بازگشت به جنگ سرد

حملات مقام‌های دولت دونالد ترامپ علیه عملکرد چین در جریان شیوع و همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ همچنان ادامه دارد. در جدیدترین اقدام، مشاور امنیت ملی کاخ سفید برخورد چین با شیوع ویروس کرونا را با فاجعه چرنوبیل در شوروی سابق مقایسه کرد و گفت این پنهانکاری چین در تاریخ ثبت خواهد شد. چین ادعای آمریکا را رد کرد و درباره آغاز جنگ سرد تازه هشدار داد.
رابرت اوبرایان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در گفت‌وگو با شبکه ان‌بی‌سی گفت: در زمان شوروی سابق رهبران حزب کمونیست درباره پیامدهای فاجعه اتمی چرنوبیل مدت‌ها سرپوش گذاشتند و پنهانکاری کردند و چین نیز همان کار را امروز در ارتباط با ویروس کرونا می‌کند.
۲۶ آوریل سال ۱۹۸۶ در پی انفجار مهیبی در رآکتور چهارم نیروگاه اتمی چرنوبیل در اوکراین به دلیل خطای انسانی، مواد رادیواکتیو فراوانی آزاد شدند. این حادثه‌ بدترین فاجعه غیرنظامی تاریخ جهان نام گرفت. میخائیل گورباچف که در آن زمان رهبر شوروی بود، روزها از گفتن حقیقت به افکار عمومی خودداری کرد. این پنهانکاری جوی از عدم اطمینان به رهبران حزب کمونیست شوروی را به‌ دنبال داشت.
به گفته رابرت اوبرایان، چین از زمان آغاز شیوع ویروس کرونا در ووهان در نوامبر ۲۰۱۹ اطلاع داشته اما به سازمان بهداشت جهانی اطلاع نداده است. این مقام کاخ سفید چین را متهم کرد که از دسترسی کارشناسان بین‌المللی به اطلاعات مربوط به ویروس کرونا در این کشور ممانعت کرده است. به گفته اوبرایان در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده کسی گزارش ویژه‌ای در این ارتباط تهیه خواهد کرد و نام چین در تاریخ ثبت خواهد شد.
اوبرایان در مصاحبه خود با ان‌بی‌سی همچنین خاطرنشان کرد که چینی‌ها ویروسی را در جهان پخش کردند که آمریکا مجبور شده برای زنده نگه داشتن اقتصاد خود هزاران میلیارد دلار از ثروت خود را هزینه کند.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا هم بارها ادعا کرده که آزمایشگاه ویروس‌شناسی ووهان چین منشأ سرایت ویروس سارس-کوو-۲ بوده اما چین مساله را لاپوشانی کرده است. دونالد ترامپ حتی خواستار پرداخت غرامت از سوی چین شده است. اوبرایان دستور ترامپ در ژانویه ۲۰۲۰ را برای ممنوعیت سفر از چین به آمریکا نشانه شجاعت توصیف کرد و گفت که این اقدام سبب شده جان‌های بیشماری نجات پیدا کنند.
اوبرایان همچنین گفت که چین همچنان مانع جمع‌آوری اطلاعات در مورد شیوع ویروس از پزشکان مراکز کنترل و پیشگیری بیماری در چین شده است و زمانی که در داخل کشورشان برای مقابله با کرونا اقدام می‌کردند گذاشتند مردم از ووهان به اروپا سفر کنند.
اوبرایان در قسمت دیگری از صحبت‌های خود گفت: آمریکا نخستین کشوری است که واکسن ضدکرونا را تهیه خواهد کرد اما چینی‌ها برای دسترسی به تحقیقات و فناوری آمریکا جاسوسی کرده‌اند. او اضافه کرد: ما در حال کار و تحقیق روی واکسن و درمان هستیم. آنها سابقه طولانی در سرقت مالکیت معنوی آمریکا و از بین بردن فناوری آمریکا دارند و اگر این کار را با واکسن انجام دهند تعجب نخواهیم کرد.
هشدار چین درباره جنگ سردی تازه
مقامات چینی در ارتباط با اتهامات آمریکا سکوت نکردند و با لحنی تند به این اتهامات پاسخ دادند. وانگ یی، وزیر خارجه چین در یک ویدئوکنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که دولت آمریکا با دروغ‌پردازی درباره ویروس کرونا، در حال وارد کردن مناسبات دو کشور به دور تازه‌ای از جنگ سرد است.
وزیر خارجه چین در حاشیه کنگره حزب کمونیست در کنایه‌ای آشکار عنوان کرد: به موازات ویروس جدید کرونا، ویروسی سیاسی نیز در آمریکا شایع شده که کارش حمله کردن و تهمت زدن به چین در هر فرصتی است.
هشدار وزیر خارجه چین به آمریکا در حالی بیان شده که مصوبه تازه کنگره حزب خلق چین تنش تازه‌ای بین دو کشور ایجاد کرده است. طبق تصمیم این کنگره، اعتراضات جاری در هنگ‌کنگ علیه قیمومت چین، جرم‌انگاری شده و می‌تواند مصداق عناوینی چون براندازی یا تجزیه‌طلبی باشد. با وجود واکنش‌های انتقادی در سراسر جهان به قانون یاد شده، وانگ یی گفت: این مصوبه با توجه به خطراتی که اعتراضات ماه‌های اخیر برای امنیت ملی چین ایجاد کرده‌اند، ضروری بود.
