بازگشایی به سال ۹۸ موکول شد

موزه هنرهای معاصر بدون شک مهم‌ترین موزه آثار مدرن ایران است؛ موزه‌ای که گنجینه آن به گفته کارشناسان امر قیمتی ندارد‌‌. آثار بسیاری از هنرمندان صاحب نام جهانی از پیکاسو تا اندی وارهول در این موزه نگهداری می‌شود. از این رو برای همه بااهمیت است‌‌. چند ماه پیش خبر رسید مسوولان وزارت ارشاد بعد از سال‌ها تصمیم گرفته‌اند موزه را مرمت کنند‌؛ موزه‌ای که حالا عمری ۴۰ ساله دارد‌‌.
اگر گذرتان به موزه هنرهای معاصر افتاده باشد حتما با این نکته موافقید که ساختمان موزه هم اهمیت بسیاری دارد‌‌. به همین جهت علاوه بر اهمیت نوع مرمت به خاطر وجود آثار ارزشمند هنری، خود ساختمان نیز اهمیتی فراوان دارد‌‌. حالا خبر رسیده آن‌طور که قرار بود مرمت موزه شهریور امسال به پایان برسد به پایان نرسید و قرار است سال ۱۳۹۸ کار به پایان برسد‌‌.
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی در خصوص ضرورت مرمت موزه هنرهای معاصر، روند پیشرفت بهسازی موزه، مرمت بنا، گالری‌ها، گنجینه و محوطه موزه، کیفیت و راندمان پروژه و‌‌.‌‌.‌‌. توضیحاتی ارائه داد‌‌.
هادی مظفری مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد در ابتدا با اشاره به اینکه ما تا امروز ۴۰ درصد در پروژه پیشرفت داشتیم، گفت: پروژه بهسازی موزه هنرهای معاصر تهران در اردیبهشت ماه سال ۹۷ آغاز شد‌‌. ابتدا مدیران وقت مرکز هنرهای تجسمی و موزه هنرهای معاصر پیش‌بینی کرده بودند که این پروژه ظرف چهار پنج ماه به پایان می‌رسد‌‌. ولی در زمانبندی دو نکته محاسبه نشده بود‌؛ نخست اینکه برنامه زمانبندی حدسی بوده و مدیریت پروژه و جبهه‌های کاری در آن لحاظ نشده بود و دوم پیش‌بینی مالی پروژه بود که در این مدت دچار نوسانات شد‌‌.
در این پروژه ۱۲ جبهه داریم
او ادامه داد: از تیرماه که بنده به عنوان مدیر مرکز هنرهای تجسمی منصوب و وارد پروژه شدم در قدم اول ساختار شکست پروژه و مدیریت کنترل پروژه را روی بهسازی و بازسازی موزه هنرهای معاصر برقرار کردیم که نخست، ببینیم جبهه‌های کاری ما در چند حوزه هستند و زمان کافی و اعتبار لازم برای این کار چه میزان است‌‌. این ساختار به ما نشان داد که ما حداقل به یک سال زمان نیاز داریم‌‌. چون پروژه از اردیبهشت ۹۷ آغاز شده بود طبیعتا در اردیبهشت ۹۸ پروژه به پایان خواهد رسید نه شهریور ۹۷‌‌. این نکته‌ای بود که باید اصلاح می‌شد‌‌.
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی افزود: ما در این پروژه ۱۲ جبهه اصلی داریم که در هر کدام از اینها تقریبا ۱۰ جبهه فرعی نیز هست‌‌. حدودا ۱۳۰ جبهه فرعی برای بهسازی و مرمت در موزه تعریف کردیم‌‌. ۱- بام ۲- گالری‌ها ۳- نما ۴- محوطه حیاط میانی ۵- محوطه باغ مجسمه ۶- گنجینه ۷- موتورخانه و تاسیسات مرکزی ۸- تاسیسات و سیستم هوارسان‌ها و سرمایش و گرمایش موزه ۹- آتش‌نشانی ۱۰- سرویس‌های بهداشتی ۱۱- نورپردازی شامل نور روشنایی عمومی و تخصصی ۱۲- سیستم‌های امنیتی، حفاظتی موزه‌‌. هر کدام از اینها به جبهه‌های فرعی تفکیک شده است‌‌.
