از تغییرات در چیدمان تا حاشیه‌های داوری

گروه فرهنگ و هنر- دفتر چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر بسته شد و سیمرغ‌های این دوره به دست صاحبان خود رسیدند. طبق روال هر سال اختتامیه جشنواره فیلم فجر سرشار از لبخندها و تشکرها بود. در طرف مقابل نیز عده‌ای که از دریافت سیمرغ ناکام ماندند به داوری آثار در برخی بخش‌ها اعتراض داشتند. در مراسم امسال طی تصمیمی از سوی برگزارکنندگان صندلی‌های ردیف اول به مدیران فرهنگ و هنر اختصاص پیدا نکرد و قرار بود که این‌بار هنرمندان در ردیف جلو بنشینند. این تصمیم در ابتدا خلاقانه و در راستای احترام به هنرمندان به‌نظر می‌رسید اما باعث شد که اکثر صندلی‌های ردیف جلو در طول مراسم خالی باقی بمانند. هنرمندان شاخص مراسم از جمله ابراهیم حاتمی‌کیا، رسول صدرعاملی، شهاب حسینی، کارن همایون‌فر، کریستوف رضاعی و… در صندلی‌های مخصوص به عوامل فیلم‌هایشان نشسته بودند و صندلی‌های خالی بیش از پیش به چشم می‌آمدند. برای تمام افراد و اهالی رسانه شماره صندلی درنظر گرفته شده بود و هر شخص صندلی مخصوص به خود را داشت. این اتفاق باعث ایجاد نظمی نسبی در جانمایی افراد در سالن شده بود.
مدیران این‌بار نه صندلی جلو نشستند، نه سخنرانی کردند
یکی دیگر از تصمیمات قابل‌توجه آیین اختتامیه چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر سخنرانی نکردن مدیران در این مراسم بود. معمولا در اینگونه مراسم‌ها وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس سازمان سینمایی و دبیر جشنواره به سخنرانی می‌پردازند که گاهی این سخنرانی‌ها تکراری و از حوصله جمع خارج بود. در این شب منوچهر شاهسواری، دبیر چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر روی صحنه آمد و ضمن خوشامدگویی به حاضران آماری کوتاه از استقبال مخاطبان از فیلم‌های این دوره ارائه کرد. پس از شاهسواری هیچ‌کدام از مدیران دیگر سخنرانی نکردند و فقط در بخش‌هایی برای اهدای سیمرغ به برگزیدگان روی صحنه آمدند.
مجری که به‌جای تمام مسوولان سخنرانی کرد
اجرای مراسم این دوره مانند ادوار گذشته برعهده محمدرضا شهیدی‌فر بود، اجرایی که انتقاد برخی حاضران در سالن را نیز به همراه داشت. یکی از اهداف حذف سخنرانی از مراسم اختتامیه این بود که ریتم مراسم تند باشد و حاضران را خسته نکند اما مجری برنامه با سخنرانی‌های طولانی، مقدمه و موخره‌های خسته‌کننده برای هر بخش ریتم مراسم را کند و هیجان سالن را پایین آورده بود. سیمرغ‌های مهم جشنواره از جمله بهترین بازیگران مرد و زن، بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و… در نیمه دوم و بخش پایانی مراسم اهدا می‌شوند، جوایزی که خیلی از سینماگران و مخاطبان انتظارش را دارند تا ببینند سیمرغ در دستان کدام بازیگر و کارگردان جای می‌گیرد و واکنش او به این جایزه چیست. اما مجری در نیمه ابتدایی برنامه زمان زیادی به صحبت‌های طولانی اختصاص داد و این قضیه موجب کمبود وقت در پایان مراسم شد و واکنش برخی سینماگران را در پی داشت. به‌طور مثال هنگامی که سعید خانی برای دریافت سیمرغ بهترین فیلم اول روی صحنه آمد شهیدی‌فر به او گفت که لطفا خیلی کوتاه صحبت کنید. خانی در واکنش به این صحبت مجری گفت: «آقای شهیدی‌فر کاش کمی کمتر صحبت می‌کردید که فرصت برای بچه‌هایی که سیمرغ می‌گیرند، باقی بماند.»
تعریف و تمجید از یک فیلم خاص
مجری برنامه باید موضعی بی‌طرفانه نسبت به تمام آثار و افراد روی صحنه داشته باشد، درحالی که محمدرضا شهیدی‌فر بارها به تعریف و تمجید از فیلم «موسی کلیم‌الله» پرداخت و از محمود رضوی تهیه‌کننده فیلم درخواست داشت تا هرچه زودتر این فیلم را برای مردم اکران عمومی کنند. مجری در بخش دیگری از صحبت‌هایش تماشای «موسی کلیم‌الله» را به مثابه عبادت دانست.
شایعه قهر کمال تبریزی رد شد
روز قبل از برگزاری مراسم اختتامیه این شایعه در فضای مجازی منتشر شد که کمال تبریزی یکی از داوران چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر به دلیل مشکلات به وجود آمده در هیات داوران قهر کرده و قرار نیست که در مراسم حضور پیدا کند. کمال تبریزی اولین داوری بود که برای اهدای جایزه روی صحنه آمد و دست ردی بر این مدعی زد.
