بحران سیاسی در بریتانیا

گروه جهان – چند روزی است که ساختمان شماره یک داونینگ استریت خالی از حضور نخست وزیر محافظه‌کار بریتانیاست. بوریس جانسون که پروسه‌ای طولانی را برای تصویب طرح برگزیت طی کرد، حال در دام ویروس مرگبار کرونا گرفتار شده و رویای جدایی کشورش از اتحادیه اروپا میان مرگ و زندگی در تقلاست. این روزها، کرونا تاثیر مخربی بر مراودات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشورها گذاشته است. اکنون بریتانیا در یک بزنگاه تاریخی اسیر شده و پس از ابتلا و وخامت حال بوریس جانسون آینده سیاسی این کشور در‌ هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
از دوشنبه شب گذشته وضعیت جسمانی بوریس جانسون بر اثر ابتلا به کرونا رو به وخامت نهاده و بنا بر تشخیص تیم پزشکی به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان سنت توماس انتقال یافته است. در بیانیه دولت در لندن آمده که انتقال جانسون به بخش مراقبت‌های ویژه جنبه احتیاطی دارد و این اقدام برای آن انجام شده که در صورت نیاز نخست‌وزیر بریتانیا به دستگاه ‌تنفسی، این امکان برای او فراهم باشد.
جانسون که به دلیل سهل‌انگاری و اتخاذ سیاست بدنام ایمنی گله‌ای در مواجهه با کرونا در داخل به شدت مورد انتقاد قرار دارد، حال در ‌آی سی یو بستری شده است. بوریس جانسون پس از انتقال به بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان، عملا از دومینیک راب وزیر خارجه کابینه خود خواسته تا هر جا که لازم شد، امور دولت و برنامه ملی مقابله با ویروس کرونا را هدایت کند.
جانسون اگرچه هنوز به طور رسمی سکان دولت را واگذار نکرده، اما با توجه به گزارش‌هایی که درباره مشکلات تنفسی او منتشر شده، احتمال زیادی وجود دارد که بی‌هوش و به دستگاه تنفس مصنوعی وصل شود. به این ترتیب او دست‌کم تا چند روز قادر به تصمیم‌گیری و هدایت دولت نخواهد بود.
وزیر خارجه انگلیس در گفت وگو با خبرنگاران اظهار کرد که جانسون از او خواسته تا به نیابت از او اقدامات لازم برای مقابله با شیوع ویروس کرونا را انجام دهد. او با بیان اینکه تیم بسیار قدرتمندی از پزشکان در کنار نخست وزیر قرار دارند افزود: در این مدت ما این اطمینان را حاصل خواهیم کرد که تمام برنامه‌هایی که او دستور آن را داده بود در اسرع وقت انجام شوند.
راب در غیاب نخست‌وزیر ریاست جلسات و هماهنگی بین اعضای دولت را برعهده خواهد داشت. البته جلسه دولت لغو شد و به نظر می‌رسد که جانسون مایل است همچنان در امور کلیدی مورد مشورت قرار گیرد.
در قاموس سیاسی انگلیس، سمتی تحت عنوان جانشین نخست وزیر وجود ندارد. به این ترتیب اختیارات راب تا زمانی که جانسون در قید حیات است محدود و قادر به اتخاذ تصمیمات کلیدی بدون مشورت نخست وزیر و اعضای کابینه نخواهد بود. به گفته موسسه ای موسوم به «اندیشکده دولت»، نخست وزیر تا زمانی که در قید حیات است سکان دولت را برعهده خواهد داشت مگر اینکه استعفا دهد.
به گزارش بی‌بی‌سی، اگر جانسون فوت شود انتظار می‌رود که ملکه انگلیس از راب بخواهد تا برگزاری انتخابات درون حزبی و تعیین جانشین، دولت موقت تشکیل دهد. با این حال ادامه این وضعیت نگرانی‌هایی را درباره مدیریت برنامه دولت برای مقابله با کرونا ایجاد کرده و فشارها برای کناره گیری جانسون از قدرت بالا گرفته است.
جانسون ۸ فروردین گذشته اعلام کرد که به کرونا مبتلا شده و یک هفته خود را قرنطینه می‌کند. او در این مدت با ارسال کلیپ‌های ویدئویی تلاش کرد اوضاع را آرام نشان دهد. او پیش از انتقال به بخش مراقبت‌های ویژه در توئیتر نوشته بود که برای انجام آزمایش‌های معمول به بیمارستان منتقل شده و حال عمومی‌اش خوب است.
با این حال حوالی بامداد دیروز سخنگوی دفتر نخست وزیری انگلیس اعلام کرد که با وخیم‌تر شدن وضعیت نخست وزیر و طبق توصیه تیم پزشکی، او به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل شده است. به همین خاطر نخست وزیر از وزیر خارجه که سمت وزیر اول را بر عهده دارد خواسته در هر جا که لازم شد امور دولت را هدایت کند.
