استقبال محتاطانه

«جهان صنعت»- بالا گرفتن تنش میان ایران و آمریکا و شرایط پیش آمده برای توافق هسته‌ای و احتمالا خطر خروج برجام از جانب انگلیس و یا حتی خود ایران باعث شد کشورهای باقی مانده در برجام در وین نشستی برگزار و برای نجات برجام تلاش کنند. این در حالی است که ایران تاکنون بخشی از تعهدات برجامی خود را کاهش داده و ضمن ارائه اولتیماتومی ۶۰ روزه به اروپا اعلام کرد در صورتی که اعضای برجام تعهدات خود را اجرا نکنند تهران باز هم از تعهدات هسته‌ای خود می‌کاهد و در نهایت از برجام خارج می‌شود. این موضوع مورد نگرانی اروپا واقع شد و تلاش‌هایی نیز از جانب کشورها برای اجرایی شدن اینستکس صورت گرفت چرا که اروپایی‌ها اقدام ایران در افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم را نگران‌کننده می‌دانند و از سو‌ی دیگر هم آن را به نوعی نقض برجام قلمداد می‌کنند. بنابراین ضروری دانستند که در این زمینه و برای نجات برجام گفت‌وگوهای مفصلی صورت ‌گیرد. البته تلاش‌های کشورهای اروپایی از جمله امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه برای نجات توافق هسته‌ای ایران تاکنون بی‌نتیجه بوده مخصوصا آنکه اتفاق دریای اخیر میان ایران و انگلیس و اقدام مقابله به مثل ایران شرایط را برای اجرای تعهدات هسته‌ای از جانب اروپا سخت کرد و مهم‌تر از همه نخست‌وزیری در انگلیس پا به میدان گذاشت که از لحاظ رویکرد سیاسی بسیار نزدیک به ترامپ است و مواضع رییس‌جمهور واشنگتن را در مورد ایران دنبال می‌کند.
با این حال قرار است تلاش‌های کشورهای اروپایی ادامه یابد و مذاکرات برای حفظ برجام تداوم پیدا کند هر چند که خواسته ایران نیز تشکیل این جلسات به صورت مداوم بوده و هست. از سوی دیگر گفته می‌شود وزرای خارجه کشورهای حاضر در برجام نشستی برگزار می‌کنند که هنوز جزئیات این نشست به صورت دقیق اعلام نشده است. البته نقش اروپا در حفظ توافق هسته‌ای را در زمان شکایت ایالات متحده آمریکا از ایران در واکنش به کاهش تعهدات برجامی ایران که پای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به میان کشید می‌توان دید؛ جلسه‌ای که در نهایت با شکست آمریکا همراه بود و بی‌نتیجه ماندن نشست شورای حکام مهر تاییدی بر شکست سناریو و سیاست‌های ترامپ علیه ایران قلمداد شد. در این جلسه نه قطعنامه‌ای علیه ایران صادر و نه اقدام و بیانیه‌ای از طرف آمانو رییس جلسه ارائه شد. و این نشان از آن داشت که اروپایی‌ها با مواضع آمریکا همراهی نکردند .
اما دیروز نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام به درخواست کشورهای انگلیس، فرانسه و خود ایران به ریاست هلگا اشمید معاون مسوول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا در هتل کوبورگ شهر وین برگزار شد؛ جلسه‌ای که در واقع پیش‌نشست این کمیسیون در سطح وزرای خارجه و به منظور بررسی تحولات اخیر است‌ اما می‌تواند زمینه‌ساز جلسات مهم‌تر و البته با حضور وزرا برای اجرای کامل تعهدات هسته‌ای دو طرف باشد. عراقچی مذاکره‌کننده ارشد ایران در نشست کمیسیون برجام در وین مذاکرات این جلسه را سازنده خواند. او قبل از برگزاری نشست هم اعلام کرده بود که ایران به دنبال یک جلسه نمایشی و بدون نتیجه نیست. به نظر می‌رسد نتیجه جلسه با توجه به نگرانی‌های اروپا از شرایط موجود رضایت ایران را به همراه داشت.
عراقچی، پس از نشست به خبرگزاری رویترز گفت: جو نشست سازنده بود. مذاکرات خوبی داشتیم. نمی‌توان گفت که تمامی مشکلات‌مان را حل و فصل کردیم اما تعهدات زیادی داده شد.
اما معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیر کل سرویس اقدام خارجی این اتحادیه توئیتی را درباره نشست کمیسیون مشترک برجام منتشر کرد. هلگا اشمید در توئیترش نوشت: نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام برای بررسی ضرورت پایبندی کامل به تعهدات توافق هسته‌ای ایران در تمامی جنبه‌های آن برگزار شده است.
