخلی گفت: «همه همت ما بر این ‌اساس است که از پلتفرم‌های داخلی حمایت کنیم تا به بهترین شکل ممکن و کیفیت بتوانند پاسخگوی نیازهای مردم باشند.» او به آماده‌سازی قابلیت اینترکانکشن در پلتفرم‌های داخلی اشاره و اظهار کرد که در قالب این رویه، پیام‌رسان‌های داخلی می‌توانند بین خودشان پیام رد و بدل کنند: «در قالب این رویه کاربر می‌تواند به پیام‌رسان مورد دلخواه خود اجازه دهد از سایر پیام‌رسان‌ها برایش پیام ارسال شود. این مساله در دست اقدام است و تا پایان سال انجام می‌شود.» زارع‌پور با بیان اینکه پیام‌رسان‌های داخلی اعم از «روبیکا»، «بله»، «ایتا» و «سروش پلاس»، روزانه پذیرای میلیون‌ها نفر از مردم هستند، تاکید کرد: «این پلتفرم‌ها آماده پذیرایی از همه مردم هستند؛ لذا تمام زیرساخت‌های لازم را برای این پیام‌رسان‌ها فراهم کرده‌ایم.»
زمانی چنین آماری باورپذیر است که عملکرد سیستم را در نظر بگیریم
در همین خصوص دکتر اسماعیل قدیمی استاد ارتباطات به «جهان‌صنعت» گفت: یک واقعیت این است که اگر بخواهیم از عملکرد، اخبار و گزارش‌هایی که در خصوص وسایل ارتباطات جمعی منتشر می‌شود، اطمینان داشته باشیم، باید مستندسازی و باورپذیری در بستر اعتماد شکل بگیرد. اگر بخواهیم چنین ادعایی را با آمار و ارقام دقیق رد یا قبول کنیم مسلما عاقلانه خواهد بود. هیچ مسوول و مدیری در این مسائل نمی‌تواند بدون وجود زمینه‌ها و پیشینه‌های بحث ارتباطات و جریان اطلاعات ادعایی را مطرح کند. در حقیقت زمانی این آمار و ارقام باورپذیر است که عملکرد این سیستم‌ها را در نظر بگیریم. او افزود: فرض کنید مدیر یک رسانه ادعایی را مطرح می‌کند و برای تایید و عدم تایید آن باید بر اساس سوابق‌ او به آن توجه کنیم.
منابع و اسناد ارائه شود
قدیمی در ادامه بیان کرد: با توجه به وضعیت‌هایی که در گذشته شاهد آن بودیم، آیا می‌توانیم چنین ارقامی را بپذیریم؟ بعید می‌دانم کسی به این صراحت بتواند چنین ادعایی را بپذیرد. به این دلیل که ما در کشوری زندگی می‌کنیم که وسایل ارتباطات جمعی کاملا دولتی است و بارها و بارها شاهد فیلترینگ و سانسور بوده‌ایم. اگر قرار است چنین ادعایی وجود داشته باشد باید منابع، اسناد و سوابق موجود آن ارائه شود. اینکه یک مسوولی در یک رسانه‌ای چنین ادعایی داشته باشد واقعا باورپذیر نیست. برای باورپذیری باید از قبل زمینه‌های اعتمادآمیز را ایجاد کرده باشیم و از آمار و ارقام‌های گذشته استفاده کنیم. در واقع وسایل ارتباطات جمعی در کشور ما باید پیشینه‌ خوبی را به ما نشان دهند. قدیمی در ادامه گفت: سوال من این است که چرا میلیون‌ها ایرانی به واتس‌آپ، تلگرام و اینستاگرام رجوع می‌کنند؟ چه دلیلی وجود دارد؟ آیا وزیر ارتباطات این سوال را از خودش پرسیده است؟ آیا زیرساخت‌های ارتباطی ما به حد کافی قوی است که بتوانیم چنین ادعایی را مطرح کنیم؟ اگر به کسب‌و‌کارها مراجعه و آمار‌هایی گرفته شود، این ادعا مورد تایید قرار می‌گیرد؟ به نظر من تمام بحث‌های ارتباطی به پیشینه‌ها، زیرساخت‌ها و عملکرد مسوولان برمی‌گردد.او در ادامه گفت: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که وضعیت اقتصادی آن با نارضایتی مردم همراه است. طی چند ماه ارزش پول ملی کاهش پیدا کرده است. همچنین این نارضایتی‌ها در بسیاری از کسب‌وکارها دیده می‌شود. وقتی آمار مهاجرت‌ها را نگاه می‌کنیم در خواهیم یافت که بسیاری از افراد به فکر مهاجرت هستند. با توجه به این شرایط چگونه می‌توانیم به آمار‌های وزیر محترم ارتباطات اعتماد کنیم؟ به نظر من هیچ چیز در نظام ارتباطات جمعی کشور از سازمان‌ها و نهادهایی که به صورت مرتب و دقیق آمار و ارقامی را ارائه می‌دهند، مهم‌تر نیست. پیشنهاد من این است که هر کدام از مسوولان از خودشان چنین سوالی را بپرسند که اگر من چنین ادعا و اطلاعاتی را مطرح می‌کنم تا چه اندازه به آن باور دارم؟ برای باورپذیر شدن این ادعا چه کارهایی را انجام داده‌ام؟ اگر از آقای وزیر ارتباطات سوال کنیم که منبع این آمار و ارقام کجاست ما را به کدام منبع ارجاع می‌دهد؟ آیا می‌تواند اعتماد ما را جلب کند؟بنابراین اولین کار این است که باید اعتمادسازی شکل بگیرد. باید منابعی را ارائه دهند که مردم به آن اعتماد کنند. همچنین باید سوابق و پیشینه‌ای را در اختیار مردم قرار دهند و بر اساس آن ادعاهایی را مطرح کنند.