بنای ۴۰ ساله
مظفری با بیان اینکه نخست باید به ضرورت مرمت موزه توجه داشت، گفت: ۴۰ سال از عمر این ساختمان می‌گذرد، بنابراین آب‌بندی، عایق‌بندی بام و فضاهای اطراف دچار آسیب شده بود‌‌. نفوذ باران و رطوبت به بخش‌های مختلف از قبیل دیواره‌های فضای گالری‌ها و اداری و احتمال آسیب به آثار و ساختمان موزه جزو ضرورت‌هایی بود که ابتدا باید وضعیت بام مرمت می‌شد‌‌. این سال‌ها فقط روی پشت بام را ایزوگام کرده بودند و در برخی قسمت‌ها در یک مترمربع ۴۵ سانتیمتر بار به بنای موزه اضافه شده بود و این عدد بسیار زیاد بود و نگرانی جدی دربر داشت‌‌.
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی اظهار داشت: از لحاظ سرمایش و گرمایش ما سه نگرانی جدی در موزه داریم‌‌. هم برای آثار هنری، هم بازدیدکنندگان و هم اتلاف انرژی‌‌. پنجره‌های یک جداره در بنای موزه کار شده بود که موجب اتلاف انرژی می‌شد. در تابستان‌ها فضای موزه گرم و در زمستان‌ها سرد بود‌‌. اگر اثری در کنار شیشه‌ای نصب شده بود با شکستن شیشه امکان آسیب دیدن اثر هنری وجود داشت اما امروز در طرح مرمت موزه هنرهای معاصر از شیشه‌های دوجداره استفاده خواهد شد که به فرض شکستن لایه بیرونی، لایه دوم از اثر هنری و بازدیدکنندگان محافظت خواهد کرد و در مقابل اتلاف انرژی نیز مقاومت بیشتری خواهد داشت‌‌.
او ادامه داد: از سه وجه، موزه عایق حرارتی شده است‌‌. نخست بام، در حال حاضر بام به شکل منحصر به فردی عایق حرارتی شده است‌‌. دوم شیشه‌ها و پنجره‌ها با استفاده از شیشه‌های دوجداره لمینیت شده و گاز بین آنها هم از لحاظ حرارتی و هم از لحاظ صوتی کاملا عایق است‌‌. ضمن اینکه با لمینیت کردن شیشه‌ها احتمال شکستن و آسیب‌رسانی به آثار را تقریبا به صفر رساندیم‌‌. کانال ناکش اطراف ساختمان سومین وضعیت عایق حرارتی است که هم عایق حرارتی و هم عایق رطوبتی با جزئیات خاص در اطراف ساختمان موزه اجرا شد‌‌.
آسیب‌های موزه
مظفری با بیان اینکه آسیب‌هایی در طول زمان به بنای موزه وارد شده بود، اعلام کرد: نخست، خوردگی‌های بتن در نمای ساختمان موزه هنرهای معاصر تهران به خوبی مشهود بود‌‌. دوم گچ‌کاری دیوارهای گالری آسیب دیده بود که البته در سال‌های گذشته رنگ‌آمیزی و گچ‌کاری‌ها ترمیم شده بود اما لازم بود یک بار به صورت اصولی و معمارانه مرمت شود‌‌. مورد سوم مرمت و شست و شوی سنگ‌های بنا بود که بعد از ۴۰ سال بسیار آلوده شده بود و باید آنها را می‌شستیم‌‌. اما مهم‌تر از این بخش، موضوع بهسازی و نوسازی زیرساخت‌های تاسیساتی است‌‌. اول اینکه تاسیسات موزه باید بهسازی، نوسازی و تعمیر شود‌‌. کانال‌ها طی دوره‌های مختلف از مدار خارج شده بود و باز کردن یک کانال به معنی شکافتن سقف بود تا آسیب‌هایش برطرف شود و کانال‌ها دوباره نصب شوند‌‌. تمامی لوله‌های تاسیساتی بر اساس استاندارد روز باید عایق می‌شد و تعویض این عایق بعد از ۴۰ سال ضرورت اجتناب‌ناپذیری بود‌‌. رفع برخی زوائد که طی سالیان به شکل غیراصولی به ساختمان اضافه شده بود مانند اضافه شدن غیراصولی پروژکتور به فضای ساختمان و گالری‌ها‌‌. ترمیم و حفظ ارزش‌های کالبدی بنا از قبیل ورق‌های مس بنا، ناودان‌های بتی که از بخش‌های حساس و زمان‌بر و در عین حال پر هزینه این پروژه است‌‌.