تلویزیون کلیپ خاطره‌انگیز فجر را پخش نکرد
مراسم اختتامیه چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر از شبکه خبر، دو و شبکه نمایش به صورت زنده پخش شد اما تلویزیون کلیپ خاطره‌انگیز ادوار جشنواره فجر را که در آن برخی هنرمندان سینما حضور داشتند، پخش نکرد. همچنین زمانی که نادره سادات سرکی برای دریافت سیمرغ فیلم کوتاه «دادرسی» روی صحنه آمد درباره خلأ قانونی نسبت‌به پرونده‌های کودک‌آزاری صحبت کرد اما حرف‌های او نیز از تلویزیون پخش نشد. علی زندوکیلی همراه با گروه نوازنده‌های خود به اجرای موسیقی پرداخت اما تلویزیون به دلیل حضور گروه نوازندگان که بخشی از آنها خانم بودند، این اجرا را پخش نکرد.
«زیبا صدایم کن» فقط با یک سیمرغ بهترین فیلم شد
اهدای سیمرغ‌ها چند نکته قابل توجه داشت از جمله اینکه سیمرغ بلورین بهترین دستاورد فنی به علیرضا واعظ برای فیلم «موسی کلیم‌الله» اهدا شد، بخشی که هیچ نامزدی نداشت. یک اتفاق جالب دیگر اینکه سیمرغ بهترین فیلم جشنواره به «زیبا صدایم کن» اهدا شد درحالی‌که این فیلم در هیچ‌کدام از بخش‌های دیگر سیمرغی دریافت نکرد. حال سوال اینجاست که چگونه فیلمی که در بخش‌های دیگر از جمله بازیگری و کارگردانی نظر داوران را به خود جلب نکرده است، توانست بهترین فیلم جشنواره شود؟
سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم نیز امسال به فیلم «پیش‌مرگ» اهدا شد؛ فیلمی که در هیچکدام از بخش‌ها حتی نامزد دریافت سیمرغ نبود. امسال همچنین برای اولین‌بار یک سیمرغ برای بهترین انیمیشن از نگاه تماشاگران اهدا شد. فیلم «موسی کلیم‌الله» پنج سیمرغ، فیلم «بچه مردم» چهار سیمرغ و فیلم «شمال از جنوب غربی» سه سیمرغ دریافت کردند.
جایزه بهترین بازیگر مرد
هنگام اهدای سیمرغ بهترین بازیگر نقش اصلی مرد، اکثر سالن نام شهاب حسینی را فریاد می‌زدند. پس از اعلام نام مصطفی زمانی برای دریافت این جایزه سالن در سکوتی چندثانیه‌ای فرو رفت. مصطفی زمانی پس از دریافت جایزه خود در واکنش به مخاطبان گفت: اگر حسن پورشیرازی در جشنواره بود این جایزه به هیچ‌کدام ما (نامزدهای این بخش) نمی‌رسید. او در ادامه گفت: من می‌خواهم این جایزه را مشترکا با آقای حسن پورشیرازی تقسیم کنم و امیدوارم که این جایزه به‌عنوان سیمرغ مشترک ثبت شود.
دست رد «خدای جنگ» به سیمرغ
فیلم «خدای جنگ» تنها در بخش بهترین جلوه‌های ویژه بصری نامزد دریافت سیمرغ شد. عوامل فیلم در اعتراض به این اتفاق هیچ‌کدام در مراسم پایانی حضور پیدا نکردند و هنگام اهدای سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه ملی (ویژه سردار شهید قاسم سلیمانی) هیچ‌کس برای دریافت جایزه روی سن نرفت. عوامل «خدای جنگ» پیش‌تر در بیانیه‌ای اعلام کرده بودند: «با احترام به تصمیم هیات داوران و دبیر، فیلمی که در هیچ رشته‌ای جز جلوه‌های بصری نامزد نشده، طبعا نمی‌تواند بهترین فیلم دبیر، یا بهترین فیلم از نگاه ملی یا عناوین دیگر باشد. این سیمرغ را هم ذیل همان تقسیم‌بندی که در جریان نامزدی آثار اتفاق افتاد، تقسیم کنید.»
سیمرغ ما مهر و محبت مخاطبان بود
جایزه دیگر این بخش هم به فیلم «ناتوردشت» اختصاص داشت که این جایزه هم با اعتراض عوامل همراه بود. محمدرضا خردمندان، کارگردان فیلم سینمایی «ناتوردشت» همزمان با پایان چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر در متنی خطاب به مردم نوشت: «مردم عزیزم؛ امسال پس از هشت‌سال از ساخت «بیست و یک روز بعد» با کلی دلتنگی و در آستانه چهل‌سالگی، دوباره توانستم در گوشه‌گوشه این شهر، کنار شما روی صندلی‌های سینما بنشینم و اثری را که با پوست و گوشت و استخوانم به جشنواره رسانده بودم با شما به تماشا بنشینم. با شما به پرده جادویی خیره شوم و نفس‌های گرمتان را آن لحظه که در سینه‌ها حبس می‌شود، صدای ضربان قلب‌های عزیزتان را آن لحظه که بالا می‌رود و برق اشک‌های آرامتان را آن لحظه‌ها که احمد پیران از چاه خودخواسته‌اش بیرون می‌آید ببینم و اشک بریزم و خدا را بابت حال خوبتان بعد از روشن شدن چراغ‌ها شاکر باشم. این‌همه آن چیزی است که یک سینماگر از جهان می‌خواهد و چقدر در این چندروز سرشار شدم از مهر و حمایت بی‌نظیرتان از «ناتوردشت» در برابر بی‌مهری مطلق هیات داوران و همین بود سیمرغِ من و همکاران عزیزتر از جانم. در پایان دست همه شما مردم و منتقدان و اساتید عزیزی که با زبان و قلم‌هایتان از «ناتوردشت» حمایت کردید و یا با نقدهایتان ضعف‌هایمان را گوشزد کردید، به گرمی می‌فشارم و قدردانم. به امیدِ دیدارتان در اکران عمومی.»