بحران جانشینی
وزیر مسکن، جوامع و دولت‌های محلی انگلیس اعلام کرد که نخست وزیر تا هر زمانی که نیاز باشد در بیمارستان بستری خواهد بود. با این حال فشارها برای کناره گیری او از قدرت و باز کردن راه برای جانشین او که بتواند با تمام ظرفیت کشور را از این بحران عبور دهد، بالا گرفته است.
دولت بریتانیا در امر مقابله با شیوع بیماری کرونا با مشکلات بسیاری روبه‌رو است. تعلل در مقابله با شیوع این بیماری باعث ابتلای شمار کثیری از مردم بریتانیا شده است. افزون بر آن سامانه بهداشت و درمان بریتانیا از کمبود بودجه رنج می‌برد. در این کشور تست کرونا به حد کافی صورت نگرفته است و کمبود ماسک، پوشش‌های ایمنی و همچنین دستگاه‌های تنفسی در بیمارستان‌ها محسوس است. حتی برخی از درمانگاه‌ها برای درمان بیماران ریوی از کمبود اکسیژن خبر داده‌اند.
گزارش‌ها حاکی است که ملکه انگلیس در جریان بستری شدن جانسون قرار گرفته است. یک سخنگوی کاخ سلطنتی این خبر را اعلام کرد اما اظهارنظر بیشتری در این زمینه نکرد. ملکه ۹۳ ساله انگلیس که برای جلوگیری از ابتلایش به ویروس کرونا (کووید ۱۹) پایتخت را ترک کرده و به اقامتگاه روستایی خود واقع در وینزور پناه برده، یکشنبه شب گذشته در سخنانی تاکید کرد: در مقطعی قرار داریم که به طور فزاینده‌ای چالش برانگیز است. او اضافه کرد: ‌در این مقطع زندگی ما در کشور دچار اختلال شده، این اختلال برای بعضی اندوهناک و برای بسیاری مشکلات مالی به ‌وجود آورده است. همچنین نحوه زندگی بسیاری از ما نیز تغییر یافته است. ملکه انگلیس در ادامه اظهارات خود که به طور همزمان از بیشتر رسانه‌های دیداری و شنیداری انگلیس پخش شد از مردم خواست تا انضباط و خوش‌اخلاقی را سرلوحه رفتار خود قرار داده تا نسل‌ آینده از نحوه پاسخگویی کشور به این بحران احساس غرور کنند.
همزمان با انتشار خبر انتقال جانسون به آی‌سی‌یو، مقام‌های سیاسی بریتانیا و جهان برای او آرزوی بهبودی کرده‌اند از جمله امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه که در توئیتر از حمایت کامل کشورش خبر داده است. دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا نیز به خبر بستری شدن جانسون واکنش نشان داده و برای سلامتی او ابراز امیدواری کرده است.
بوریس جانسون به دلیل سهل‌انگاری در مواجهه با کرونا در داخل به شدت مورد انتقاد قرار دارد. او حدود یک ماه پیش در یکی از بیمارستان‌هایی که تعدادی از بیماران کرونایی در آن بستری بودند حضور یافت و طبق اذعان خودش، با تمام افراد در آنجا دست داد.
پس از هشدار دانشمندان در مورد احتمال مرگ نیم میلیون انگلیسی بر اثر کرونا، بوریس جانسون دو هفته پیش با اعلام وضع اضطراری، مقررات منع رفت و آمد را به اجرا گذاشت. با این حال پیش‌بینی می‌شود که تعداد مبتلایان فوت شده بر اثر کرونا در روزهای آینده به سرعت افزایش یابد.
دفتر نخست‌وزیری انگلیس درباره جزئیات آزمایش‌هایی که قرار است روی جانسون صورت گیرد توضیحی ارائه نداده است اما کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که احتمالا سطح اکسیژن خون و عملکرد ریه‌ها، کبد، قلب و دیگر اعضای بدن او مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. بر اساس آخرین آمار منتشر شده تاکنون ۴۷ هزار و ۸۰۶ نفر در انگلیس به کرونا مبتلا شده و چهار هزار و ۹۳۴ نفر جان خود را از دست داده‌اند.
سقوط ارزش پوند
ارزش پوند انگلیس در پی انتشار خبر وخامت حال نخست وزیر این کشور و انتقال وی به بخش مراقبت‌های ویژه (آی‌سی‌یو) بیمارستان، به سرعت سقوط کرد. طبق اعلام دولت انگلیس در شامگاه دوشنبه گذشته، نرخ برابری پوند انگلیس در برابر دلار آمریکا با کاهشی ۳/۰ درصدی به ۲۲۲۹/۱ دلار و با افتی ۱/۰ درصدی در برابر یورو به ۱۳۲۶/۱ یورو رسید. گفتنی است ارزش این ارز قدرتمند جهانی ظرف هفته‌های اخیر و در واکنش به رکود اقتصادی برخاسته از شیوع کرونا کاهشی قابل ملاحظه ای یافته است.