هنگ‌کنگ از میانه قرن ۱۹ میلادی تا سال ۱۹۹۷ مستعمره بریتانیا بود و پس از آن به جمهوری خلق چین واگذار شد. در توافق این واگذاری، اصل «یک کشور، دو نظام» گنجانده شده که منتقدان چین را به نادیده‌گرفتن آن متهم می‌کنند. هنگ‌کنگ یک منطقه آزاد تجاری خودگردان است و برخلاف چین، ساکنان آن از حقوق شهروندی و آزادی‌های مدنی گسترده‌ای برخوردار هستند.
مناسبات چین و آمریکا پیش از بحران کرونا نیز چندان حسنه نبود و زیر سایه اختلافات تجاری و موضوعات حقوق بشری قرار داشت. انتظار می‌رود که تنش میان آمریکا و چین با افزایش آمار مبتلایان به ویروس کرونا که اکنون از مرز پنج میلیون و ۴۰۰ هزار نفر گذشته روز‌به‌روز افزایش پیدا کند.
حملات ایالات متحده به چین در پی تبدیل‌شدن آمریکا به کانون اصلی شیوع ویروس طی ماه‌های گذشته افزایش یافته است. دونالد ترامپ و دولت او بارها پکن را متهم به پنهانکاری و سرپوش گذاشتن بر واقعیت‌ها کرده‌اند؛ اتهام‌هایی که چین، هرچند معمولا با به‌کارگیری سخنگوهای دولتی، رد کرده ‌است.
مقام‌های چینی در دی ماه خبررسانی در مورد شیوع ویروسی مرموز در شهر ووهان در استان هوبی را آغاز کردند، اما گزارش‌هایی وجود دارد که حاکی‌ است نخستین مورد تاییدشده دست‌کم به آبان بازمی‌گردد.
روزنامه هنگ‌کنگی ساوث چاینا مورنینگ پست اواخر اسفند گزارش داده بود به داده‌ها و اطلاعات دولتی دست یافته که حاکی ا‌ست به احتمال زیاد نخستین مورد یا موارد تاییدشده‌ ابتلا به ویروس جدید به زمانی در ۱۷ نوامبر-۲۶ آبان بازمی‌گردد.
سازمان بهداشت جهانی نخستین مورد ابتلا را هشتم دسامبر عنوان کرده‌ است. البته این سازمان خود به‌طور مستقل بیمار یا بیماران را ردیابی نمی‌کند، بلکه داده‌های دولتی را بازنشر می‌دهد.
خودداری چین از اعلام پیش‌بینی رشد اقتصادی
این در حالی است که نخست‌وزیر چین یکشنبه گذشته در اجلاس پارلمان این کشور اعلام کرد به دلیل شیوع کرونا در جهان و نامشخص بودن وضعیت اقتصادی و تجاری جهان، دولت نمی‌تواند پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی کشور برای سال جاری میلادی را اعلام کند. این برای نخستین بار از سال ۲۰۰۲ به این سو است که دولت چین در اجلاس پارلمان از اعلام پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی کشور خودداری می‌کند. در سه ماهه اول سال که کرونا به شدت در برخی مناطق چین شیوع یافت و منجر به قرنطینه گسترده شد، تولید ناخالص داخلی این کشور ۸/۶ درصد کاهش یافت.
این گزارش از قول کارشناسان می‌گوید احتمالا رشد اقتصادی چین در سال جاری دو تا سه درصد باشد در حالی که پارسال ۱/۶ درصد بود. که‌چیانگ می‌گوید مصرف داخلی، سرمایه‌گذاری‌ها و صادرات در حال کاهش و فشارها در رابطه با بیکاری در حال افزایش است.
بر اساس آمارهای گمرکی، صادرات چین در چهار ماهه ابتدایی سال ۹ درصد افت داشته و به ۶۷۸ میلیارد دلار رسیده است. واردات این کشور نیز حدود شش درصد افت کرده و به ۶۲۰ میلیارد دلار رسیده است. که‌چیانگ می‌گوید چین در نظر دارد برای سال جاری ۹ میلیون شغل جدید ایجاد کند و بسته‌های کمک مالی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور و مبارزه با تبعات شیوع کرونا ارائه دهد. چین برای رسیدن به هدف ایجاد ۹ میلیون شغل جدید، نیاز دارد که رشد اقتصادی‌اش حداقل سه درصد باشد.
چین برای سال جاری کسری بودجه‌ای به میزان ۶/۳ درصد از کل تولید ناخالص داخلی پیش‌بینی کرده است. کسری بودجه پارسال چین ۸/۲ درصد از کل اقتصاد کشور بود. پکن همچنین در نظر دارد یک تریلیون یوآن اوراق قرضه دولتی منتشر کند که نیمی از کسری بودجه دولت و بسته‌های مشوق اقتصادی را جبران خواهد کرد.
در این میان شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین نیز در نشستی اعلام کرده که این کشور، به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، دیگر نمی‌تواند برنامه‌های اقتصادی خود را مانند سابق پیش ببرد و نباید به وضعیت نامشخص بازارها چشم بست یا مسیر سابق را ادامه داد. او گفته است که باید بازارها نقش تعیین‌کننده در سیاست‌گذاری اقتصادی چین داشته باشند.
دولت چین به خاطر سیطره گسترده بر بازارهای داخلی و نقش کمرنگ بخش خصوصی یا شرکت‌های خارجی در تعیین سیاست‌های اقتصادی‌اش همواره مورد انتقاد بوده است. خصوصا آمریکا از این لحاظ بارها به چین اعتراض کرده است. رییس‌جمهوری چین گفته است اقتصاد کشور به شدت تحت فشار شیوع کرونا است و بازارها با عدم ثبات و بلاتکلیفی مواجه هستند. بر اساس برآورد صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود تولید ناخالص جهانی در سال جاری میلادی سه درصد نسبت به پارسال کاهش یابد.