الاکلنگ نرخ بهره

بازار کامودیتی‌ها این روزها تحت تاثیر افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو ریزش‌های سنگینی را تجربه می‌کنند، این در حالی است که طرف عرضه با توجه به تحولاتی نظیر جنگ اوکراین منقبض شده و چالشی بزرگ را برای بسیاری از فعالان اقتصادی و صاحبان صنایع بزرگ در سرتاسر دنیا به وجود آورده است. در این میان سیاست‌های پولی نهادهای بزرگی نظیر فدرال‌رزرو در قیمت کالاها و خدمات در دنیا نقش محوری و تعیین‌کننده دارند.
نرخ بهره را به طور بسیار ساده می‌توان هزینه استقراض پول نامید. هرچقدر هزینه استقراض پول در بازارها بالاتر باشد، صاحبان صنایع و کسب‌و‌کارها باید هزینه بیشتری برای دسترسی به منابع پولی بپردازند و در جهت مقابل نیز نرخ سود مورد انتظار آنها برای تداوم کسب‌و‌کار بالاتر می‌رود. بنابراین بسیاری از کسب‌و‌کارها در چنین وضعیتی محتاط‌تر عمل کرده، پول کمتری استقراض می‌کنند و گردش پول کندتر می‌شود.
به افزایش نرخ بهره با توجه به کارکردی که توضیح داده شد، سیاست انقباضی می‌گویند. در نقطه مقابل، سیاست انبساطی قرار دارد که با کاهش نرخ بهره و افزایش قدرت و ریسک استقراض پول، اجازه هرچه بیشتر ورود و افزایش فعالیت سرمایه‌گذاران خرد و کلان و تولید هرچه بیشتر کالا داده می‌شود. اما نهادی که در آمریکا نرخ پایه بهره را تعیین می‌کند، فدرال‌رزرو یا همان بانک مرکزی آمریکا است. هر زمان که نرخ بهره در حال افزایش یا کاهش است، معمولا در مورد نرخ وجوه فدرال (یا به اصطلاح نرخ بهره پایه) بیشتر به گوش می‌رسد. این نرخی است که بانک‌ها برای وام دادن به یکدیگر استفاده می‌کنند. می‌تواند روزانه تغییر کند و از آنجایی که این حرکت نرخ بر سایر نرخ‌های وام تاثیر می‌گذارد، از آن به عنوان شاخصی برای نشان دادن افزایش یا کاهش نرخ بهره استفاده می‌شود. این تغییرات می‌تواند بر تورم و رکود تاثیر بگذارد. تورم به افزایش قیمت کالاها و خدمات در طول زمان اشاره دارد. این واکنش‌ها نتیجه یک اقتصاد قوی و سالم است. با این حال، اگر تورم کنترل نشود، می‌تواند به کاهش قابل توجه قدرت خرید منجر شود.
مسیر نرخ بهره در سیاست‌های فد
برای کمک به کنترل تورم، فدرال‌رزرو شاخص‌های تورمی مانند شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) و شاخص قیمت تولید‌کننده (PPI) را بررسی می‌کند. زمانی که این شاخص‌ها شروع به افزایش بیش از ۲ تا ۳ درصد در سال کنند، فدرال‌رزرو نرخ وجوه فدرال (همان نرخ بهره پایه) را افزایش می‌دهد تا افزایش قیمت‌ها را تحت کنترل نگه دارد. نرخ وجوه فدرال بر نرخ‌ اصلی تاثیر می‌گذارد، که همان نرخ پایه‌ای است که سایر نرخ‌های بهره براساس آن تنظیم می‌شود، مانند نرخ وام مسکن و نرخ وام‌های شخصی. به گزارش سنا، از آنجایی که نرخ بهره بالاتر به معنای هزینه وام بالاتر است، مردم در نهایت شروع به هزینه کمتر خواهند کرد. تقاضا برای کالاها و خدمات پس از آن کاهش می‌یابد که باعث کاهش تورم می‌شود. یک مثال خوب از اعمال این سیاست انقباضی، بین سال‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۸۱ رخ داد. تورم ۱۴ درصد بود و فدرال‌رزرو نرخ بهره را به ۱۹ درصد افزایش داد. این امر باعث رکود شدید شد، اما به تورم مارپیچی که کشور می‌توانست با آن مواجه شود، پایان داد. به طور مشابه، برای مبارزه با تورم فزاینده در سال ۲۰۲۲، فدرال‌رزرو در طول سال نرخ‌های خود را افزایش داده که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. در مقابل، کاهش نرخ بهره می‌تواند باعث پایان رکود شود. هنگامی که فدرال‌رزرو نرخ وجوه فدرال را کاهش می‌دهد، وام گرفتن پول ارزان‌تر می‌شود. این باعث می‌شود مردم دوباره شروع به خرج کنند. یک مثال خوب از این اتفاق در سال ۲۰۰۲ رخ داد؛ زمانی که فدرال‌رزرو نرخ وجوه فدرال را به ۲۵/۱ درصد کاهش داد این امر کمک زیادی به بهبود اقتصاد در سال ۲۰۰۳ کرد. با افزایش و کاهش نرخ وجوه فدرال، فدرال‌رزرو می‌تواند از تورم سرسام‌آور جلوگیری کند و از شدت رکود بکاهد.