آمارها باید در چارچوب ارتباطات اقناعی باشند
او در ادامه خاطرنشان کرد: بحث آمار را در همه جای دنیا در چارچوب ارتباطات اقناعی انجام می‌دهند. به این معنی که یک نظام جامع اطلاعات در یک کشوری وجود دارد که به دلیل پشتوانه‌های حقوقی و قانونی و پیشینه‌های تاریخی در یک موقعیت و جایگاهی است که می‌تواند صلاحیت و مرجعیت و از همه مهم‌تر اعتبار حرفه‌ای داشته باشد. در کل آمار همیشه باید در این چارچوب ارتباطات اقناعی باشد و اگر این زمینه‌های ساختاری را نداشته باشد، آمارها به جای اینکه در تقویت آن سازمان‌ها و نهاد‌ها به کار گرفته شود به تضعیف آنها می‌انجامد.
وی در ادامه گفت: نکته دیگری که اهمیت دارد این است که وسایل ارتباط‌جمعی در غرب به‌خصوص در انگلستان زمانی مورد توجه و اعتماد مردم قرار گرفته که یک فضای عمومی را ایجاد کرده‌ که تمام سازمان‌ها، موسسات و شرکت‌ها توانستند آزادانه عقیده خود را بیان کنند. در آن چارچوب، مراکز آماری بسیار نقش مهم داشتند. پس باید این فضای عمومی در کشور ما وجود داشته باشد. فضای عمومی است که افکار عمومی را می‌سازد. ما آمارها را به افکار عمومی می‌دهیم که باید به ما اعتماد داشته باشند و احساس کنند که می‌توانند این آمار را بپذیرند. پس این چارچوب نظری بسیار مهم است و جنبه‌های حقوقی و قانونی باید مدنظر قرار بگیرند. بنابراین وزارت ارتباطات اگر می‌خواهد آماری را ارائه کند، باید بخش آمار و ارقام را به‌عنوان یک معقوله مهم در روابط عمومی خود ببیند. روابط عمومی باید در این زمینه فعال باشد. این آمار باید در یک نظام اطلاع‌رسانی بسیار گسترده‌تر ارائه شود. نهاد‌های مدنی باید وجود داشته باشند که این آمار را دریافت کنند که متاسفانه چنین نهاد‌هایی را نداریم. آمارها باید توسط موسسات مستقل و معتبر تهیه شوند.
یک آمار باید به طور پیوسته ارائه شود تا اعتبار کسب کند
قدیمی در ادامه بیان کرد: نکته دیگری که در آمار بسیار اهمیت دارد این است که ما یک جریان پیوسته از آمارها را داریم. ما نمی‌توانیم یک موسسه یا سازمانی را داشته باشیم و اطلاعاتی را راجع به یک مساله‌ای بدهیم. یک جریانی از آمار و ارقام‌ها باید به‌طور پیوسته ارائه شوند تا بتوانند اعتبار کسب کنند.
وی در پایان گفت: نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که امکان راستی‌آزمایی در هر لحظه باید وجود داشته باشد. این آماری که وزارتخانه ارائه می‌کند باید بگوید که چه تعداد استارت‌آپ و کسب‌و‌کارهای اینترنتی وجود دارد و به شاخص‌های حرفه‌ای آن اشاره کند. اگر آماری ارائه شده که ۶۰ درصد از مردم و کسب‌و‌کارها به پیام‌رسان‌های داخلی وارد شده‌اند، این داستان از چه مزیت رقابتی با پلتفرم‌های خارجی برخوردار است. بر اساس کدام شاخص‌های حرفه‌ای می‌توانیم بگوییم این افراد مزیت‌های رقابتی پلتفرم‌های داخلی را شاهد بوده‌اند. به عنوان آخرین نکته، زمانی که وزیر ارتباطات چنین آماری را ارائه می‌کند باید تعدادی از کسب‌و‌کارهای معروفی که در پلتفرم‌های داخلی حضور دارند را معرفی کند.