باید تاکید داشت که نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام در حالی برگزار شد که ایران ۱۶ تیرماه وارد گام دوم توقف برخی تعهدات برجامی شد و از سقف غنی‌سازی ۶۷/۳ درصدی عبور کرد و به غنای ۵/۴ درصد رسید. اقدام ایران در چارچوب بیانیه ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری شورای عالی امنیت ملی بود. ایران در گام اول اعلام کرد که دیگر متعهد به رعایت محدودیت‌ها در زمینه ذخایر اورانیوم غنی شده و آب سنگین نیست و در همین راستا دهم تیرماه بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد که سقف ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرد. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در رابطه با دستور کار این نشست گفت: سازوکار ابزار حمایت از مبادلات تجاری «اینستکس» و وضعیت رآکتور آب سنگین اراک از جمله موضوع‌های اصلی در نشست کمیسیون برجام بود.
سیدعباس عراقچی،‌ معاون وزیر امور خارجه کشورمان نیز پیش از آغاز جلسه فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام گفت: تحولات زیادی در یک ماه گذشته اتفاق افتاده است که جا داشت جلسه فوق‌العاده کمیسیون مشترک دیگری داشته باشیم. در این مدت کاهش تعهدات ما به مرحله عملیاتی رسید، گزارش‌های آژانس منتشر شد، آمریکا به شورای حکام مراجعه کرد و خواست این موضوع را در این شورا مطرح کند اما کشورهای اروپایی موضع معقولی گرفتند و گفتند جای بررسی این مساله در شورای حکام نیست بلکه در ساز و کارهای خود برجام است که شامل کمیسیون مشترک می‌شود و از نظر آنها موضوع باید در خود کمیسیون مشترک برجام بررسی می‌شد. وی ادامه داد: همزمان در این مدت شاهد توقیف نفتکش حامل نفت ایران در تنگه جبل‌الطارق بودیم که از نظر ما نقض برجام است و کشورهای عضو برجام نباید مانعی در راه صادرات نفت ایران ایجاد کنند. همچنین برخی تحولات دیگر رخ داده است که نقض تعهدات باقیمانده در برجام است. بنا بر این ما هم متقاضی برگزاری این جلسه بودیم و در نهایت این جلسه هماهنگ شد.
معاون ظریف گفت: ما در جلسه قبلی کمیسیون مشترک برجام تصمیم گرفتیم در سطح وزرای خارجه نیز کمیسیون مشترک را برگزار کنیم که این مساله هنوز در دستورکار است و امیدواریم سریع‌تر یک دستورکار ملموس، تعیین‌کننده و با نتایج روشن برای جلسه وزرا‌ آماده کنیم. ما حتما خواهان یک جلسه نمایشی و بدون نتیجه نیستیم که فقط در آن عکس بگیریم. از این رو یکی از موضوعات دیگر مورد بحث در این نشست صحبت درباره دستورکار و نتیجه نشست وزرای خارجه خواهد بود. وی همچنین تصریح کرد: در حاشیه نشست‌های کمیسیون جلسات دو‌جانبه، سه‌جانبه و چند‌جانبه با کشورهای عضو داریم و این‌بار هم این مساله مستثنی نیست. معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان پیش از نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام به طور جداگانه با معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده هیات‌های روسیه و چین دیدار کرد.واقعیت آن است که یکی از مسائل نگران‌کننده برای غربی‌ها، دو اقدام تهران در مسیر کاستن از تعهدات خود آن هم پس از صبر یک‌ساله است. مرحله نخست افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده از مرز مشخص شده ۳۰۰ کیلوگرم و مرحله دوم افزایش غنای اورانیوم از ۶۷/۳ به ۵/۴ درصد بوده است. به گفته مقامات سازمان انرژی اتمی، در صورت عدم پایبندی طرف‌های مقابل به احتمال زیاد افزایش غنی‌سازی تا مرز ۲۰ درصد و راه‌اندازی برخی سانتریفیوژها نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت. مضاف بر آن علی‌اکبر صالحی گفته است که رآکتور تحقیقاتی اراک با تغییر تکنولوژی بازطراحی می‌شود و مراحل آن در حال انجام است. این مسائل طبیعتا موجب نگرانی اروپایی‌ها شده و آنان را وادار به برگزاری جلسات مشورتی در خصوص برجام کرده. البته از نتایج این‌گونه جلسات نباید انتظار زیادی داشت چرا که این نشست‌ها زمینه برگزاری جلسات مهم‌تر در سطح وزراست اما طبیعتا همین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین به نوبه خود می‌تواند وزرا را عاقلانه‌تر و با‌اراده‌تر بر سر میز مذاکره در رابطه با حفظ توافق هسته‌ای بکشاند.