تاثیر نرخ بهره فد بر شاخص دلار و بازارهای جهانی
نکته مهم دیگری که در خصوص نقش نرخ بهره پایه فدرال‌رزرو بر اقتصاد جهانی وجود دارد، به شاخص دلار مربوط می‌شود. هنگامی که فدرال‌رزرو نرخ بهره پایه را افزایش می‌دهد، معمولا نرخ بهره را در کل اقتصاد افزایش می‌دهد، که به قدرتمند شدن دلار منجر می‌شود. بازدهی بالاتر، سرمایه را از سوی سرمایه‌گذاران خارج از کشور جذب می‌کند که به دنبال بازده بالاتر اوراق قرضه و محصولات با نرخ بهره بالاتر هستند. افزایش یا کاهش نرخ وجوه فدرال به خوبی با حرکت نرخ مبادله دلار آمریکا در مقابل سایر ارزها ارتباط دارد. اما هنگامی که شاخص دلار نسبت به سایر ارزها تقویت می‌شود، از آنجایی که اکثر کامودیتی‌ها براساس دلار ارزشگذاری می‌شوند، قیمت کامودیتی‌ها حالا با دلار قدرتمندتر کاهش می‌یابد. برای روشن‌تر شدن این موضوع یک مثال می‌زنیم؛ فرض کنید قیمت هر بشکه نفت در بازارهای جهانی ۱۰۰ دلار است. با افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو، دلار نسبت به سایر ارزها قدرتمندتر می‌شود که به معنی قدرت خرید بالاتر هر یک دلار نسبت به قبل از افزایش نرخ بهره است. در شرایط جدید، هر ۱۰۰ دلار قدرت خرید به مراتب بالاتری از گذشته دارد و این بدان معنی است که بدون درنظر گرفتن سایر متغیرهای موثر بر قیمت نفت، هر بشکه نفت باید با قیمتی کمتر از ۱۰۰ دلار معامله شود. حال به خوبی می‌توانیم درک کنیم که افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو، چگونه با سلطه هژمونی دلار باعث کاهش قیمت دلاری کامودیتی‌ها خواهد شد و بخش بزرگی از ریزش‌های قیمت‌های انواع دارایی‌های سهام و کامودیتی‌های دلارمحور، ناشی از افزایش قدرت خرید دلار است.
کشیده شدن ترمز تورم با هزینه رکود تورمی
در تاریخ ۱۵ ژوئن سال ۲۰۲۲ (سه هفته پیش) جروم پاول رییس فدرال‌رزرو در کنفرانس مطبوعاتی خود خبر از افزایش ۷۵ واحدی (۷۵/۰ درصدی) نرخ بهره پایه ایالات متحده داد. رویدادی که از آن به عنوان بزرگ‌ترین افزایش نرخ بهره در ۲۸ سال اخیر (از سال ۱۹۹۴) یاد می‌شود. در این میان قیمت مصرف‌کننده نسبت به سال گذشته ۶/۸ درصد افزایش یافته است. این افزایش نه تنها منعکس‌کننده افزایش هزینه‌های بنزین و خواربار، بلکه برای اجاره، بلیت هواپیما و طیف گسترده‌ای از خدمات است. جی برایسون، اقتصاددان ارشد ولز فارگو، می‌گوید: «نتیجه نهایی این است که به نظر می‌رسد تورم بیشتر شده است و برای بسیاری از مردم، فکر می‌کنم که این اتفاق، تغییر‌دهنده بازی بود. افزایش قیمت‌ها تاثیر خود را بر خرده‌فروشی گذاشته است، به نحوی که شاخص این متغیر در ماه می ۳/۰ درصد کاهش یافت. هزینه‌های مبلمان، لوازم خانگی و الکترونیک در ماه گذشته کاهش یافت، در حالی که آمریکایی‌ها بیشتر برای بنزین و مواد غذایی هزینه کردند. انتظار می‌رود افزایش نرخ بهره در ماه‌های آینده افزایش یابد. به طور متوسط، سیاستگذاران فدرال‌رزرو گفته‌اند که انتظار دارند نرخ بهره تا پایان سال جاری به حدود ۴/۳ درصد برسد، در حالی که در ماه مارس نرخ بهره پایان سال ۹/۱ درصد پیش‌بینی شده بود. نرخ وام مسکن با پیش‌بینی آن به شدت افزایش یافته و خانه‌ها را برای برخی از خریداران احتمالی دور از دسترس قرار داده است. در حال حاضر میانگین نرخ وام ۳۰ ساله مسکن ثابت نزدیک به ۶ درصد است که به گفته Bankrate دو برابر سال قبل است. مارک همریک تحلیلگر ارشد اقتصادی در Bankrate می‌گوید: «ما شاهد برخی از بالاترین نرخ‌های وام مسکن خواهیم بود که در سال‌های بسیار زیاد دیده‌ایم. در کنار قیمت‌های بالای مسکن که در سراسر کشور مشاهده شده است، این چالش، مقرون به صرفه بودن مسکن را تنها از منطقه زرد به منطقه قرمز منتقل می‌کند. علاوه بر این فروش خانه‌های موجود در ماه‌های فوریه، مارس و آوریل کاهش یافته است- آخرین دوره‌ای که اطلاعات در دسترس است- با این تفاسیر، افزایش نرخ بهره در حالی که تورم مصرف‌کننده آمریکا در محدوده بالای ۸ درصد است، منجر به بروز پدیده رکود تورمی خواهد شد؛ امری که سیاستگذار فدرال‌رزرو با علم به بروز این پدیده، برای عدم ورود به مارپیچ خطرناک تورم از اجرای آن ناگزیر است.