آسیب روزانه ۴/۲ میلیارد پوندی کرونا به اقتصاد انگلیس
مرکز تحقیقات اقتصاد و تجارت انگلیس روز دوشنبه در گزارشی هشدار داد که همه‌گیری ویروس کرونا و شیوع بیماری کووید۱۹ بالغ بر
۴/۲ میلیارد پوند در روز به اقتصاد این کشور زیان می‌زند. این گزارش حاکی است که پس از وضع مقررات منع رفت‌وآمد در انگلیس، میلیون‌ها کارگر کارخانجات، فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و هتل‌ها خانه نشین شده و بازدهی اقتصادی ۳۱ درصد کاهش یافته است. بر اساس این گزارش، بخش تولید با تحمل ۵۰۰ میلیون پوند خسارت در روز بیشترین زیان را تجربه می‌کند و بسیاری از شرکت‌ها در مرز ورشکستگی قرار گرفته‌اند. همچنین انجمن سازندگان و معامله‌کنندگان خودروی انگلیس در گزارش جداگانه‌ای هشدار داد که آمار فروش خودرو در ماه مارس گذشته ۴۴ درصد کاهش یافته است. صنعت خودروسازی انگلیس پیش از بحران کرونا نیز به دلیل ابهامات اقتصادی ناشی از برگزیت تحت فشار قرار داشت و سرمایه گذاری‌ها در این زمینه از یک سال پیش متوقف شده بود.
نشریه دیلی میل در این زمینه گزارش داد که فشار اقتصادی ناشی از کرونا، باعث اختلاف‌نظر میان وزیر بهداشت با وزیر دارایی و برخی اعضای ارشد حزب حاکم محافظه‌کار شده است.
مت هنکوک وزیر بهداشت انگلیس در کنفرانس خبری روزانه دولت از شهروندان خواست به مقررات منع رفت و آمد به عنوان راهکار موثری برای جلوگیری از شیوع کرونا احترام بگذارند. او همچنین درباره اعمال قوانین سختگیرانه تر هشدار داد.
با این حال ایان دانکن اسمیت رهبر پیشین حزب حاکم محافظه‌کار در گفت‌وگو با دیلی میل هشدار داد که اقتصاد این کشور تنها چند هفته تا تحمل شرایط غیرقابل جبران فاصله دارد. وی افزود که مقررات منع رفت‌وآمد نباید از آوریل تجاوز کند. اسمیت هشدار داد که دولت باید سریع‌تر کرونا را تحت کنترل درآورد و زمان زیادی برای این کار ندارد. اقتصاد توانایی تحمل این شرایط را برای دوران نامحدود ندارد و در یک مقطع اقتصاد مهم تر از مهار کووید ۱۹ خواهد شد.
همچنین گراهام مدلی، مشاور ارشد دولت انگلیس عنوان کرد که مقررات منع رفت‌وآمد به زندگی کارگران روزمزد و قشر فقیر جامعه فشار قابل توجهی وارد کرده است. او گفت که دولت به طور مرتب خسارت ناشی از تداوم این وضعیت را بررسی و بر اساس آن تصمیم گیری خواهد کرد.
فایننشال‌تایمز چندی پیش گزارش داد که خسارت‌های مالی ناشی از کرونا بر شرکت‌های تجاری انگلیس بسیار فراتر از پیش‌بینی وزارت دارایی و بسته حمایت اقتصادی دولت این کشور است. بر همین اساس ریشی سوناک وزیر دارایی انگلیس درصدد رفع تدابیر سختگیرانه تردد در کشور برآمده است. تحقیقات اتاق بازرگانی انگلیس نشان می‌دهد یک پنجم شرکت‌ها فعالیت‌های خود را به حالت تعلیق درآورده و یک سوم دیگر قصد دارند ظرف هفته آینده ۷۵ درصد کارکنان خود را به مرخصی اجباری وادار کنند.
وزارت دارایی انگلیس پیشتر اعلام کرد که برای جلوگیری از زیان اقتصادی ناشی از کرونا، بسته حمایت اقتصادی به ارزش ۳۳۰ میلیارد پوند اختصاص داده است. بر اساس این طرح دولت علاوه بر اعطای وام‌ اضطراری، تا سقف ۸۰ درصد یا حداکثر ۲۵۰۰ پوند از حقوق ماهانه افراد شاغل را پرداخت می‌کند. با این حال گزارش حاکی است که اگر نتیجه تحقیقات درست باشد دولت با صورتحساب گزافی مواجه خواهد شد که توان پرداخت آن را ندارد.