بحران رکود زیر سایه بی‌اعتمادی

«جهان‌صنعت»- بازار سرمایه این روزها در شوک رکودی به سر می‌برد. به نظر می‌رسد دیوار اعتمادی که یک بار در سال ۹۹ ریخته بود، باز هم در این روزها ریخته است.
زمانی که رییس سازمان بورس تهران از سیو سود عده‌ای در بازار سرمایه خبر داده بود و وزیر اقتصاد دلیل بنیادی برای افت بیش از ۵ درصدی بازار را نمی‌دید، اهالی بازار سرمایه به دنبال تعطیلی معاملات بورس تهران بودند تا به وضعیت بازار رسیدگی شود، اما احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی آن را هیاهوی رسانه‌ای اعلام کرد و چندی بعد از رییس سازمان بورس اوراق بهادار به دلیل عدم تعطیلی معاملات و رسیدگی به وضعیت بازار تشکر کرد.
حالا اما حال و روز بازار چندان خوب نیست. روز گذشته ارزش معاملات در محدوده‌های ۳هزار و ۶۰۰ میلیاردتومانی قرار داشت و ارزش بازار بورس تهران نیز کماکان زیر رقم ۸ هزار همتی ایستاده بود. شاخص بورس تهران با افت بیش از ۹ هزار و ۴۰۰ واحدی خود را به رقم ۲ میلیون و ۱۴۳ هزار واحدی رساند؛ موضوعی که نشان می‌دهد بازار همچنان رغبتی برای تکان خوردن ندارد.
شاخص بورس تهران به محدوده ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی خود نزدیک شده است و می‌تواند به‌عنوان یک سطح حمایتی خوبی عمل کند که با انتشار این خبرها و حاشیه‌ها در دل بازار ترس رخنه کرده و ممکن است کمی دیرتر خریداران وارد بازار شوند.
در همین رابطه مهدیه علیجانی در برنامه بورسان گفت: ناتوانی دولت در تصمیم‌گیری عقلایی باعث شد تا ماهیت بازار زیر سوال برود.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است، بازار پس از تصمیم عجیب هفته گذشته (نامه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها) در یک بهت و سردرگمی به سر می‌برد.
وی خاطرنشان کرد: ناتوانی دولت در تصمیم‌گیری عقلایی باعث شد تا ماهیت بازار زیر سوال برود. هفته گذشته داده‌هایی منتشر شد که خبر از شرایط مطلوب اقتصاد آمریکا و وجود فضای مناسب برای اقدام بیشتر فدرال‌رزرو در جهت تداوم سیاست‌های انقباضی را می‌داد.
به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، دلار در بازار تهران در محدوده ۵۰ هزار تومان در نوسان است. بازارهای کشورهای همسایه نیز به دلیل عید قربان تعطیل بودند. همچنین در ابتدای هفته گذشته احتمال جنگ داخلی در روسیه باعث شد دلار به کانال ۵۱ هزار تومان نزدیک شود، اما مجددا به کمتر از سطح فوق بازگشت. اتفاقات مختلف در دنیا اثرگذاری بالایی در ارزش ریال دارند.
وی عنوان کرد: در معاملات فلزات شاهد رکود هستیم. بورس کالا برای کاهش رخوت بازار پیش‌‌پرداخت ثبت‌سفارش را از ۳۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش داد. (چهارمین تغییر ثبت پیش‌پرداخت در سال جاری)
تبعات بی‌اعتمادی در بازار سرمایه
بازار سهام با توجه به تغییرات اخیر نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌های کشور با چالش‌های سنگینی مواجه شده است. در حالی که شفافیت اندک بورس و فرابورس باعث شده تا تحلیلگران، بازار سهام کشورمان را در سطح کارایی اطلاعاتی ضعیف ارزیابی کنند؛ تأخیر بیش از ۵۰ روز در اطلاع‌رسانی تغییرات نرخ خوراک موجب شده تا کارایی اطلاعاتی بازار سهام بیش از پیش افت کند.
اکو ایران می‌نویسد: کمترین سطح کارایی اطلاعاتی در یک بازار سهامی متشکل، کارایی ضعیف نامیده می‌شود. در شکل ضعیف فرضیه کارایی بازارها، قیمت‌ها منعکس‌کننده کلیه اطلاعات گذشته اوراق بهادار هستند؛ بنابراین کلیه داده‌های مربوط به معاملات قبلی در قیمت‌ها منعکس‌شده و سرمایه‌گذاران قادر نخواهند بود با استفاده از این داده‌ها قیمت‌های آینده را پیش‌بینی کنند.