تلاش برای بهسازی فضای گنجینه
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی با اشاره به اهمیت گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران ادامه داد: بهسازی و مرمت گنجینه یکی از دغدغه‌های جدی ماست‌‌. فضای نگهداری آثار تهویه مناسب نداشت و تقریبا هوای داخل گنجینه با هوای گالری برابر بود‌‌. تلاش ما بر این بود که تا حد امکان بتوانیم فضای گنجینه را افزایش دهیم‌‌. پیش‌بینی اولیه برای ساخت این گنجینه، نگهداری ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ اثر بود اما در حال حاضر بیش از ۳۲۰۰ اثر در این گنجینه نگهداری می‌شود‌‌. ما برای اینکه کیفیت و استاندارد نگهداری را بالا ببریم تا حد امکان باید ظرفیت گنجینه را افزایش دهیم‌‌. بعد از آن سیستم تاسیساتی گنجینه است که برای حفظ آثار هم از لحاظ حرارتی و هم از حیث برودتی و رطوبتی باید مرمت و تعویض شود‌‌. مساله دیگری که دغدغه ما در مورد گنجینه موزه هنرهای معاصر است تجهیز گنجینه به سیستم‌های هوشمند است‌‌. شاید توجه اکثر افراد به ساختمان و بنای موزه باشد اما آنچه ذهن من را به شدت مشغول کرده، سیستم BMS و آتش‌نشانی است‌‌.
او افزود: لازم است به نگرانی اهالی فرهنگ و هنر در مورد نگهداری آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر پاسخ دهم در دو تا از گالری‌ها به صورت موقت سیستم ریلی و شبکه ساخته و نصب شده و زمانی که لازم باشد گنجینه را مرمت کنیم آثار با دقت و نظارت کامل به گنجینه موقت که با درهای ضد سرقت و دوربین‌های مدار بسته امنیت‌شان تامین شده، منتقل خواهند شد‌‌.
احیای سیستم امنیتی
مظفری درباره به‌روزرسانی و تجهیز سیستم‌های امنیتی و حفاظتی و دوربین‌های مداربسته موزه هنرهای معاصر تهران گفت: به همان اندازه که برای ما اطفاء حریق اهمیت دارد، امنیت موزه بسیار حائز اهمیت است‌‌. دوربین‌های موزه قدیمی شده و دیگر کیفیت لازم را ندارند و باید به‌روزرسانی شوند‌‌.
او با اشاره به اینکه تاکنون ۱۴۰ روز کاری از این پروژه گذشته و ما ۴۰ درصد پیشرفت کاری داشتیم‌‌ ادامه داد: ۴/۷۸ درصد در بام موزه پیشرفت داشتیم ۳/۳۶ درصد در نما ۴/۳۸ درصد در محوطه ۴/۲۹ درصد در گالری‌ها و شش درصد در سرویس‌های بهداشتی و تجهیز تاسیسات مرکزی و موتورخانه را هنوز آغاز نکردیم‌‌.
او افزود: حالا مساله این است که پروژه بازسازی و مرمت موزه هنرهای معاصر تهران با چه کیفیتی در حال پیشرفت است‌‌. روزهای آغازین پروژه با راندمان ۱۰ تا ۱۲ درصد شروع شد اما در خرداد ۴۲ درصد و در تیر ۶۵ درصد در مرداد ۵۶ درصد و در شهریور به ۷۱ درصد رسیدیم و در مهر که هنوز به پایان نرسیده به راندمان ۵۳ درصد دست یافتیم‌‌. وی در مورد دلایل تاخیر به وجود آمده در پیشبرد پروژه اینگونه توضیح داد: نخست شرایطی که در اقتصاد و بازار کشور به وجود آمد برای همه غیر قابل پیش‌بینی بود و پیمانکار و مشاور تمامی هزینه‌ها را بر اساس قیمت قدیم پیش‌بینی کرده بودند که در این نوسانات بازار در هر هفته مواد اولیه با تورم جدی رو‌به‌رو می‌شد و لازم بود قیمت‌ها به روز شود‌‌. دوم اینکه تدوین برنامه و بخش‌های مرمتی جدید با توجه به اهمیت موزه و حفظ آثار از موضوعات جدی ما بود‌‌. به پیشنهاد دکتر حسینی معاون محترم وزیر، شورایی موظف به نظارت عملیات اجرایی موزه شدند که این شورا متشکل استادان دانشگاه رشته معماری و دو نفر خبره موزه‌داری هم در مدیریت موزه و بناهای تاریخی و نگهداری آثار هنری و نماینده انجمن‌های هنری و جامعه هنرمندان هستند که بسیاری از موضوعات با تصمیم‌گیری و نظر این شورا پیش می‌رود‌‌.
او در پایان در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی شما برای اتمام پروژه چه زمانی است، گفت: پیش‌بینی و تلاش ما بر این است که این پروژه را تا اردیبهشت ۹۸ به پایان برسانیم‌‌. ما در هفته‌های آینده نشستی را برنامه‌ریزی خواهیم کرد تا اهالی رسانه و هنرمندان از روند بازسازی موزه مطلع گردند و در جریان پیشرفت کار قرار بگیرند‌‌.