در سال‌های اخیر برخی تحلیلگران معتقد بودند که بورس تهران و فرابورس ایران با توجه به عدم‌انعکاس تمام وقایع گذشته در قیمت حال حاضر سهام به دلیل وجود اطلاعات پنهانی، از کارایی ضعیف اطلاعاتی نیز بهره‌مند نبوده است.در روز‌های اخیر، چالش‌های زیادی در زمینه زنجیره پتروپالایشی کشور ایجاد شده که ناشی از تغییرات نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها بوده ‌است؛ تغییری که موجب شده تا تولید متانول در کشور، توجیه اقتصادی نداشته باشد و باعث توقف تولید متانول در پتروشیمی کاوه شده است.
مساله مورد بررسی ما در اینجا تغییرات نرخ گاز خوراک نیست، بلکه نحوه اطلاع‌رسانی از این تغییرات است. بورس تهران در روز ۱۷ اردیبهشت‌ماه امسال با خروج ۴ همت پول حقیقی از بازار سهام، شاهد ورود شاخص کل به یک روند اصلاحی بود؛ روندی که در نهایت با ۳۵۰ هزار واحد افت تراز شاخص کل تثبیت شد اما رکود شدید معاملاتی موجب ایستایی شاخص کل شده است. مساله‌ای که در این روز‌ها بین فعالان بازار سهام مورد توجه قرار گرفته تاریخ مصوبه هیات وزیر‌ان با امضای محمد مخبر است که در روز‌های اخیر منتشر شده. این مصوبه دقیقا در روز ریزش بازار به ثبت رسیده. حتی در هفته‌های اخیر مصوبه‌های مشابه‌ای در صنعت خودرو منتشر شد که به انتقاد‌هایی درخصوص انتشار پس از موعد آن مطرح شد.
همزمانی مصوبه نرخ گاز خوراک با ریزش شاخص کل بورس باعث شده تا اعتماد فعالان بازار سهام بیش از پیش از بین برود. برخی سهامداران معتقدند وجود اطلاعات پنهانی موجب شد تا در روز‌هایی که سهامداران از رشد شاخص‌های آماری بازار سهام سود می‌بردند، افرادی که از این مصوبه خبردار بودند ۵۱ روز زودتر دست به فروش بزنند و سهامداران قربانی نوسان آنها شدند.این واقعه را حتی در خوش‌بینانه‌ترین حالت (همزمانی مصوبه و ریزش بازار) نیز نمی‌توان توجیه کرد، زیرا در هر حال شفافیت بازاری که از تاری دید شدید تحلیل‌گران رنج می‌برد، بیش از پیش زیر سوال رفته است.نکته قابل‌توجه در این شرایط، این است که امکان وجود مصوبه‌های دیگری که همچنان روی آنها نوسان‌گیری می‌شود و به صورت رسمی منتشر نشده، بالا رفته یا به زبان دیگر فعالان بازار سهام اعتماد خود را نسبت به کارایی اطلاعاتی بازار از دست داده‌اند. احتمال شروع یک روند صعودی در معاملات آتی سهامی پس از نوسان‌گیری نهانی اخیر وجود دارد، اما در هر حال سهامداران خرد همچنان یک پله نسبت به مطلعان عقب‌تر هستند؛ پله‌ای که با وجود دامنه نوسان ممکن است مدتی برای سهامداران خرد آب بخورد.
بررسی تکنیکالی شاخص بورس تهران
اما در جریان معاملات دیروز در بازار بورس تهران شاخص کل بورس با افت بیش از ۹ هزار و ۴۰۰ واحدی کار را تمام کرد تا در نهایت به محدوده ۲ میلیون و ۱۴۳ هزار واحدی برسد. از منظر تکنیکالی شاخص بورس تهران در محدوده ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی خود قرار دارد و این محدوده‌ای است که از مدت‌ها پیش به دنبال آن بودند. همچنین محدوده حمایتی مدنظر ما باکس سبزرنگ مشخص‌شده روی تصویر شاخص کل بورس تهران می‌تواند به‌عنوان اولین سطح حمایتی عمل کند. درصورتی‌که شاخص بورس تهران در روزهای آینده این سطح (باکس سبزرنگ) را نیز از دست بدهد تا محدوده‌های خط میانی کامل یا همان محدوده زردرنگ مشخص‌شده افت خواهد کرد.
هفته‌های گذشته درخصوص محدوده
۲/۲ میلیون واحدی شاخص بورس تهران صحبت کردیم و این محدوده را با عنوان یک سطح حمایتی خیلی قوی (از منظر تکنیکالی) برای شاخص بورس تهران می‌دیدم و از دست‌ رفتن این سطح از شاخص کل را مواجه شدند با رکود بزرگ در نظر گرفته بودیم که این اتفاق رخ داد و همچنان بازار در یک سکوت مرگبار روزگار سپری می‌کند.شاید برای روزهای آینده و با تغییر یا ابطال نامه مربوط به نرخ خوراک صنایع بازار بورس تهران رخ مثبتی را به خود بگیرد، دقیقا در جایی که تکنیکالیست‌ها انتظار برگشت دارند و اهالی بنیادی کار بازار از ارزندگی قیمت‌ها صحبت می‌کنند.